Η πορεία της γυναίκας από τις μητριαρχικές κοινωνίες μέχρι σήμερα, οι δυσκολίες που αντιμετώπισε, ο τρόπος που την χρησιμοποίησε το σύστημα και το εκμεταλλεύτηκε η ίδια, όλες οι ιστορίες των «μεγάλων» γνωστών και άγνωστων γυναικών που ξεχώρισαν στο πέρασμα των χρόνων, δένονται δεξιοτεχνικά για την παράσταση WOMAN και παρουσιάζονται στο θέατρο Ροές. Από τη σκηνή του περνούν όλες όσες κατάφεραν να ανοίξουν το δρόμο, να φτάσουν ένα βήμα πιο κοντά στο όραμά τους και να αφήσουν το στίγμα τους. Από την Κλυταιμνήστρα και τη Νόρα του Ίψεν μέχρι την Ουλρίκε Μάινχοφ, τη Μονρόε και την Κάλλας, οι γυναίκες στο WOMAN παρουσιάζουν την ιστορία τους σε μια μουσικοθεατρική παράσταση που συνδυάζει ποιητικά και θεατρικά κείμενα, δραματοποιημένη έρευνα, μουσική και χορό.
Τι ακριβώς εξετάζει η παράσταση;
Εύα Κοτανίδη: Εξετάζει πως έχει φτάσει η γυναίκα σε αυτό που είναι σήμερα. Πως την έχει επηρεάσει η κοινωνία, το σύστημα και πως σιγά σιγά έκανε τους αγώνες της, κέρδισε κάποιους από αυτούς και πως τελικά με αυτές τις αποσκευές έφτασε στο σήμερα.
Πως καταλήξατε στις γυναίκες που θα συμπεριλάβετε στην παράσταση; Έγινε η επιλογή και βάσει δικών σας προσωπικών προτιμήσεων;
Εύα Κοτανίδη: Κάνοντας μία εκτενή έρευνα γενικότερα βρήκαμε μία οπτική μέσα από την οποία θέλουμε να πούμε την ιστορία της γυναίκας. Φυσικά, ασχοληθήκαμε με τις γυναίκες για τις οποίες βρήκαμε πλούσιο υλικό για τη ζωή τους και μπορούσαμε να το δραματοποιήσουμε. Αυτός ήταν ένας πολύ σημαντικός παράγοντας. Σίγουρα υπήρχαν και κάποιες που δε μπορούσαμε να αφήσουμε έξω, όπως η Marilyn Monroe. Ευτυχώς υπάρχει «Η Ξανθιά» της Joyce Carol Oates που είναι η μυθιστορηματική βιογραφία της. Για εμένα ήταν πάρα πολύ σημαντική η Monroe γιατί ουσιαστικά μετά από αυτή ξεκίνησε το σεξουαλικό σύμβολο και κατ΄ επέκταση το σεξουαλικό αντικείμενο και επειδή από εκεί και πέρα γίνεται μία πολύ μεγάλη ανατροπή γιατί οι ντίβες δεν είναι πια μόνο αισθησιακές γυναίκες, αλλά αρχίζουν να γίνονται σύμβολα. H Olympe de Gouges που ήταν η πρώτη που έγραψε για τα δικαιώματα της γυναίκας, η Mary Wollstonecraft που έκανε αλλεπάλληλες αιτήσεις στο αγγλικό κοινοβούλιο για το δικαίωμα της γυναίκας στη ψήφο ήταν κάποιες περιπτώσεις που δε μπορούσαμε να αφήσουμε εκτός. Επειδή ήμασταν μία ομάδα οχτώ ανθρώπων που ψάχναμε για την παράσταση δεν τέθηκε ποτέ θέμα προτίμησης. Μας ενδιέφερε επίσης να εξετάσουμε τον τρόπο που το σύστημα έχει επιδράσει πάνω στο ένα ή το άλλο φύλο. Η γυναίκα κάποια στιγμή επαναστατεί και θέλει να ψηφίζει και να δουλεύει και μετά το σύστημα τη χρησιμοποιεί σαν παραγωγική δύναμη ή σαν προϊόν προς πώληση, όπως όλες τις ντίβες που τις «έφτιαχναν» για να τις πλασάρουν και τις μετέτρεπαν σε πρότυπα προς κατανάλωση.
