Τα ποτήρια γέμισαν με “Amour Fou” και “Orange sur mesure”, ενώ στο τραπέζι κατέφθαναν Quiche Lorrain με πράσο και τρούφα, Coq au vin και άλλα signature πιάτα της γαλλικής γαστρονομίας. Ογδόντα μπαρ και εστιατόρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη συμμετείχαν φέτος στο 4ο Φεστιβάλ Γαστρονομίας που διοργανώθηκε από την εταιρία Sopexa, υπό την αιγίδα της Γαλλικής πρεσβείας. Διαγωνισμοί και σεμινάρια για επαγγελματίες, αλλά και πρωτότυπες εκδηλώσεις -όπως πικ-νικ στον κήπο του Μεγάρου από το εστιατόριο Fuga, δροσερά απεριτίφ και amuse-bouches που προσφέρθηκαν στο κοινό υπό τη συνοδεία jazz ήχων- είχαν ως στόχο να φέρουν πιο κοντά το ελληνικό κοινό στη γαλλική κουζίνα.
Λίγες χώρες μπορούν να διεκδικήσουν τα σκήπτρα στη Γαστρονομία και ακόμα λιγότερες μπορούν να την ανάγουν σε Τέχνη και παράλληλα σε πρεσβευτή της κουλτούρας και της ψυχοσύνθεσης του λαού της. Η Γαλλία το κάνει, συνειδητά και δυναμικά αναγνωρίζοντας στην κουζίνα της ακόμα και πολιτικές διαστάσεις. Με τον εξαιρετικό της αμπελώνα, τα τυριά, το ψωμί, το κρέας και το ψάρι και με τεχνικές που μεταλαμπαδεύτηκαν σε όλο τον κόσμο, η Γαλλία γράφει τη δική της ιστορία στη Γαστρονομία. Από τα χρόνια του Λουδοβίκου του ΧVΙ, τη χρυσή εποχή της γαλλικής γαστρονομίας, ως τη γένεση του εστιατορίου στο Παρίσι, της Haute Cuisine και έπειτα της Nouvelle Cuisine, οι Γάλλοι πρωτοστατούν. Άλλωστε, η κουζίνα τους είναι η μόνη που αναγνωρίστηκε ως άυλο πολιτισμικό αγαθό της ανθρωπότητας από την UNESCO. Αυτή υπήρξε ο πυρήνας της συζήτησής μας με τον Πρέσβη της Γαλλίας στην Ελλάδα Jean Loup Kuhn-Delforge, μια κουβέντα που επεκτάθηκε στη σημασία του Soft Power στη διπλωματία και ασφαλώς στην Ελλάδα και στους Έλληνες.
Υπάρχουν κοινά στοιχεία μεταξύ των Γάλλων και των Ελλήνων όσον αφορά στη κουζίνα και στις γαστρονομικές τους συνήθειες; Πιστεύω πως τόσο οι Έλληνες όσο και οι Γάλλοι έχουν τη διάθεση να μοιράζονται. Το τραπέζι, το γεύμα, η κουζίνα είναι και για τους δύο λαούς μια σημαντική στιγμή για την οικογένεια, μια στιγμή που θα μοιραστούν με φίλους και που ενδυναμώνει την συνύπαρξη των ανθρώπων και το αίσθημα αλληλεγγύης.
Ποιές είναι οι γαστρονομικές συνήθειες των Γάλλων και γιατί θεωρούνται παγκοσμίως πρότυπο ως προς τη διατροφή τους; Εδώ και κάποια χρόνια η Γαλλική Κουζίνα συμπεριλήφθηκε στη λίστα της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ανθρωπότητας, από την UNESCO. Η διάκριση αυτή αναφέρεται αφενός στην ποιότητα της προετοιμασίας των γευμάτων, αφετέρου αναφέρεται και στη σταθερή συνήθεια των Γάλλων να τρώνε τρία γεύματα ημερησίως, τακτική στην οποία εμμένουν παρά τις υποχρεώσεις που επιβάλλει πλέον ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Παρά δηλαδή τις «σειρήνες» του φόρτου εργασίας, της τηλεόρασης, του διαδικτύου. Κάθε μέρα, από τη 1 μ.μ ως τις 3 μ.μ, όλα σταματούν στη Γαλλία, γιατί είναι η ώρα του μεσημεριανού και ο κόσμος φεύγει από τη δουλειά για να φάει, είναι χρόνος ιερός. Επίσης, είναι σημαντικό να σημειώσουμε πως ο κανόνας των τριών γευμάτων τηρείται από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Έτσι, θα λέγαμε πως τελικά είναι αυτή η τελετουργία που βρίσκεται στον πυρήνα της γαλλικής γαστρονομίας και που σχετίζεται άμεσα με την ουσιώδη κοινωνικοποίηση του ανθρώπου. Κι ας μην ξεχνάμε πως η κατανάλωση τριών γευμάτων εξασφαλίζει καλή υγεία και ισορροπία στον άνθρωπο. Κυκλοφορεί δε ένα βιβλίο στις ΗΠΑ που τιτλοφορείται «Γιατί οι Γαλλίδες παραμένουν λεπτές» (σ.σ: χαμογελάει).
