Τα ωραιότερα Plásmata του κόσμου βρίσκονται στο Πεδίον του Άρεως

Για δεύτερη συνεχή χρονιά, στο καταπράσινο αστικό τοπίο, η τέχνη έρχεται κοντά σε κάθε άνθρωπο που κάνει μια βόλτα στα μονοπάτια του πάρκου. Και κάπως έτσι δημιουργείται ένας μαγικός κόσμος για όλα τα Plásmata.

Αν κάτι οφείλουμε να κρατήσουμε από την πρωτοβουλία της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση να στήσει, πέρυσι το φεστιβάλ τεχνητής νοημοσύνης You and AI και φέτος την έκθεση Plásmata: Bodies, Dreams, and Data, στο πάρκο, είναι ότι εκθέματα που διαφορετικά δεν θα είχαν την ευκαιρία να φτάσουν στην αντίληψη του ευρύτερου κοινού, τώρα βρίσκονται σε έναν χώρο ξεγνοιασιάς, άθλησης, ηρεμίας και παιχνιδιού και μπορούν έτσι να δημιουργήσουν μια οικειότητα και (μακάρι) αγάπη για την τέχνη σε όλους.  

Θα σταθώ πολύ στο γεγονός αυτό γιατί πραγματικά εχθές το βράδυ που επισκέφθηκα το πάρκο, ένιωσα από τη μία και πάλι την ανεμελιά και τη θαλπωρή που ένιωθα ως παιδάκι όταν με έφερνε συχνά ο πατέρας μου και έπαιζα εκεί και από την άλλη σαν ένας κάτοικος μιας μεγάλης, πολυπολιτισμικής, ευρωπαϊκής πόλης, που ξέχασε τον χρόνο μέσα στον κόσμο των υπέροχων πλασμάτων που έχουν δημιουργήσει καλλιτέχνες με όραμα και έμπνευση. 

Όταν αρχίζει και νυχτώνει (η καλύτερη ώρα για να δει κανείς την έκθεση είναι γύρω στις 9 το βράδυ) και τα παιδιά ακόμα παίζουν τριγύρω, οικογένειες, παρέες, ζευγάρια ή ακόμα και μοναχικοί άνθρωποι από όλο τον κόσμο που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να περάσουν τις ώρες τους έξω από το σπίτι σε κάποιο καφέ ή εστιατόριο, επιλέγουν τα παγκάκια ή τα ξέφωτα του πάρκου, τα Plásmata ζωντανεύουν και σκορπούν χρώμα και φως μέσα στις φυλλωσιές, τα μονοπάτια και τα ρυάκια. Τα πάρκα έτσι κι αλλιώς μπήκαν και πάλι στη ζωή μας δυναμικά εν μέσω lockdown και αυτή η συνήθεια (ευτυχώς) φαίνεται ότι αγαπήθηκε και πάλι από όλους. Ήταν λοιπόν η σωστή στιγμή και πέρυσι αλλά και φέτος για να επικοινωνηθεί η τέχνη σε όλο και περισσότερο κόσμο, με τρόπο φυσικό. 

Όπως λέει και η ίδια η διευθύντρια πολιτισμού ιδρύματος Ωνάση και Curatorial Direction της έκθεσης, Αφροδίτη Παναγιωτάκου: «Πάντα προτιμούσαμε τα πεδία από τα πάρκα. Εδώ, όμως, βρήκαμε και τα δύο. Γιατί, πώς να αντισταθείς στην ανάγκη της βόλτας, στην επιθυμία της ελαφρότητας, στην αναζήτηση της παρηγορητικής ομορφιάς; Μα, πάνω από όλα, πώς να αντισταθείς στη συνεύρεση, στη συνύπαρξη, στη μαγεία του πλήθους; Για αυτό αγαπάμε το Πεδίον του Άρεως. Γιατί εκεί καταλαβαίνεις τι σημαίνει πόλη, τι σημαίνει να είσαι ένας από τους πολλούς αγνώστους που βρέθηκαν εδώ, στην Αθήνα, από όλα τα μέρη του κόσμου. Και όσο διαφορετικές κι αν είναι οι αφετηρίες μας, υπάρχουν οι κοινές ανάγκες και επιθυμίες που μας συνδέουν. Η βόλτα με τα παιδιά, η κουβέντα, το ανέφελο χάζι, το χέρι-χέρι και η αγκαλιά, η σκέψη που βρίσκει χώρο στο παγκάκι. Άνθρωποι όλοι, αλλιώτικοι και ωραίοι, πλάσματα».

