Ήταν μέσα Μαΐου, αλλά ένα ήδη καταιγιστικό καλοκαιρινό φως πάσχιζε να αναστήσει μια μουδιασμένη πόλη. Να της επιστρέψει κάτι απ’ την ηλιόλουστη ψυχή της. Κι αφού το καλοκαίρι είναι «η εποχή που στήνονται τα όνειρα», ποια πιο κατάλληλη στιγμή για να μιλήσουμε με μια κοινότητα νέων ανθρώπων;
Επιπλέον, το timing δεν θα μπορούσε να είναι πολιτικά πιο καίριο. Επισκεφθήκαμε τη Φοιτητική Εστία του Πανεπιστημίου Αθηνών μόλις μία εβδομάδα πριν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοινώσει ότι η δωρεάν φοιτητική στέγαση ουσιαστικά βαίνει προς κατάργηση. Και εν μέσω αλλεπάλληλων δημοσιευμάτων για την «πρεμιέρα» της πανεπιστημιακής αστυνομίας στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
Πετύχαμε τα παιδιά σε πυρετό δημιουργίας, καθώς ετοιμάζονταν για το 15ο Φεστιβάλ των Πολιτιστικών Ομάδων τους, για το οποίο είναι πολύ περήφανα. Γιατί το στήνουν όλο μόνα τους. Και κάποιοι καλλιτέχνες συμμετέχουν αφιλοκερδώς.
Μας υποδέχθηκε ο Θανάσης, φοιτητής Γερμανικής Φιλολογίας, από τους «παλιούς» της εστίας, που ανέλαβε να μας ξεναγήσει στους χώρους τους. Η χρηματοδότηση για τη φοιτητική μέριμνα κόπηκε 39% πέρσι, ήταν από τις πρώτες του κουβέντες. Άλλα σημάδια φαίνονται με την πρώτη ματιά, κι άλλα όχι. Στα πρώτα είναι οι τοίχοι που επανειλημμένως έχουν ζητήσει να βαφτούν, αφού έχουν περάσει χρόνια από την τελευταία φορά. Και κάτι ντους που στάζουν στα από κάτω δωμάτια. Στα δεύτερα, είναι το φαγητό στην εστία, του οποίου η ποσότητα και η ποιότητα έχουν μειωθεί δραματικά από τότε που ανέλαβε εργολάβος και τη διαχείριση των πρώτων υλών, μας λένε τα παιδιά. Και πρέπει διαρκώς να κάνουν κινητοποιήσεις για να βελτιώνεται το επίπεδο.
Επιπλέον, το κτίριο Β’, ένα από τα τέσσερα της εστίας, δυναμικότητας 150 θέσεων, από το καλοκαίρι του 2020 βρίσκεται υπό ανακαίνιση γιατί βρισκόταν σε άθλια κατάσταση. Γι’ αυτό οι θέσεις στην εστία του Πανεπιστημίου Αθηνών είναι προς το παρόν μειωμένες από περί τις 1080 στις 915. «Είχαν πει ότι θα ανοίξει το ’22, τώρα μας λένε το ’24», λέει ο Θανάσης. Μιλάει για την ανέγερση ενός άλλου κτιρίου παραδίπλα για καθηγητές, που ολοκληρώθηκε σε μόλις έναν χρόνο. «Είναι θέμα προτεραιοτήτων θα έλεγα», συμπληρώνει.
Μιλήσαμε ακόμα με τον Στάθη, φοιτητή Ιταλικής Φιλολογίας, την Ντόρι, φοιτήτρια Παιδαγωγικής, τον Παναγιώτη, φοιτητή Νοσηλευτικής, και άλλα παιδιά.
Μας είπαν τις ιστορίες τους. Μας εμπιστεύτηκαν τις ανησυχίες τους.
Για το πώς το αν θα επιλεγείς για την εστία καθορίζει αν θα σπουδάσεις ή όχι. Καθορίζει δηλαδή το μέλλον σου. Για το πώς σήμερα οι εστίες σε όλη την Ελλάδα είναι ελάχιστες έως ανύπαρκτες, κι αυτό γκρεμίζει όνειρα και ζωές. Γιατί η επιλογή γίνεται με κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, όποιος έχει χαμηλότερο οικογενειακό εισόδημα ή είναι ορφανός, για παράδειγμα. Και μένουν απέξω πολλοί που το χρειάζονται.
