Κάνοντας μια βόλτα στο κέντρο της πόλης μέχρι το μεσημέρι της Τετάρτης, οι περαστικοί αντίκριζαν εργάτες να εκτελούν υπαίθριες χειρονακτικές εργασίες σε συνθήκες ακραίας ζέστης, λίγο πριν την έκδοση μέτρων του υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης «για την προστασία από τη θερμική καταπόνηση των εργαζομένων υπό συνθήκες καύσωνα». Το θερμόμετρο άγγιζε τους 38 βαθμούς Κελσίου κι εμείς δεν μπορούσαμε καλά-καλά να περπατήσουμε μέσα στην κάψα της Αθήνας. Εκείνοι συνέχιζαν να εργάζονται.
Το καλοκαίρι του 2022 ήταν το θερμότερο που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη και χαρακτηρίστηκε από επαναλαμβανόμενα κύματα καύσωνα, ρεκόρ υψηλής θερμοκρασίας, ξηρασία και πυρκαγιές. Φέτος, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η 4η Ιουλίου έχει καταγραφεί ως η θερμότερη μέρα στην παγκόσμια Ιστορία, ενώ η εβδομάδα 3-9 Ιουλίου ήταν συνολικά η θερμότερη την οποία έχει βιώσει ποτέ ο πλανήτης.
Σαν να μην έφταναν οι ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες με τις οποίες ερχόμαστε αντιμέτωποι τα τελευταία καλοκαίρια, τώρα, στα μέσα του Ιουλίου, ο καύσωνας «Κλέων» επισκέπτεται τη χώρα μας. Την Παρασκευή και το Σάββατο, ο καύσωνας αναμένεται να κορυφωθεί με τη θερμοκρασία να φτάνει μέχρι και τους 43 βαθμούς κατά τις μεσημβρινές και απογευματινές ώρες.
Την ίδια στιγμή, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας επισημαίνει πως η ιδανική θερμοκρασία για την εργασία είναι μεταξύ 16 και 24 βαθμών Κελσίου. Σύμφωνα με μελέτη του οργανισμού, ο κίνδυνος εργατικών ατυχημάτων αυξάνεται έως και 7%, όταν η θερμοκρασία ξεπερνά τους 30 βαθμούς Κελσίου, ενώ η πιθανότητα ατυχημάτων αυξάνεται στο 15% όταν η θερμοκρασία ξεπερνά τους 38 βαθμούς.
Στα θετικά της υπόθεσης, στο πλαίσιο της τήρησης των κανόνων για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία, το υπουργείο έχει εξαγγείλει αυστηρή σύσταση στους εργοδότες να προβούν στη λήψη των απαραίτητων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων, σύμφωνα με την σχετική νομοθεσία, καθώς και σε μείωση απασχόλησης ή/και παύση εργασιών κατά τις ώρες θερμοκρασιακής αιχμής (12:00 – 17:00), όπου αυτό κριθεί, κατά περίπτωση, απαραίτητο.
Λαμβάνοντας υπόψη και την από 26 Μαΐου 2023 (αριθ. πρωτ. 52903) σχετική εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Εργασιακών Σχέσεων του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, προβλέπονται αρχικά οργανωτικά μέτρα για την πρόληψη της θερμικής καταπόνησης, όπως η οργάνωση του χρόνου εργασίας με προγραμματισμό διαλειμμάτων κατάλληλης διάρκειας για τη μείωση της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, ο προγραμματισμός των εργασιών που συνεπάγονται υψηλή θερμική καταπόνηση των εργαζομένων, κατά το δυνατόν, σε ώρες εκτός θερμοκρασιακών αιχμών, καθώς και η μείωση της απασχόλησης ή παύση εργασιών σε ιδιαίτερα επιβαρυμένους θερμικά χώρους όπως είναι τα μηχανοστάσια, χυτήρια, υαλουργεία, κεραμοποιεία, ναυπηγικές εργασίες κ.λπ. μεταξύ των ωρών 12.00-17.00.
Παράλληλα, προτείνεται η διαμόρφωση κυλικείων ή άλλων κατάλληλων χώρων για τον χρόνο διαλείμματος των εργαζόμενων, οι οποίοι ανάλογα με τις αντικειμενικές ανάγκες και δυνατότητες, συστήνεται να εξοπλίζονται με σύστημα κλιματισμού. Οι χώροι αυτοί θα επιλεγούν μετά από συνεργασία του εργοδότη και του Τεχνικού Ασφάλειας, Ιατρού Εργασίας και μελών ΕΥΑΕ, και όπου δεν υπάρχουν, των εκπροσώπων των εργαζομένων. Η παροχή πόσιμου δροσερού νερού σε θερμοκρασία 10 -15 °C κρίνεται επίσης απαραίτητη, ενώ για εργαζόμενους που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου και ειδικά στις περιπτώσεις έκθεσής τους σε επιβαρυντικές συνθήκες, συστήνεται, όπου αυτό είναι εφικτό από τη φύση της εργασίας, η δυνατότητα τηλεργασίας.
