Πλησιάζουμε τον ένα χρόνο συμβίωσης με τον κορωνοϊό. Οι ζωές μας άλλαξαν, για κάποιους οι ανατροπές έφεραν νέα πλάνα ζωής και διάψευση προσδοκιών. Για πολλούς η επαγγελματική καθημερινότητα δεν θυμίζει σε τίποτα εκείνη που βίωναν πριν την πανδημία.
Ο χώρος του πολιτισμού είναι αυτός που ίσως έχει πληγεί πιο βαθιά από όλους. Οι εργαζόμενοι στον τομέα των τεχνών νιώθουν ότι έχουν ξεχαστεί ενώ για το άνοιγμα των χώρων πολιτισμού δεν γίνεται καμία κουβέντα. Παραστάσεις και συναυλίες γίνονται μόνο χωρίς παρουσία κοινού και προβάλλονται σε live streaming ή μαγνητοσκοπημένα μέσω διαδικτύου.
Τρεις επαγγελματίες από την επικοινωνία και προβολή πολιτιστικών προϊόντων καλούνται να εξηγήσουν με ποιο τρόπο τα δύο lockdown έχουν επηρεάσει μέχρι τώρα τη δουλειά τους ως υπεύθυνων επικοινωνίας στον χώρο του πολιτισμού και πώς αναγκάστηκαν να αναδιοργανώσουν πρακτικά τον τρόπο που δουλεύουν ώστε να ανταπεξέλθουν στις νέες συνθήκες.
Αυτές είναι οι απάντήσεις τους:
Η πολυετής παρουσία μου στο χώρο της επικοινωνίας, μου έχει διδάξει πως κανένας παράγοντας, καμία νέα συνθήκη, καμία κρίση, δεν πρέπει να επηρεάζουν τη δουλειά μου, να διαταράσουν την αγάπη και το διαρκές πάθος μου γι αυτήν.
Έμαθα με τα χρόνια, ότι απλώς πρέπει να διαχειρίζομαι με συγκρότηση τις κρίσεις και να προσαρμόζομαι σε νέα δεδομένα, οποτεδήποτε αυτά προκύπτουν. Και για να συμβεί αυτό, μόνον ένας τρόπος υπάρχει, οι προσπάθειες να είναι πάντα εργώδεις!!
Στα δύο lock down λοιπόν (το δεύτερο «τρόπος του λέγειν») δεν σταμάτησα ούτε στιγμή να εργάζομαι, δεν χαλάρωσα, ακριβώς διότι έπρεπε να προσαρμόσω τη δουλειά μου (όπως κι όλος ο κόσμος βέβαια) σε νέα δεδομένα.
Νέα δεδομένα στα ΜΜΕ με τα οποία έχω αδιάλειπτη επικοινωνία, νέα δεδομένα στον πολιτισμό, νέα δεδομένα και πολλά ερωτηματικά στη δουλειά μας στο θέατρο, νέα δεδομένα στην κοινωνία γενικότερα.
Η καταιγιστική δύναμη της πανδημίας, προσπάθησα να μην με κάμψει, αλλά αντίθετα, το μειονέκτημα που η ίδια η συνθήκη δημιούργησε προσπάθησα να γίνει πλεονέκτημα.
Από το πρώτο lock down, με το Διευθυντή μου, το Δημήτρη Λιγνάδη, συζητήσαμε την ανάγκη δημιουργίας ενός νέου θεατρικού προϊόντος. Επ ουδενί να υποκαταστήσει τη θεατρική πράξη, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ, όμως να συνεχίσουμε να παράγουμε υπό μία νέα φόρμα δουλειάς, για όσο χρειαστεί.
Κι είμαι ευγνώμων που δουλεύω στο ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ, που δεν διέκοψε την παραγωγική του δραστηριότητα, αλλά αντίθετα συνέχισε & συνεχίζει να παράγει νέες παραστάσεις και να παίρνει πρωτοβουλίες όπως η έρευνα στο αρχαιόθεμο κλπ .
Το ίδιο χαρούμενη με κάνει κι η συνεργασία μου με το Θέατρο Πορεία, το πρώτο που από όλα τα ιδιωτικά θέατρα «έκανε ένα βήμα μπροστά»….δημιουργώντας μία άρτια ψηφιακή σκηνή.
“This is not Romeo and Juliet”
Πρακτικά στην επικοινωνία, στραφήκαμε περισσότερο στο digital marketing, αλλά και αρχίσαμε να στοχεύουμε σε εκείνο το χρονικό διάστημα, που ορίζεται λίγο μόνο πριν την πρεμιέρα μιας παράστασης, ή μιας εκδήλωσης. Επίσης δοκιμάσαμε περισσότερο και συνεργασίες με μέσα του εξωτερικού.
Πχ όταν το περασμένο καλοκαίρι, πρώτο το ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ της Ελλάδας απευθείας από το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου με την πολύτιμη βοήθεια του αρμόδιου υπουργείου έκανε την πρώτη Live streaming αναμετάδοση με τους Πέρσες του Αισχύλου, έπρεπε να απευθυνθούμε σε φορείς επικοινωνίας και της λοιπής Ευρώπης, του κόσμου όλου, σε ένα εξαιρετικά πιεσμένο χρονικό πλαίσιο. Και το πράξαμε.
Σε κάθε περίπτωση, και στα δύο «απαγορευτικά», το μυστικό είναι η αδιάλειπτη, η συνεχής και επίμονη προσπάθεια να κρατήσεις ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με το θεατρικό κοινό.
