«Έρως ο Γλυκόπικρος»: Ένα κλασικό δοκίμιο της Αν Κάρσον

«Πρώτη η Σαπφώ αποκάλεσε τον έρωτα γλυκόπικρο. Κι όποιος έχει ερωτευτεί, δε θα διαφωνήσει μαζί της».

Ο έρωτας είναι ένα παράδοξο. Κρύβει μια υπόσχεση απόλυτης ηδονής. Όμως βιώνεται σαν πόνος. Τον πόνο τον προκαλεί η απουσία. «Υπάρχει κανένας που να επιθύμησε ποτέ αυτό που δεν απουσιάζει; Κανένας. Σ’ αυτό οι Έλληνες ήταν ξεκάθαροι. Κι επινόησαν τον έρωτα για να το εκφράσουν». Ο έρωτας είναι αγώνας. Μα ο αγώνας αυτός είναι μάταιος. Γιατί ο έρωτας είναι αναγκαστικά στραμμένος σε κάτι που απουσιάζει: με το που κατακτηθεί το ποθούμενο, η επιθυμία σβήνει. Την επιθυμία την κρατά ζωντανή η απουσία. Γι’ αυτό ο πόνος είναι αναγκαίο συστατικό του έρωτα. Τι επιθυμεί ο ερωτευμένος; Τον άλλο, ή έτσι νομίζει. Στην πραγματικότητα, ο άλλος είναι απλά ένα τέχνασμα που χρησιμοποιεί ο έρωτας για να φανερώσει στον ερωτευμένο έναν προηγουμένως άγνωστο εαυτό του. Ο έρωτας είναι μια εμπειρία αυτογνωσίας.

Στο κλασικό αυτό δοκίμιο, που ήδη συγκαταλέχτηκε από τη Modern Library στα εκατό σημαντικότερα μη λογοτεχνικά βιβλία όλων των εποχών, η Αν Κάρσον ―διαπρεπής κλασική φιλόλογος και μια απ’ τις κορυφαίες ποιητικές φωνές της εποχής μας― ανατέμνει το παράδοξο του έρωτα στην αρχαία σκέψη. Σ’ έναν αληθινά σπάνιο συνδυασμό φιλολογικής εμβρίθειας, φιλοσοφικής οξυδέρκειας και ποιητικής ευαισθησίας, η Κάρσον ξεκινά από τη λυρική ποίηση ―όπου «η φαντασία χάραξε πάνω στην ανθρώπινη επιθυμία το ομορφότερο περίγραμμα (πιστεύουν μερικοί) που θ’ αποκτούσε ποτέ της»― για να καταλήξει, περνώντας από την τραγωδία και το αρχαίο μυθιστόρημα, στον Πλάτωνα, όπου ο έρωτας φανερώνεται ως «η θεμελιώδης δομή της ανθρώπινης σκέψης».

Η Anne Carson (1950) είναι κλασική φιλόλογος και λογοτέχνης. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και δίδαξε, μεταξύ άλλων, στο Princeton, στο McGill, στο Berkeley, στο Michigan και στο New York University. Το έργο της θεωρείται «μη κατατάξιμο», καθώς απλώνεται από την ποίηση, το έμμετρο μυθιστόρημα και το λιμπρέτο ώς τη φιλολογική κριτική και τη δοκιμιογραφία. Ταυτόχρονα είναι διαπρεπής μεταφράστρια αρχαιοελληνικής ποίησης (Σαπφώ, Αισχύλος, Σοφοκλής κ.ά.). Έχει διατελέσει Guggenheim Fellow και MacArtur Fellow, ενώ έχει βραβευτεί με το Lannan Literary Award, το Griffin Poetry Prize, το T. S. Eliot Prize και το PEN Award for Poetry in Translation.

Πρόκειται για βιβλίο ξεχωριστό ― βιβλίο μιας ποιήτριας, μιας διεισδυτικής φιλολόγου, μιας λογίας. Ταυτόχρονα, είναι ένα λαμπρό γραπτό, ανεπίληπτης αρτιέπειας, που διαρκώς εκπλήσσει δίχως ποτέ ν’ απογοητεύει, μ’ ένα πνεύμα παιγνιώδες που λειτουργεί τόσο αποτελεσματικά γιατί είναι τόσο απόλυτα πειθαρχημένο. –New York Review of Books

Κάποιοι συγγραφείς ανακαλύπτουν τις δυνάμεις τους σταδιακά. Άλλοι ―η Αν Κάρσον, για παράδειγμα― ξεπηδούν απ’ το κεφάλι του Δία. –London Review of Books