Σχετικά με την υποχρεωτική παύση εργασιών, αυτή προβλέπεται:
α) Για εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας σε εργοδότες περιοχών της χώρας που, σύμφωνα με την εκτίμηση της ΕΜΥ, ο κίνδυνος θερμικής καταπόνησης καθίσταται εξαιρετικά υψηλός σύμφωνα με:
1. Την τιμή βιοκλιματικού δείκτη WBGT, όταν αυτή είναι ανώτερη του 32,2 (σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ) ή
2. Τη θερμοκρασία, όταν αυτή διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 42ο C και ταυτόχρονα η τιμή του δείκτη υγρασίας διαμορφώνεται σε τουλάχιστον 14%, ή
3. Τη θερμοκρασία, όταν αυτή διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 40ο C και ταυτόχρονα η τιμή του δείκτη υγρασίας διαμορφώνεται σε τουλάχιστον 20%. Σε αυτές τις περιπτώσεις, καθίσταται υποχρεωτική η παύση εργασιών κατά το χρονικό διάστημα 12:00 – 17:00 σε χειρωνακτικές εργασίες που εκτελούνται σε εξωτερικό χώρο, ενδεικτικά αναφερόμενες, εργασίες σε τεχνικά και οικοδομικά έργα, εργοτάξια, διανομή και μεταφορά προϊόντων και delivery.
β) Ειδικά για εργασίες σε ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη οι παραπάνω οδηγίες ισχύουν για θερμοκρασία που διαμορφώνεται σε τιμή άνω των 38ο C.
Όπως προβλέπεται για τον έλεγχο της τήρησης των συγκεκριμένων οδηγιών, η Επιθεώρηση Εργασίας οφείλει να εντατικοποιήσει τους ελέγχους σε εργασιακούς χώρους, σύμφωνα και με την επισυναπτόμενη υπ’ αριθμ. 267075 /30.05.2023 εγκύκλιο.
Πέρα από τους εργαζόμενους σε υπαίθριες εργασίες, στο ντελίβερι και τους εργάτες γης, οι άστεγοι συνάνθρωποί μας, κινδυνεύουν άμεσα από τον καύσωνα. Από την Τετάρτη μέχρι και το Σάββατο 15/7, από τις 08:00-20:00 (και για όσο διάστημα χρειαστεί), οι δομές του ΟΚΑΝΑ και συγκεκριμένα τα Κέντρα Ημέρας που διαθέτει σε Αττική, Θεσσαλονίκη και Πάτρα, βρίσκονται σε συνεχή λειτουργία προκειμένου να δεχτούν τον πληθυσμό που κάνει χρήση ψυχοδραστικών ουσιών και διαβιεί στο δρόμο, αλλά και κάθε άστεγο συμπολίτη μας που έχει ανάγκη για πιο δροσερό περιβάλλον. Οι χώροι* διαθέτουν κλιματισμό και θα παρέχονται μικρά γεύματα, δροσερά ροφήματα, υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας, ατομικής υγιεινής και ύπνου.
Ακόμα, επτά ειδικά διαμορφωμένοι κλιματιζόμενοι χώροι* του δήμου Αθηναίων λειτουργούν από την Τρίτη για τη φιλοξενία και προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων από τον καύσωνα, από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ, ενώ οι ομάδες streetwork του ΟΚΑΝΑ και του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων (K.Y.A.Δ.Α.), θα βρίσκονται στο πεδίο προκειμένου να προσφέρουν μπουκαλάκια με νερό, πλήρη γεύματα και είδη πρώτης ανάγκης, και να ενημερώσουν τα άτομα που χρήζουν ενός ασφαλούς και κλιματιζόμενου χώρου, για το πώς θα κατευθυνθούν σε αυτόν. Εμείς, για αναφορές για συνανθρώπους μας που είναι εκτεθειμένοι στη ζέστη και χρειάζονται υποστήριξη, μπορούμε να καλούμε στο τηλεφωνικό κέντρο του Κ.Υ.Α.Δ.Α., στον αριθμό 2105246515-6 (καθημερινά 09:00 – 15:00).
