Εσύ κι εγώ, στο Πεδίον του Άρεως. Παρέα με την Τεχνητή Νοημοσύνη. «Μπορείς να κρυφτείς;»

Έδαφος αντίστασης, τόπος ασφάλειας, πάρκο ξεγνοιασιάς. Το Πεδίον του Άρεως, με ρίζες που χάνονται στο μακρινό 1934, τα τελευταία χρόνια δεν έχαιρε της αίγλης που είχε κάποτε ως ο δεύτερος μεγαλύτερος χώρος πρασίνου στην Αθήνα, μετά τον Εθνικό Κήπο. Τα 277 στρέμματά του έγιναν όμως μέσα στην πανδημία και στα χρόνια του εγκλεισμού, ένας προορισμός που παρείχε συστηματικά οξυγόνο, όχι μόνο κυριολεκτικά, λόγω του ότι αποτελεί σημαντικό πράσινο θύλακα στην πόλη, αλλά κυρίως, μεταφορικά, καθότι άνοιγε τις φτερούγες του σε όλα τα άτομα που επεδίωκαν να φύγουν μακριά από την απύθμενη -και συνήθως άλογη- κρατική καταστολή και το ανελέητο κυνήγι κατά της νεολαίας, η οποία φορτώθηκε όλες τις «ατομικές ευθύνες», γεγονός που αν στηριζόταν σε κάποιες βάσεις, αυτές ήταν σαθρές και καθόλου επιστημονικές. 

Το Πεδίον του Άρεως έσφυζε από ζωή, όχι μόνο με τους παππούδες που έπαιζαν διαχρονικά σκάκι στα παγκάκια του αχανούς πάρκου, αλλά γέμιζε κάθε γωνιά του με εικόνες από acroyoga, τοξοβολία, ζογκλερικά, κάθε λογής αθλητικές και χορευτικές ομάδες, μικρά και μεγάλα παιδιά σε ρόδες, είτε αυτές ήταν από rollers, skates ή ποδήλατα, παρέες με κιθάρες και κρουστά, μικρο-εκθέσεις και καμιά φορά μικροφωνικές, και στο περίφημο «πάρκο των σκύλων» γινόταν η μεγάλη γιορτή με δεκάδες πικ νικ, μπύρες και φωνές με φόντο το γρασίδι και το παρακείμενο συντριβάνι. Στα πιο στενά μονοπάτια, έβλεπες παρέες να απομονώνονται, να διαβάζουν βιβλία, να απολαμβάνουν την έξοδο από τους τέσσερις τοίχους. 

Τώρα, στον χώρο που περιτριγυρίζεται από τις αθλητικές εγκαταστάσεις του Πανελληνίου, το Θέατρο Άλσος, την παιδική χαρά, την πλατεία Πρωτομαγιάς, το “Green Park”, ένα από τα ιστορικότερα αναψυκτήρια της Αθήνας, το οποίο ανακαινίζεται αυτές τις μέρες, το άγαλμα της θεάς Αθηνάς επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας – στο πέρασμα που ενώνει τους Εξαρχειώτες με τους Κυψελιώτες – και το άγαλμα του Βασιλιά Κωνσταντίνου στην κεντρική είσοδο του πάρκου, φυτρώνει μια έκθεση τεχνητής νοημοσύνης. 

Το πλούσιο ανθρωπολογικό μωσαϊκό του Πεδίου εμπέδωσε και σωματοποίησε το αίσθημα της ασφάλειας και της χαράς και τώρα ανεβαίνει ένα πολιτιστικό σκαλοπάτι, καθώς η έκθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση με τίτλο You and AI, αποίκησε στο πάρκο και επιδιώκει να συμβιώσει αρμονικά με όλες τις κοινωνικές ομάδες που το έχουν καταστήσει στέκι τους. Αν το πέτυχε, θα φανεί με το χρόνο, ωστόσο φαίνεται να έχει κερδίσει τους σταθερούς επισκέπτες του Πεδίου. 

Ήδη από το πρώτο βράδυ, έβλεπες οικογένειες να κάθονται κάτω από το πρώτο installation The Wandering Mind, το οποίο προσφέρει μια «ονειρική» ηχητική εμπειρία, καθώς αποτελεί ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο σαμπλάρει κι ανασυνθέτει μικροσκοπικά ακουστικά αποσπάσματα από χιλιάδες ηχογραφήσεις παγκοσμίως και παράγει ένα «ονειρικό» ταξίδι για το ωραίο κοιμώμενο κοινό, σε μια προσπάθεια συλλογικού ύπνου, μετά το ηλιοβασίλεμα. Το όνομα της δημιουργού “slow immediate” και η πρόσκληση αυτής; Να επανοικειοποιηθούμε ριζοσπαστικά κάθε δημόσιο χώρο και να τον αναγνωρίσουμε, μαζί με τον κόσμο που τον καταλαμβάνει, με το να αφεθούμε στον ύπνο, όπου βρίσκουμε τις εαυτές μας και τους εαυτούς μας.