Πέρυσι, το You and AI ασχολήθηκε με την τεχνητή νοημοσύνη και τον τρόπο που τοποθετούμαστε απέναντι σε αυτήν. Η φετινή έκθεση αναζητά το σώμα, το δικό μας και το άλλο. Tο ατομικό και το συλλογικό, το ανθρώπινο και το μη ανθρώπινο και -τελικά- το πλανητικό. H ψηφιακή τεχνολογία εισχωρεί στο ανθρώπινο σώμα και ταυτόχρονα το επεκτείνει. Με 25 διεθνή έργα μεγάλων διαστάσεων για πρώτη φορά στην Ελλάδα και νέες αναθέσεις, περισσότερα από 250 τετραγωνικά μέτρα έργων LED, βίντεο, διαδραστικές εγκαταστάσεις, 3D scanning, γλυπτά, φωτιστικές εγκαταστάσεις, mapping, ψηφιακές ταινίες, animation, τα εκθέματα αποτυπώνουν τον τρόπο που επιβιώνουμε μέσα σε ένα ψηφιακό περιβάλλον, που βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από την αντανάκλαση που εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε, σε γνωστές διαδρομές αλλά και στα πιο απρόσμενα σημεία του πάρκου. Και αυτό είναι κάτι ακόμα που κάνει την έκθεση τόσο ιδιαίτερη. Ότι πολλά από τα εκθέματα βρίσκονται σε σημεία που το ευρύ κοινό δεν γνωρίζει ή έχει προσπεράσει σε προηγούμενες βόλτες του. Είναι λοιπόν λογικό αλλά και ζητούμενο να αφήσετε τον εαυτό σας να χαθεί σε μια απογευματινή ή ακόμα καλύτερα νυχτερινή, ονειρική περιπλάνηση. 

Τα 6 αγαπημένα μου έργα

QUANTUM MEMORIES – PROBABILITY: Refik Anadol (2021)

Μια τεράστια οθόνη στην είσοδο του πάρκου προβάλλει ένα σύνολο δεδομένων με περισσότερες από διακόσιες εκατομμύρια εικόνες ανοιχτής πρόσβασης με θέμα τη φύση. Στην πορεία του χρόνου οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν τις μηχανές για να φτάσουν και να ονειρευτούν άλλους κόσμους. Η Τεχνητή Νοημοσύνη (Artificial Intelligence) και οι τεχνολογίες Μηχανικής Μάθησης (Machine Learning) μετατρέπουν δεδομένα από το περιβάλλον μας σε μια τολμηρή εικαστική σύνθεση γραφικών και χρωμάτων, πλάθοντας νέους τόπους μέσα στο μυαλό μας (διάρκεια: 18 λεπτά).

POLYMORPHIC: Matthew Niederhauser, Elie Zananiri, John Fitzgerald (2022) 

Μια διαδραστική εγκατάσταση που μας κάνει να δούμε τον εαυτό μας αλλιώς. Κινηθείτε μπροστά από τις οθόνες και θα δείτε την οντότητά σας να αποκτά χρώματα και σχήματα. Αγγίξτε τον διπλανό σας και δώστε του λίγο από το δικό σας χρώμα. Τα σώματα δεν είναι μόνο ό,τι φαίνεται, καθένα από αυτά γίνεται όχημα έκφρασης, ανακάλυψης και αλλαγής. Ο εαυτός είναι εφήμερος, μπορεί λοιπόν να μεταμορφωθεί και να ενωθεί με νέους κόσμους.

DIAMOND OF OTHERNESS – KALEIDOSCOPE OF THE MOTIONS OF THE SOUL: Μαρία Παπαδημητρίου (2020)

Μια κατασκευή από μέταλλο, ξύλο και ακρυλικό καθρέφτη (450 × 350 × 320 εκατοστά), ένα τεράστιο πρισματικό διαμάντι με μια ανακλαστική επιφάνεια που αποτυπώνει και παραμορφώνει την πραγματικότητα γύρω του. Μια αναφορά στη φράση του ποιητή Αρθούρου Ρεμπώ «Εγώ είναι ένας άλλος» (“Je est une autre”), ένας υπαινιγμός για την υλικότητα της τέχνης που μας επιτρέπει να συναντήσουμε τον εαυτό μας, ως κάποιοι άλλοι.

ANOTHER MOON: Kimchi and Chips (2021)

Φροντίστε να έχει νυχτώσει για τα καλά για να απολαύσετε αυτό το βαθύ μπλε φεγγάρι που δημιουργείται στον ουρανό, σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Βαθμονόμηση, κώδικας, προβολείς λέιζερ, μικροχειριστήρια, φωτοβολταϊκά πάνελ, μπαταρίες LiFePo4, ασύρματη δικτύωση, σε μια συνάντηση τέχνης, τεχνολογίας και φύσης. 40 ηλιακοί πύργοι συλλέγουν ηλιακή ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας και τη νύχτα το επιστρέφουν στον ουρανό, δημιουργώντας ένα δεύτερο φεγγάρι. Κάθε βράδυ τα λέιζερ σβήνουν ένα προς ένα, καθώς οι μπαταρίες τους εξαντλούνται, ανάλογα με την ηλιοφάνεια της ημέρας. Γι’ αυτό και ποτέ δεν ξέρεις πόση διάρκεια μπορεί να έχει το έργο κάθε φορά.

