POP 14: Τα πρόσωπα και τα πράγματα που καθόρισαν τον πολιτισμό

Δεν μας άφησε παραπονεμένους το 2014. Όχι μόνο για τον πλουραλισμό –αν θέλετε πληθωρισμό- στην παραγωγή  πολιτιστικών αγαθών, που σάρωσε την κρίση. Το 2014 μας εξέπληξε και σε επίπεδο πολιτιστικών θεσμών. Είχε δυσάρεστες ανατροπές, καταργήσεις, αποπομπές, παραιτήσεις, ανταλλαγές εξωδίκων. Είχε όμως και τη λάμψη σταρ στη διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα, σατιρικές αφίσες, αλλά και διεθνείς διακρίσεις και πρωτιές εντός κι εκτός συνόρων. Ας διατρέξουμε με μια πλάγια ματιά όσα δεν πρέπει να ξεχάσουμε.

• Η Αμφίπολη, μέχρι να φανεί πώς ό,τι είχε να δώσει το έδωσε (άνθρακες ο χρυσός!) και ότι ο «επιφανής» νεκρός της θα παραμείνει άγνωστος, έδινε για μήνες, μέσω του γραφείου Τύπου και την Αννα Παναγιωταρέα, καλομαγειρεμένη τροφή στον ελληνικό και διεθνή Τύπο, αποτελώντας, συγχρόνως, εργαλείο πρωτοφανούς κυβερνητικής εκμετάλλευσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Τασούλας στους κύκλους της ΝΔ είχε μετονομαστεί σε Ταφούλα.  

• Την ώρα που οι  κορώνες για την Αμφίπολη κορυφώνονταν, πίσω από τους προβολείς, το Υπουργείο Πολιτισμού αναιρούσε τον εαυτό του, καταργώντας την Εφορεία Αρχαιοτήτων της. Και όχι μόνον. Σύμφωνα με το ΦΕΚ 171/Α/28-8-2014, εκτός από την κατάργηση της ΚΗ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, που διενεργεί τις ανασκαφές στο Λόφο Καστά (η οποία θα υποκατασταθεί από πέντε (!) νέες υπηρεσίες, υπαγόμενες απευθείας στο Γραφείο Υπουργού), συγχωνεύονται λογής λογής Εφορείες και εξαερώνονται κενές οργανικές θέσεις στο ήδη εξαιρετικά υποστελεχωμένο υπουργείο. Το αποτέλεσμα; Κινδυνεύουν, μεταξύ άλλων, τα 600 έργα ΕΣΠΑ (με προϋπολογισμό 744 εκ. ευρώ) και εκατοντάδες σωστικές ανασκαφές, που εκτελούνται από της υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού. Στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα.

• Ενώ οι τυμπανοκρουσίες για την Αμφίπολη σίγασαν απότομα, ο αληθινός θρίαμβος ήλθε από τη Γερμανία. Η Documenta του Κάσελ το 2017 θα διεξαχθεί και στην Αθήνα, με τίτλο «Documenta 14:μαθαίνοντας από την Αθήνα». Μια αληθινή επιβράβευση για μια πόλη (και τις δυνάμεις της) που βρίσκεται, όπως επεσήμανε ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Documenta Aνταμ Σιμτσικ, «σε ένα τμήμα της Ευρώπης το οποίο χαρακτηρίζεται από βίαιες αντιθέσεις, εύθραυστες ελπίδες και μεγάλους φόβους». [Διαβάστε εδώ το κείμενο του Δημήτρη Πολιτάκη που ήταν στη συνέντευξη τύπου στο Κάσελ, όπου ανακοινώθηκε η Αθήνα ως συνδιοργανώτρια πόλη για την Documenta του 2017]

• Καταργήθηκε δια νόμου το ΕΚΕΒΙ, του οποίου οι δράσεις αποδεκατισμένες πέρασαν στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού. Μπορεί το ολιγάριθμο προσωπικό του να κάνει ό,τι μπορεί για να κρατήσει τη φλόγα του αναμμένη, αλλά η τρύπα στο χώρο βιβλίο επιμένει να χάσκει.

