Μια γυναίκα περπατά στον δρόμο χωρίς την σκιά της να την ακολουθεί, λόγω ενός σπάνιου ουράνιου φαινομένου γνωστό ως Ημέρα Μηδενικής Σκιάς, στη Μπανγκαλόρ, Ινδία, 25 Απριλίου 2023. EPA/JAGADEESH NV
Μια ρωσική παροιμία λέει: “Δεν μπορεί κάποιος να κινηθεί γρηγορότερα από την σκιά του”. Στην πόλη Μπανγκαλόρ της νοτιοδυτικής Ινδίας, την Τρίτη 25 Απριλίου και ώρα 12 και δεκαεπτά λεπτά ακριβώς το μεσημέρι, αυτό θα ακουγόταν πραγματικά παράξενο. Όσο γρήγορα ή αργά και να περπατούσε κάποιος, δεν τον ακολουθούσε καμία σκιά. Γιατί εκείνη την στιγμή η Μπανγκαλόρ βίωσε μία ημέρα μηδενικής σκιάς, όταν δηλαδή τα κατακόρυφα αντικείμενα φαίνεται να μην σκιάζονται από το φως του ήλιου που πέφτει πάνω τους. Αυτό συνέβη επειδή ο ήλιος βρισκόταν στο ζενίθ του, και έτσι η σκιά ήταν ακριβώς κάτω από το αντικείμενο.
Τι είναι όμως αυτό το φαινόμενο; Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Ήλιος δεν είναι σχεδόν ποτέ ακριβώς από πάνω μας το μεσημέρι στις 12, αλλά συνήθως διέρχεται λίγο χαμηλότερα ή λίγο ψηλότερα, λίγο προς τα βόρεια ή λίγο προς τα νότια. Όλοι έχουμε μελετήσει στο σχολείο ότι ο άξονας περιστροφής της Γης έχει κλίση 23,5 μοιρών ως προς το επίπεδο της περιστροφής της γύρω από τον Ήλιο, γι’ αυτό και έχουμε εποχές.
Ένα μοναδικό ουράνιο φαινόμενο γνωστό ως «Ημέρα Μηδενικής Σκιάς» εμφανίζεται δύο φορές το χρόνο σε τοποθεσίες μεταξύ +23,5 και -23,5 μοιρών γεωγραφικού πλάτους – του Τροπικού του Καρκίνου και του Τροπικού του Αιγόκερου. Όταν ο ήλιος βρίσκεται στη υψηλότερη θέση του στον ουρανό κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ούτε ζωντανά πλάσματα ούτε άψυχα αντικείμενα ρίχνουν κάποια σκιά γύρω τους. Όταν ο ήλιος βρίσκεται ακριβώς σε αυτό το σημείο ζενίθ, η Astronomical Society of India (ASI) δηλώνει ότι το φως του δεν θα ρίξει σκιά σε κανένα αντικείμενο που βρίσκεται κάθετα στο έδαφος.
Σε μια ημέρα μηδενικής σκιάς, όταν ο ήλιος διασχίζει τον τοπικό μεσημβρινό, οι ακτίνες του θα πέφτουν ακριβώς κατακόρυφα σε σχέση με ένα αντικείμενο κάθετο στο έδαφος και κανείς δεν μπορεί να παρατηρήσει καμία σκιά αυτού του αντικειμένου. Οι Ημέρες Μηδενικής Σκιάς, φυσικά, συμβαίνουν δύο φορές τον χρόνο σε διαφορετικές ημερομηνίες, για διαφορετικά μέρη στη Γη.
Το σπάνιο ουράνιο φαινόμενο συνέβη και στην Μπενγκαλόρ την περασμένη Τρίτη. Η απόκλιση του ήλιου ταίριαξε με το γεωγραφικό πλάτος της πόλης και οι κάτοικοι βίωσαν το παράξενο γεγονός να μην έχουν σκιά. Παρόλο που η διάρκειά του ήταν μόνο κάποια κλάσματα του δευτερολέπτου, η επίδρασή του μπορεί να γίνει αισθητή μέχρι και για δύο λεπτά.
Υπάρχουν πολλά γνωμικά για την σκιά. Ο Γερμανός ρομαντικός ποιητής Βόλφγκανγκ Γκαίτε έγραψε ότι υπάρχει βαθιά σκιά εκεί όπου υπάρχει πολύ φως και ο Πίνδαρος, ο ποιητής της ελληνικής αρχαιότητας, πίστευε ότι ο άνθρωπος είναι το όνειρο μιας σκιάς. Ο αρχαίος Λατίνος ποιητής Οράτιος είναι λίγο πιο μετρημένος και ορθολογιστής. Αναφέρει απλώς ότι οι άνθρωποι είμαστε σκόνη και σκιά.
Ο ίδιος ο φωτογράφος που τράβηξε αυτές τις εικόνες στην Μπανγκαλόρ, μάλλον θα σκέφτηκε ότι οι σκιές σε μια σκηνή συνήθως δυσκολεύουν την φωτογράφηση, αλλά χωρίς σκιά ένα αντικείμενο είναι, τελικά, μια αντανάκλαση χωρίς εικόνα.