DIVIDED: SpY (2022)

Αυτή η γιγάντια εντυπωσιακή εγκατάσταση κόβει την ανάσα. Μια τεράστια, φωτεινή σφαίρα με έντονο κόκκινο χρώμα, χωρισμένη σε δύο μέρη, μεταμορφώνει τον χώρο γύρω της. Μια Γη διχασμένη ρίχνει φως στη βαθιά σημασία των σχέσεων μεταξύ των κατοίκων αυτού του πλανήτη. Εγώ στην αρχή είδα μια ραγισμένη καρδιά και αυτό είναι και το ωραίο αυτού του έργου, ο καθένας στο μυαλό του μπορεί να το μεταφράσει όπως θέλει αν δεν έχει δει την περιγραφή του.

FRANK – Cecilie Waagner Falkenstrøm (2016-2022)

Μια διαδραστική εμπειρία με προσαρμοσμένη τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, μηχανική μάθηση: επεξεργασία φυσικής γλώσσας (GPT-J και προσαρμοσμένο λογισμικό FRANK), σύνθεση ομιλίας (TTS), αναγνώριση ομιλίας (STT) και διαθέτει ηχεία και μικρόφωνο. Πρόκειται για ένα σύγχρονο, ψηφιακό μαντείο που προσφέρει στους ανθρώπους προσωπική καθοδήγηση σχετικά με υπαρξιακά διλήμματα. Μπορείτε να κάνετε ερωτήσεις στο FRANK για όλες τις προσωπικές σας ανησυχίες: τα άγχη, τους φόβους, τις ελπίδες και τα όνειρα και να περιμένετε την απάντηση που συνοδεύεται από καπνούς που βγαίνουν μέσα από τον βράχο.

Στη βόλτα σας στην έκθεση φροντίστε να έχετε αρκετό χρόνο για να περιηγηθείτε παντού και να μπορέσετε να παρακολουθήσετε και όλα τα βίντεο. Τα έργα συνολικά είναι πολλά και χωρίζονται σε τρεις θεματικές. 1η Θεματική: Ενώσεις σώματος και μηχανής, και μετα-τεχνολογικά σώματα, 2η Θεματική: Ποσοτικοποίηση, χρησιματοποίηση, και αντικειμενοποίηση του σώματος και 3η Θεματική: Προς ένα συλλογικό, οικουμενικό φαντασιακό του σώματος. Το SHOWstudio και ο Nick Knight παρουσιάζουν 14 ταινίες μόδας από τo αρχείο τους των δύο τελευταίων δεκαετιών, εξερευνώντας το θέμα της μεταμόρφωσης μέσω της περφόρμανς και της τεχνολογίας, ενώ η παγκόσμια πλατφόρμα βίντεο NOWNESS παρουσιάζει μια σειρά από μικρού μήκους ταινίες και βίντεο, με κεντρικό άξονα την ελευθερία που μπορεί να προσφέρει η δύναμη του ανθρώπινου σώματος. Με θαρραλέα προοπτική, καταξιωμένοι και ανερχόμενοι σκηνοθέτες από τη Νότια Αφρική, το Κονγκό, την Αίγυπτο, τη Γαλλία, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο μας μιλούν για θέματα όπως το περιβάλλον, η ψηφιακή κουλτούρα, η μετανάστευση, και η απελευθέρωση των γυναικών.

Αν έχετε τη δυνατότητα, διαλέξτε να την επισκεφθείτε ξανά μια άλλη μέρα και ώρα για να τη βιώσετε εντελώς διαφορετικά. Σκανάρετε το QR Code στις επιγραφές για να μάθετε περισσότερα για κάθε έργο και αν θέλετε να κάνετε τον περίπατο Kormós, μια ηχητική εμπειρία που δημιούργησαν οι Annie Saunders με τον Andrew Schneider και την Emma O’Halloran (2022) και διαρκεί 30 λεπτά, να ξέρετε ότι πραγματοποιείται κάθε 15 λεπτά, ξεκινώντας από τις 6:15 μ.μ. στο άγαλμα της Αθηνάς μέχρι τις 10:00 μ.μ. Θα χρειαστείτε το προσωπικό σας smartphone και ακουστικά.