Ο Υπουργός Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τασούλας ξεναγεί την Αμαλ Αλαμουντίν στο Μουσείο της Ακρόπολης. (Φωτό: Παναγιώτης Τζάμαρος / FOSPHOTOS)

• Φρεσκοπαντρεμένη με τον διασημότερο εργένη της υφηλίου, μετά το honeymoon της τα βρόντηξε όλα και ήλθε στην Αθήνα, ξεναγήθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης, ως ζωντανή Καρυάτιδα με βλέμμα γεμάτο απορία, και ένωσε τη φωνή της στον αγώνα διεκδίκησης των Μαρμάρων. Η πανώρια Αμάλ Αλαμουντίν- Κλούνει έκανε όλο τον κόσμο να κρέμεται πάνω από το ζήτημα της ελληνικής διεκδίκησης και το βρετανικό κοινοβούλιο να μαλλιοτραβιέται για το δίκαιο των ελληνικών διεκδικήσεων. Υπέροχο, κλασάτο show με μηδέν αποτέλεσμα, για την ώρα. [Δείτε εδώ τις πρώτες φωτογραφίες από την άφιξη της 36χρονης δικηγόρου στην Ελλάδα]

• Τα χρέη τού Μεγάρου Μουσικής, που πέρασε περιπέτειες και κινδύνεψε να βάλει λουκέτο, φτάνουν τα 420 εκατομμύρια. Καβάλα όμως στο άτι του, ανέλαβε να τα σηκώσει ιπποτικά το χρεοκοπημένο ελληνικό δημόσιο. Το αντάλλαγμα είναι η απόκτηση της κυριότητας των κτιρίων του και της πλειοψηφίας στο Δ.Σ του Οργανισμού.

• Είχε δεχθεί επιθέσεις από ψύλλους, ποντικούς και γατιά, ενώ το σιγότρωγε κι η υγρασία. Κερασάκι στην τούρτα των παθών τού πολύπαθου Θεατρικού Μουσείου, (ρημάζει στα υπόγεια του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων, μεσοτοιχία με τις δημόσιες τουαλέτες), ήταν η εισβολή ληστών. Η εξέλιξη ταρακούνησε την Πολιτεία, η οποία αποφάσισε να αναλάβει τις ευθύνες που αρνούνταν χρόνια: τα συσσωρευμένα χρέη και τα λειτουργικά έξοδα.

• Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας «κατέρρευσε». Είναι ο πρώτος μεγάλος κρατικός πολιτιστικός θεσμός που πληρώνει το μάρμαρο της περικοπής στην τακτική επιχορήγηση, όντας επιβαρυμένος και από τα χρέη της Όπερας της Θεσσαλονίκης. Μετά την σύλληψη του καλλιτεχνικού διευθυντή του Γιάννη Βούρου για χρέη του θεσμού στο ΙΚΑ, έκανε και στάση πληρωμών. Το Υπουργείο έσταξε εκτάκτως λίγα χρήματα, που δεν είναι παρά ημίμετρο και σωσίβιο της στιγμής. [Διαβάστε εδώ το σχόλιο που αναρτήσαμε την ημέρα της «κατάρρευσης»] 

• Ακόμη ένας χρόνος ταραχών το Εθνικό Θέατρο τελειώνει. Ο Σωτήρης Χατζάκης είναι ο άνθρωπος που κατορθώνει το ανέφικτο. Πέτυχε το 2014 να βγάλει εκτός χρονοδιαγραμμάτων τον προγραμματισμό του θεάτρου, να πολώσει οριστικά το κλίμα του και να ανταλλάξει εξώδικα με το σωματείο των εργαζομένων. Κι ενώ βγήκαν στη δημοσιότητα κρούσματα μη τήρησης της συλλογικής σύμβασης (όπως η μη καταβολή του επιδόματος ανθυγιεινής εργασίας) κι ανεξήγητες αναδιαρθρώσεις του οικονομικού προϋπολογισμού, με στόχο το ροκάνισμα των αποθεματικών, ο Υπουργός Πολιτισμού τον επιβράβευσε! Ευτράπελα και θλιβερά συμβάντα που θα μας θυμίζουν οι σατιρικές αφίσες που ξαφνικά πλημμύρισαν το κέντρο της Αθήνας με τον ίδιο καπετάνιο στην «Τράτα λεν Μαρίτσα».

• Η Ελλάδα έφτασε στην Αβινιόν. Και συζητήθηκε. Το «Vitrioli» του Γιάννη Μαυριτσάκη, σε σκηνοθεσία Ολιβιέ Πι, «Ο  Κυκλισμός του τετραγώνου» του Δημήτρη Δημητριάδη, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά και η «Νεκρή Φύση» του Μ.Τσίπου από τη Nova Melancholia επιβεβαίωσαν ότι το ελληνικό θέατρο είναι μάχιμο, εξωστρεφές και, το κυριότερο, ισότιμος συνομιλητής με τη διεθνή σκηνή.

• Το άβατο των Επιδαυρίων έσπασε μια και καλή με την πετυχημένη είσοδο του νεότερου σκηνοθέτη στην ιστορία του θεσμού, του 25χρονου Δημήτρη Καραντζά, με την «Ελένη» του Ευριπίδη. Μια ένεση ανανέωσης που τόλμησε να κάνει ο Γιώργος Λούκος. Και δικαιώθηκε.