Και για τα αδέσποτα ζώα και τα πουλιά, μερικά μπολάκια με κρύο νερό είναι σημαντικό να τοποθετηθούν από εμάς στη γειτονιά μας. Ο Δήμος Αθηναίων με τη σειρά του, έχει τοποθετήσει 150 ποτίστρες στις γειτονιές της πρωτεύουσας, τις οποίες θα μπορούμε να ανανεώνουμε, ώστε οι τετράποδοι φίλοι μας να μπορούν να δροσίζονται.
Επίσης, όσον αφορά στα ιπποειδή, αν δούμε ζώο δεμένο ή περιορισμένο χωρίς υπόστεγο ή φυσική σκιά και χωρίς πρόσβαση σε νερό, πρέπει να καλέσουμε το 100 και να το καταγγείλουμε, καθώς κάτι τέτοιο είναι παράνομο. Αντίστοιχα, μπορούμε να καλέσουμε το 100 αν δούμε κάποιο ζώο να «εργάζεται» μεταξύ 12:00 – 17:00, σε θερμοκρασία άνω των 35 βαθμών Κελσίου. Αν η θερμοκρασία ξεπερνά τους 39 βαθμούς, τα ζώα απαγορεύεται να δουλεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, σύμφωνα με εγκύκλιο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Να προσέχουμε όμως και τον ίδιο μας τον εαυτό. Οι βόλτες και οι αγορές μπορούν να περιμένουν για δροσερότερες μέρες. Όσ@ ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες ή αντιμετωπίζουν σημαντική δυσκολία με τη ζέστη, μπορούν να διεκδικήσουν την τηλεργασία από τους εργοδότες τους, την οποία οφείλουν να παραχωρήσουν στους εργαζόμενους βάσει των μέτρων που έχουν εξαγγελθεί. Αυτό που απομένει, είναι να δούμε πώς θα κινηθούν οι εργοδότες και η υποστελεχωμένη Επιθεώρηση Εργασίας μπροστά στις υψηλές αυτές θερμοκρασίες και τα μέτρα της κυβέρνησης.
Παράλληλα, δεδομένου ότι κάποια πράγματα είναι (και) στο χέρι μας, το να μην παραγγέλνουμε delivery σε συνθήκες ακραίων καιρικών φαινομένων, όπως ο καύσωνας, είναι σημαντικό να υιοθετηθεί ως κομμάτι της κοινωνικής μας παιδείας και νοημοσύνης, και να τηρηθεί – τουλάχιστον – κατά τις ώρες που έχει εξαγγείλει το υπουργείο Εργασίας.
*Οι κλιματιζόμενοι χώροι του ΟΚΑΝΑ:
ΑΤΤΙΚΗ
Ανοιχτό Κέντρο Ημέρας – Υπνωτήριο. Σουρμελή 4-6, Αθήνα. Τηλέφωνα: 2108237498 & 2108238676
Κέντρο Ημέρας Δ. Αττικής. Ιδομενέως 130 & Κ. Τσαλδάρη 4, Ίλιον Αττικής. Τηλέφωνο: 210 2619626
Κέντρο Ημέρας Πειραιά. Αιτωλικού 67, Πειραιά . Τηλέφωνο: 698196881
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Κέντρο Ημέρας-Υπηρεσίες Βραχείας Φιλοξενίας. Κωστή Παλαμά 7 Θεσσαλονίκη. Τηλέφωνο: 2310516809
Κέντρο Ημέρας. Μοναστηρίου 4, Περιοχή Βαρδάρης Θεσσαλονίκη. Τηλέφωνο: 2310566137
ΑΧΑΪΑ
Κέντρο Ημέρας – Υπηρεσίες Βραχείας Φιλοξενίας ΟΚΑΝΑ. Μπουμπουλίνας 10 Πάτρα. Τηλέφωνο: 2610325456
*Οι κλιματιζόμενοι χώροι του δήμου Αθηναίων:
Λέσχη Φιλίας Αγίου Παύλου, Μαμούρη και Δύμης. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2108223946
Λέσχη Φιλίας “Η Ανάληψη του Κυρίου» Νέου Κόσμου, Χελντράιχ 15. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2109240403
Λέσχη Φιλίας Βοτανικού, Κοζάνης 4. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2103423716
Λέσχη Φιλίας Κολοκυνθούς, Αίμονος 9 & Άστρους. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2105140877
– Λέσχη Φιλίας Αγίου Ελευθερίου, Αχαρνών 372. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2102012334
– Λέσχη Φιλίας Κυψέλης Σκύρου & Καυκάσου. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2108815877
– Λέσχη Φιλίας Αμπελοκήπων, Πανόρμου & Βαθέος. Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 6459890