Πως καταφέρνετε όμως μέσα στο στενό χρονικό πλαίσιο μιας παράστασης να καλύψετε την πορεία και την εξέλιξη της γυναίκας στο πέρασμα των χρόνων;
Γιάννης Παπαγιάννης: Αυτό ήταν και το στοίχημα της παράστασης. Θεωρητικά κείμενα τα οποία δεν είχαν κάποια δραστικότητα ή θεατρικότητα και φαινομενικά ήταν και ασύνδετα μεταξύ τους, να αποκτήσουν μία συνολική μορφή. Η έρευνα είναι όλη δραματοποιημένη και υπάρχει διάλογος επί σκηνής που περνάει από το ένα θέμα στο άλλο. Άλλα στοιχεία που βοηθούν στην σύνδεση αυτή είναι είτε τα κουστούμια είτε η μουσική, η οποία πέραν ελαχίστων περιπτώσεων δεν ταυτίζεται με τη χρονική περίοδο ή με την ηρωίδα. Έχει πιο πολύ δραματουργική θέση και ο ρόλος της είναι σχολιαστικός. Σε καμιά περίπτωση δεν κυριολεκτεί ή αυτό συμβαίνει τουλάχιστον σε ελάχιστες περιπτώσεις, όπως στην Κάλλας.
Δεν φοβηθήκατε μήπως η παράσταση χαρακτηριστεί ως φεμινιστική ή κάτι άλλο;
Γιάννης Παπαγιάννης: Δεν είναι μία φεμινιστική παράσταση ούτε μία αντιφεμινιστική παράσταση ούτε μία παράσταση φαλλοκρατική ή αντιφαλλοκρατική. Δεν ήταν θέμα φόβου, λοιπόν. Ήταν μία επιθυμία να μην χαρακτηριστεί.
Εύα Κοτανίδη: Ακριβώς. Εγώ από την αρχή όταν μπήκα σε αυτή τη διαδικασία είχα πει ότι δε με αφορά να κάνω μία φεμινιστική παράσταση ή αντιφεμινιστική. Καταρχήν ο όρος φεμινισμός είναι πάρα πολύ παρεξηγημένος, είναι ένα κίνημα που έχει τελειώσει το ’70 και παρόλα αυτά για κάποιο το κουβαλάμε ακόμα και το χρησιμοποιούμε χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς τι σημαίνει. Για αυτό και εγώ σε κάποια στιγμή στην παράσταση λέω ότι δεν καταλαβαίνω τι θα πει φεμινισμός.
Η θέση του άντρα ποια είναι στην παράσταση;
Γιάννης Παπαγιάννης: Υπάρχουν αρκετοί ρόλοι, νύξεις ρόλων, οι οποίοι βοηθούν να φανεί πιο καθαρά η θέση της γυναίκας σε κάθε περίπτωση. Δηλαδή, υπάρχει ένας ιεροεξεταστής, ένας μουλάς που καταδικάζει σε λιθοβολισμό μία αφρικανή μουσουλμάνα. Υπάρχει ο εργοδότης στην εκδοχή της Νόρας της Γέλινεκ, κυρίως όμως ο ρόλος του άντρα είναι σχολιαστικός.
Θεατρική Παράσταση WOMAN: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9 μ.μ.
Θέατρο Ροές
Ιάκχου 16, Γκάζι
Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης
Ηθοποιοί: Εύα Κοτανίδη (φωνητικά), Κατερίνα Μαούτσου (ακορντεόν), Γιάννης Παπαγιάννης (πιάνο), Θεοδοσία Σαββάκη (σαξόφωνο), Θανάσης Βλαβιανός (μπάσο), Ευαγγελία Τσιάρα (κιθάρα)
Ερευνητική ομάδα: Δήμητρα Κονδυλάκη, Μαρινέτα Κρητικού, Εύα Κοτανίδη, Γιώργος Κοτανίδης
Αρχικό κείμενο: Μάνος Καρατζογιάννης, Εύα Κοτανίδη, Γιώργος Κοτανίδης