• «Η Αθήνα δημιουργεί πολιτισμό» είναι το αιτιολογικό πίσω από το βραβείο ΕCF Princess Margriet για το 2015 στη Μπιενάλε της Αθήνας. Τρανταχτή απόδειξη ότι ο αθηναϊκός θεσμός που εισχώρησε αθόρυβα και εδραιώθηκε στην εικαστική αθηναϊκή σκηνή έχει εκτόπισμα και δεν εξαντλείται σε εσωτερικές καταναλώσεις. [Διαβάστε εδώ τη συνέντευξη με τους επιμελητές της Μπιενάλε Poka-Yio και Κατερίνα Τσέλου & εδώ τη συνέντευξη με το εικαστικό/μουσικό ντουέτο ΦΥΤΑ]

• Τα βραβεία Κουν, απαξιωμένα τα τελευταία χρόνια, δέχτηκαν τη χαριστική βολή με τη βράβευση του ποπ σταρ Σάκη Ρουβά για την ερμηνεία του σε αρχαίο δράμα. Το γεγονός προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις ηθοποιών και έγινε βορά των πρωϊνάδικων εκπομπών και των κουστομπολίστικων περιοδικών. Η απόλυτη παρακμή. [Διαβάστε εδώ το σχόλιο που αναρτήσαμε την ημέρα της ανακοίνωσης του βραβείου]

Άννα Καφέτση. (Φωτό: Παναγιώτης Τζάμαρος / FOSPHOTOS)

• Η είδηση της καρατόμησης της Αννας Καφέτση σερνόταν για μέρες ανεπιβεβαίωτη. Ωσπου τελικά  με ένα ΦΕΚ, ο υπουργός Πολιτισμού, Κώστας Τασούλας, ως άλλος Πόντιος Πιλάτος, εκπαραθύρωσε από το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης την «ψυχή» του και διευθύντριά του, στην οποία οφείλεται η μετ’ εμποδίων αίσια ολοκλήρωσή του. Αχαριστία για Γκίνες.

• Η κρίση αποτυπώθηκε με εκκωφαντικό τρόπο στις φτωχές  μετακλήσεις ξένων σχημάτων. Βασικό αντίβαρο αποτέλεσε η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, κυρίως με τα Γεωπολιτικά Φεστιβάλ της, και ειδικότερα με το «Τransistions 1. Balkans», που πέρασε γενεές δεκατέσσερις το ελληνικό κοινό. Επίσης ο Σερβοκροάτης προβοκάτορας  Όλιβερ Φραλίτ στο «Καταραμένος να είναι ο προδότης της πατρίδα του» μας έβρισε κατάμουτρα –δεν ήταν ο μοναδικός της πετυχημένης διοργάνωσης- κι εμείς τον χειροκροτήσαμε: «Αφού πουλάτε τα πάντα, γιατί δεν πουλάτε και το όνομα Μακεδονία; Γαμηθείτε Έλληνες! Ακόμα τρίτο κόμμα σας είναι η Χρυσή Αυγή. Μπάσταρδοι! Τη λέξη “καταναλώνω” τη βάλατε δίπλα στο “πατρίς, θρησκεία, οικογένεια”».

• Τέλος εποχής για το Θέατρο Τέχνης. Ο Διαγόρας Χρονόπουλος αποχώρησε από το τιμόνι του δίνοντας τη σκυτάλη στην νεότερη Μαριάνα Κάλμπαρη. Έφερε αμέσως νέο αέρα  με ένα πλουραλιστικό  πρόγραμμα που «μυρίζει» έντονα  φεστιβάλ Αθηνών.

Ο Βασίλης Νούλας και ο Κώστας Κουτσολέλος, από την Κίνηση Μαβίλη. (Φωτό: Άγγελος Χριστοφιλόπουλος/ FOSPHOTOS)

• Δεν έχει ξανασυμβεί τόσο καλοστημένη παράσταση διαμαρτυρίας καλλιτεχνών (Κίνηση Μαβίλη) εναντίον Υπουργού. Η κεφάτη διαμαρτυρία γέλωτος που διέκοπτε ασταμάτητα τον Πάνο Παναγιωτόπουλο κατά την ομιλία του στα εγκαίνια του συνεδρίου «Χρηματοδοτώντας τη δημιουργικότητα», στο Μέγαρο Μουσικής, έκανε τον Υπουργό Πολιτισμού να εκραγεί, να τα βάλει με «τους συνδικαλιστές του ΣΥΡΙΖΑ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ» και να αποχωρήσει κακήν κακώς. Αυτό θα πει έλλειψη χιούμορ. [Διαβάστε τη συνέντευξη των εμπνευστών της διαμαρτυρίας εδώ]

Διαβάστε επίσης τη λίστα με τις καλύτερες θεατρικές παραστάσεις της χρονιάς