Η γαστρονομία μοιάζει σχεδόν Τέχνη στη Γαλλία. Ναι, γιατί είναι και το Art de la Table: το ενδιαφέρον των ανθρώπων να στρωθεί όμορφα το τραπέζι τους· με όμορφες χαρτοπετσέτες, πορσελάνες, μαχαιροπίρουνα. Ξέρετε υπάρχουν και διάσημοι οίκοι που ειδικεύονται σ’ αυτό, όπως οι Christlofle, Baccarat, Saint Louis. Το σημαντικό όμως για τους Γάλλους δεν είναι μόνο το τι θα απολαύσουν στο γεύμα, το πιάτο δηλαδή, αλλά το με ποιον, και σε ποιο πλαίσιο, στο περιβάλλον. O άνθρωπος απέναντί σου έχει τη κεντρική σημασία και η κουβέντα. Γιατί οι Γάλλοι γνωρίζουν καλά τη τέχνη του να τρώνε και να συνομιλούν ταυτόχρονα. Υπάρχουν και άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί, που αυτά τα δύο τα διαχωρίζουν, δηλαδή είτε τρώνε είτε μιλάνε στο τραπέζι. Συνηθίζουν δε να τρώνε γρήγορα, ώστε να μπορέσουν να μιλήσουν μετά, κάτι που διαπιστώνει κανείς π.χ στα γεύματα εργασίας. Για τους Γάλλους αυτό είναι πολύ εύκολο.
Ποιό είναι το αγαπημένο σας πιάτο στη Γαλλία και ποιό στην Ελλάδα; Καταρχήν θα ήθελα να καταρρίψω τον μύθο ότι η γαλλική κουζίνα είναι πολύπλοκη, αντιθέτως, είναι πολύ απλή. Η βάση της γαλλικής κουζίνας είναι απλώς οι ποιοτικές πρώτες ύλες. Η ποιότητα του κρέατος, η σωστή κοπή του (που ειρήσθω εν παρόδω πιστεύω ότι είναι πραγματικά μία από τις τέχνες των Γάλλων, η κοπή και η σωστή διαχείριση του κάθε κομματιού). Πολύ σημαντικό υλικό για τη γαλλική κουζίνα είναι π.χ και το αυγό, ένα πολύ απλό, καθημερινό υλικό, για το οποίο έχουμε εφεύρει όμως πλείστες εφαρμογές: σουφλέ, μαρέγκες, ομελέτες και άλλες τεχνικές. Όλα εξαρτώνται από την ποιότητα της πρώτης ύλης. Η Γαλλία έχει το μεγάλο προτέρημα ότι είναι ένας τόπος με πλούσια γεωργία, καλό κλίμα, με διαφορετικές ακτογραμμές, με θάλασσα στη Μεσόγειο και στον Βορρά· με βουνά, με κοιλάδες και ποτάμια, όλα αυτά προσφέρουν τη δυνατότητα παραγωγής μιας μεγάλης ποικιλίας προϊόντων. Ένα άλλο στοιχείο που έχει ενδιαφέρον είναι πως συνδέουμε συχνά τα πιάτα με κάποιο ιστορικό γεγονός, έτσι έχουμε για παράδειγμα το “Navarin d’ agneau” («Ναυαρίνο αρνιού») σε ανάμνηση της ναυμαχίας του Ναυαρίνου. Ή το “Boeuf Marengo” αφιερωμένο στη νίκη του Βοναπάρτη. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορώ να επιλέξω ένα μόνο συγκεκριμένο πιάτο από τη γαλλική κουζίνα. Τώρα, ως προς τα πιάτα στην ελληνική κουζίνα, έχω αδυναμία στα φρέσκα, τηγανητά ψαράκια σε συνδυασμό με μια απλή ελληνική σαλάτα. Η Ελλάδα έχει εξαιρετικά λαχανικά και φρούτα, έχει υπέροχες ελιές και ελαιόλαδο.
Η γαστρονομία είναι αναμφίβολα κομμάτι του πολιτισμού μιας χώρας και αντικατοπτρίζει την ιστορία, τη κουλτούρα του. Ποιο θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε χαρακτηριστικό πιάτο της Γαλλίας υπό αυτή την οπτική; Είναι δύσκολο να πει κανείς το χαρακτηριστικό πιάτο της Γαλλίας. Αν θα έπρεπε να πω κάτι, θα ήταν εν γένει τα φαγητά που σιγομαγειρεύονται σε ζωμούς, όπως π.χ το Blanquette de veau. Όμως το σημαντικότερο στοιχείο της γαλλικής κουζίνας θα έλεγα ότι είναι η αγάπη. Μπορεί να έχει κανείς στα χέρια του τα καλύτερα προϊόντα του κόσμου, αλλά αν δεν αγαπά τον άνθρωπο για τον οποίο θα μαγειρέψει, το φαγητό δεν θα βγει καλό. Και νομίζω ότι το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα. Δεν είναι πολλοί οι λαοί που εισάγουν το στοιχείο της αγάπης στη κουζίνα.