Δεν θα μαρτυρήσουμε εδώ όλα τα εκθέματα -άλλωστε, είναι ωραίο να χάνεσαι και να εξερευνείς εκ νέου ένα μέρος-, αλλά θα αφήσουμε μερικά ψίχουλα, σαν τους Χάνσελ και Γκρέτελ, ώστε να μην χάσετε αυτά που ξεχώρισε η Popaganda. Στα δεξιά του κύριου μονοπατιού, το INSULAE [Of the Island] συνιστά μια εξάωρη χαρτογράφηση της νησιωτικής γεωγραφίας και του αντικτύπου της στην εθνική ταυτότητα των Βρετανών στα χρόνια του Brexit. Σε μια λούπα, βλέπουμε τα ψηφιακά, μέσα από το εργαλείο Google Earth, νερά της βρετανικής ακτογραμμής, με τον ωκεανό να δρα ως ένα μεταφορικό τοίχος ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τον υπόλοιπο κόσμο. Αέναα περιπλανιώμαστε γύρω από το μεγάλο νησί της Γηραιάς Αλβιόνας, σε έναν πολιτικοποιημένο διαλογισμό. 

Λίγο πιο πέρα, βλέπεις το Data Feminism και το Zizi – Queering the DATASET, που σκοπό έχουν να ευαισθητοποιήσουν σχετικά με την έλλειψη εκπροσώπησης και ποικιλομορφίας όλων των φύλων.

«Ο αλγόριθμος είναι η ουσία της Αλγοριθμικής Επανάστασης της οποίας είμαστε όλοι μάρτυρες. Και η ουσία της Αλγοριθμικής Επανάστασης είναι ότι όλες οι διεργασίες της κοινωνίας μετασχηματίζονται σε υπολογίσιμες μορφές. Ο αντίκτυπος αυτής της βαθιάς μεταστροφής των πάντων στην κουλτούρα που γνωρίζουμε και ενδιαφερόμαστε και αγαπάμε, δεν έχει γίνει ακόμα κατανοητός από τις μάζες, ούτε καν από τους διάφορους ειδικούς που έχουν καβαλήσει το κύμα της ψηφιοποίησης», είχε δηλώσει ο Frieder Nake. 

Περίμενες όμως να δεις ρινόκερο μέσα στο Πεδίο; Τον Μάρτιο του 2018, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων ανακοίνωσαν το θάνατο του τελευταίου λευκού ρινόκερου. Το έργο που ακούει στον τίτλο The Substitute εξερευνά ένα παράδοξο: την εμμονική ενασχόλησή μας με τη δημιουργία νέων μορφών ζωής, ενώ παραμελούμε επιμελώς τις ήδη υπάρχουσες. Ο ρινόκερος στο Πεδίο έχει έρθει στη ζωή ψηφιακά, με τη βοήθεια της βιοτεχνολογίας.

Ένα sound installation που θέτει ένα υπαρξιακό ερώτημα για τα όρια της ανθρώπινης φύσης και ανοίγει ένα διάλογο ανάμεσα στον άνθρωπο και τον δημιουργό του, ανάμεσα σε σώματα χαμένα μέσα στο χρόνο, το βάρος της καθημερινής ζωής και το ενδεχόμενο μιας εξόδου, ως κάθαρση, αλλά και ως περιορισμένος χώρος, δημιουργήθηκε από τον Μανώλη Μανουσάκη και την Αφροδίτη Παναγιωτάκου, τη Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση. Μην χάσεις την ταινία μικρού μήκους Ανήκω σε εμένα, με τον Γιώργο Μαζωνάκη που πραγματεύεται  τη σημασία του αγγίγματος σε έναν μη-τόπο, σε μια εργασιακή δυστοπία στα ναυπηγεία Περάματος, όπου η χρόνια απαγόρευση της σωματικής επαφής έχει μετατρέψει τις ανθρώπινες αλληλεπιδράσεις σε απόκοσμες προσομοιώσεις. 

Μένοντας πάλι στο 2018, αλλά αυτήν τη φορά μεταφερόμαστε στο Λος Άντζελες και τη Συμμαχία για την Παύση της Κατασκοπείας από την Αστυνομία του Λος Άντζελες, η οποία οδήγησε στην κατάργηση των προγραμμάτων «προγνωστικής» αστυνόμευσης. Ένας αλγόριθμος σε κεντρικό σημείο του Πεδίου του Άρεως περιγράφει το προβλεπόμενο ποσοστό εγκλημάτων μιας περιοχής με βάση το ιστορικό μέσο ποσοστό εγκλημάτων σε συνδυασμό με τις πρόσφατες τάσεις του. Before the bullet hits the body είναι ο τίλος που χρησιμοποιεί το έργο, αλλά και η καταλυτικής σημασίας έκθεση της οργάνωσης.

Δεν υπάρχει κάτι παρόμοιο αυτήν τη στιγμή στην Αθήνα με τόσο πλούσιο υλικό να επεξεργαστείς και να απολαύσεις, όσο υπάρχει αυτήν τη περίοδο στο Πεδίον του Άρεως. Μπορείς να κρυφτείς από αυτό που γίνεται;