Η εστία δεν απαλλάσσει τους οικότροφους από την ανάγκη να δουλεύουν. Όλα τα παιδιά με τα οποία συζητήσαμε εργάζονται, και μάλιστα εντατικά, κάνοντας όποια δουλειά βρουν, αφού οι επιλογές στη χώρα με το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας νέων στην ΕΕ (36,8% τον Απρίλιο) είναι ασφυκτικά περιορισμένες. Έτσι, κάποιες φορές χάνουν εξάμηνα. Γιατί δεν προλαβαίνουν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα, τα εργαστήρια ή την πρακτική τους. Συν τοις άλλοις, τα παιδιά που ξεκίνησαν τις σπουδές τους το 2021 θα έχουν να αντιπαλέψουν υπό αυτές τις συνθήκες τον περιορισμό ότι πρέπει να τελειώνουν το Πανεπιστήμιο το πολύ με δυο χρόνια καθυστέρηση (το περίφημο ν+2). Άγχος πάνω στο άγχος.
Τα παιδιά της Φοιτητικής Εστίας του Πανεπιστημίου Αθηνών συνειδητοποιούν, προβληματίζονται, ζουν μέσα στην αβεβαιότητα, όπως μας είπαν όλοι ανεξαιρέτως. Δεν μεμψιμοιρούν, όμως. Αγωνίζονται. Δημιουργούν.
«Τρέχουν» πολλές πολιτιστικές ομάδες μόνα τους. Από χορό και θέατρο μέχρι σκάκι και κινηματογράφο. Χωρίς καμία χρηματοδότηση από πουθενά. Πριν πολλά χρόνια, οι ομάδες λάμβαναν κάποια στήριξη από το κράτος, αλλά όταν τέθηκε στους οικότροφους το δίλημμα «ή ξεκινάτε να πληρώνετε ενοίκιο ή κόβεται η χρηματοδότηση», επέλεξαν ασυζητητί το δεύτερο, μας λένε. Κι όταν το κράτος επιχείρησε να εμπορευματοποιήσει τον χώρο όπου στεγάζονται οι πολιτιστικές ομάδες, εισάγοντας για παράδειγμα αλυσίδες γρήγορου φαγητού, τον κατέλαβαν. Για να μπορούν να συνεχίσουν την πολιτιστική τους δραστηριότητα.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΗ ΑΠΟ ΤΟ SPHERA NETWORK
Οι ομάδες λειτουργούν με την αρχή της αυτοοργάνωσης. Διδάσκουν αφιλοκερδώς επαγγελματίες, παλαιότεροι οικότροφοι της εστίας ή όποιος θεωρεί ότι έχει να προσφέρει. Είναι δωρεάν και ανοιχτές για όλο τον κόσμο. Τα παιδιά «ρακοσυλλέγουν», όπως λένε, για αυτά που χρειάζονται. Στηρίζονται μόνο στη βοήθεια του κόσμου και της γειτονιάς. Και κάθε χρόνο, οργανώνουν το Φεστιβάλ τους.
Οι ομάδες αυτές είναι και σημαντικός χώρος κοινωνικοποίησης, καθώς η ψυχαγωγία έξω έχει γίνει πολύ ακριβή. Ιδιαίτερα για όσους προέρχονται από τα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, όπως αυτά τα παιδιά.
Και καθώς η εστία είναι μια κοινότητα, οι οικότροφοι έχουν ανεπτυγμένο το αίσθημα της αλληλεγγύης. Εξ ου και το αυτοδιαχειριζόμενο κυλικείο. Το επινόησαν για να μπορεί να πιει καφέ και κάποιος που δεν έχει χρήματα. Όποιος θέλει λοιπόν φτιάχνει τον καφέ του μόνος τους και αφήνει ό,τι θέλει. Αν δεν έχει, δεν αφήνει. Τα παιδιά ενισχύουν το Κυλικείο και από έσοδα κάποιων διοργανώσεων – για παράδειγμα, μιας μουσικής βραδιάς.
Το Κυλικείο και οι Πολιτιστικές Ομάδες είναι κομβικά για την κοινότητα της εστίας και την κοινωνικοποίηση των παιδιών.
Θα θυμούνται λοιπόν για πάντα την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2021, όταν η αστυνομία μπήκε στην εστία ξημερώματα και προκάλεσε καταστροφές και στον χώρο των πολιτιστικών ομάδων.
Τα παιδιά μας λένε ότι τότε κατέσχεσαν και τον σκληρό τους δίσκο. Τι περιείχε; Αρχείο χρόνων από τη δραστηριότητα των πολιτιστικών τους ομάδων και τα Φεστιβάλ τους. Αυτό περιείχε. Δημιουργία και πολιτισμό. Δεν τους τον έχουν επιστρέψει μέχρι σήμερα. «Εξετάζεται» είναι η αιτιολόγηση, όπως μας λένε.
Αλίμονο όμως σε ένα κράτος που φέρεται έτσι στην ήδη πολύ, μα πάρα πολύ δυσκολεμένη νέα γενιά. Αλίμονο, γιατί τα πιο τολμηρά όνειρα δεν καταγράφονται σε κανέναν σκληρό. Είναι ακατάσχετα. Και γιγαντώνονται κάθε καλοκαίρι.