Το φαγητό, το σινεμά, ο πολιτισμός γενικά, όπως και οι αποφάσεις ενός κράτους για το περιβάλλον και τη ζωή στη πόλη εντάσσονται στην έννοια του “Soft Power”. Τι σημαίνει ακριβώς ο όρος στη πολιτική και στη διπλωματία και πώς βοηθά μια χώρα να χτίσει το προφίλ της στο εξωτερικό; Η εικόνα μιας χώρας επαφίεται εν πολλοίς σε άυλα πράγματα κι αυτό περιγράφουμε συχνά ως Soft Power. Για παράδειγμα η Αμερική έχει χτίσει μια εικόνα μέσα από την ισχυρή βιομηχανία του σινεμά και των οπτιακουστικών μέσων. Οι Γάλλοι έχουν σκιαγραφήσει την εικόνα τους μέσα από άλλες οδούς, όπως με τη κουζίνα της και την κουλτούρα τους. Για τη διπλωματία της Γαλλίας ο πολιτισμός παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Για παράδειγμα πρόσφατα το Γαλλικό Ινστιτούτο διοργάνωσε σειρά εκδηλώσεων για να τιμήσει την ελληνική προεδρεία στην ΕΕ. Αυτή όμως η πολιτιστική πρωτοβουλία ενείχε παράλληλα και μια πολιτική διάσταση. Ο πολιτισμός λοιπόν είναι πολύ σημαντικός για εμάς και μέρος του είναι ασφαλώς και η γαστρονομία. Μέρος του Soft Power είναι ακριβώς να καθρεφτίσουμε και το Art de Vivre των Γάλλων που είναι ασφαλώς κάτι πολύ πιο ευρύ από τη γαστρονομία. Είναι ένα modus vivendi που δεν προτείνεται αλαζονικά, προτείνεται ως ένας τρόπος να ζούμε τη ζωή μας καλύτερα.
Ως διπλωμάτης τι θα λέγατε ότι είναι πολύ σημαντικό να προβάλλει τώρα η Γαλλία ως εικόνα, ως προφίλ; Η Γαλλία, όπως είπαμε, είναι μια χώρα που θεμελιώνει το Art de Vivre, που παράγει πολιτισμό, που έχει υψηλή κουζίνα. Εκείνο όμως που έχει πολύ μεγάλη σημασία να αναδείξουμε μέσω του Soft Power είναι πως παράλληλα είμαστε μια χώρα μοντέρνα που σημειώνει εξαιρετική πρόοδο σε σύγχρονους τομείς, όπως στην Ιατρική, στη Γενετική, στην Έρευνα, στη Τεχνολογία, στην Αεροναυπηγική, στις υποδομές, στη πυρηνική ενέργεια και σε μια σειρά άλλων αντικειμένων. Με το Soft Power καλούμαστε να απεικονίσουμε δηλαδή πως αφενός διατηρούμε τις παραδόσεις μας, αφετέρου καινοτομούμε σε σύγχρονους τομείς.
Έχοντας ζήσει σχεδόν 2 χρόνια στην Ελλάδα, ποια θα λέγατε ότι είναι τα κοινά στοιχεία των δύο λαών; Οι Γάλλοι και οι Έλληνες έχουν πολλά κοινά τόσο ως προς τα προτερήματά τους όσο και ως προς τα ελαττώματα.
Θα μας πείτε; Δεν είναι πολύ ευγενικό να αναφερθώ στα ελαττώματα.
Τότε, ας μιλήσουμε αρχικά για τα προτερήματα. Σίγουρα είναι η κοινή αγάπη μας για τη ζωή. Η αγάπη μας για τους οικογενειακούς δεσμούς, η ανάγκη μας να ζούμε μαζί με τους άλλους ανθρώπους εμπειρίες και ασφαλώς η ζεστασιά, η ανθρώπινη ζεστασιά, το συναίσθημα. Τώρα, ως προς τα ελαττώματα, είμαι διατεθειμένος να σας πω για εκείνα των Γάλλων.
Όχι για τους Έλληνες; Για τους Γάλλους (σ.σ χαμογελάει). Λοιπόν, θα έλεγα ότι είναι ο ατομισμός και το γεγονός ότι αντιμάχονται τις Αρχές.
Σίγουρα δεν περιγράφετε τους Έλληνες; (σ.σ: Χαμογελάει με νόημα) Εγώ σας μίλησα για τους Γάλλους. Ας προχωρήσουμε λοιπόν στην επόμενη ερώτηση.
Τι σας δυσκόλεψε στο να προσαρμόσετε τη ζωή σας στην Ελλάδα; Απολύτως τίποτα, για όλους τους λόγους που σας προανέφερα!