Και βέβαια θα ήθελα να σημειώσω κλείνοντας, πως η επιβράβευση, η επιτυχία μιας δράσης επιτυγχάνεται μόνον όταν η προσπάθεια είναι συλλογική, όταν έχεις στο «οπλοστάσιό σου» την έμπνευση του υπεύθυνου του φορέα και την αμέριστη στήριξη συναδέλφων και συνεργατών. Εγώ, είμαι τυχερή ως προς αυτό.
Καλή αντάμωση στις θεατρικές αίθουσες…
Η Σάσα Παπαχρηστοπούλου είναι υπεύθυνη του τμήματος προβολής – επικοινωνίας & marketing στο Εθνικό Θέατρο και Σύμβουλος επικοινωνίας στο Θέατρο Πορεία.
To πρώτο λοκντάουν με πέτυχε σε μια πολύ ενεργή φάση. Ως υπεύθυνη επικοινωνίας με βασικούς συνεργάτες μου το Θέατρο του Νέου Κόσμου, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή και τις Εκδόσεις Μικρή Άρκτος, δούλευα σε πολύ έντονους ρυθμούς, με μεγάλη φόρα. Πρεμιέρες, εκθέσεις, συναυλίες, ήταν η καθημερινότητά μου και όλα έδειχναν ότι η πρώτη τουλάχιστον σεζόν του 2020 θα ήταν πολύ δυνατή και πετυχημένη.
Και μετά, ξαφνικά, κενό. Η -καλλιτεχνική- σιωπή. Σταμάτησαν σχεδόν ΟΛΕΣ οι δουλειές μου (το 80%). Ήταν ένα σοκ, το οποίο αντιμετώπισα ψύχραιμα, με μια διάθεση ενδοσκόπησης, υπομονής και απομόνωσης. Λίγη δουλειά, μουσική, γυμναστική, on line σεμινάρια, βιβλία και βιντεοκλήσεις.
Το δεύτερο λοκντάουν είναι απλά αστείο. Είναι λες και παίζουμε ένα θέατρο παραλόγου και όλοι είμαστε κομπάρσοι. Τα λεωφορεία και τα μετρό είναι ασφυκτικά γεμάτα, αλλά κατά τα άλλα δε μας επιτρέπουν να έχουμε ανοιχτά μουσεία, θέατρα και συναυλιακούς χώρους. Οι εκκλησίες ανοίγουν αυθαίρετα και πλημμυρίζουν από πιστούς την ημέρα των Φώτων, αλλά από την άλλη η αστυνομία επιδίδεται σε συλλήψεις και ανελέητο κυνηγητό αν κυκλοφορείς μετά τις 9 ή αν κάνεις γενέθλια με 3-4 φίλους στο σπίτι σου.
Ήταν και συνεχίζει να είναι αποκαρδιωτικό το θέμα της αντιμετώπισης του πολιτισμού από την κυβέρνηση. Πλέον η υπομονή μου, ένα χρόνο σχεδόν μετά, έχει εξαντληθεί. Είναι τραγικό να μας ενημερώνουν πρώτα για τα κομμωτήρια και τα κέντρα αισθητικής και να μην υπάρχει σχεδόν καμία πρόβλεψη για τον πολιτισμό.
«Περιμένοντας τον Γκοντό»
Η κατάσταση στο χώρο μας αυτή τη στιγμή είναι δύσκολη. Πολλοί καλλιτέχνες και συνεργάτες σκέφτονται να αλλάξουν καριέρα, μικρά θέατρα δηλώνουν έτοιμα να κλείσουν, εξωσυστημικοί, εναλλακτικοί χώροι και ομάδες που δημιουργούν πολλές φορές τις νέες «τάσεις» και παρουσιάζουν κάτι διαφορετικό, πλέον απειλούνται με αφανισμό.
Το digital streaming (live ή όχι) είναι σίγουρα μια καλλιτεχνική και οικονομική διέξοδος. Ήρθε για να μείνει, αν και αμφιβάλλω ότι θα μπορέσει ποτέ να αντικαταστήσει το συναίσθημα της live on the spot εμπειρίας.
Επαγγελματικά είμαι ψύχραιμη, γιατί έχω κάποιες σταθερές συνεργασίες, οι οποίες δε με άφησαν εκτεθειμένη. Δουλεύω μόνη μου, χωρίς βοηθό, οπότε δεν έχω την οικονομική ευθύνη για κάποιον άλλον εργαζόμενο. Επιπλέον η βάση εργασίας μου ήταν έτσι και αλλιώς το σπίτι μου, συνεπώς δεν τέθηκε ζήτημα προσαρμογής στην τηλεργασία.
Οι τελευταίοι έντεκα μήνες ήταν ένα συνονθύλευμα μικρών και μεγάλων παύσεων, αναμονής, μοναξιάς και υπαρξιακού άγχους, σφιχτού εναγκαλιασμού με αγαπημένα πρόσωπα, daydreaming, αναθεώρησης τρόπου ζωής, προτεραιοτήτων, συνειδητοποίησης.
Με το βλέμμα μου στραμμένο στο καλοκαίρι που είναι -παραδοσιακά- μια από τις πιο ενεργές εποχές, έχω ήδη ξεκινήσει κάποιες πρώτες προετοιμασίες και αναμένω τα νέα κυβερνητικά μέτρα.
Η Μαρία Τσολάκη είναι υπεύθυνη επικοινωνίας με βασικούς συνεργάτες της το Θέατρο του Νέου Κόσμου, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή και τις Εκδόσεις Μικρή Άρκτος.
Τα δύο λοκντάουν έχουν ανατρέψει σχεδόν όλα όσα ήξερα να κάνω ως υπεύθυνη επικοινωνίας σε πολιτιστικά projects. Για να πραγματοποιηθεί μία συναυλία ή παράσταση ή ένα φεστιβάλ απαραίτητες προϋποθέσεις είναι να λειτουργεί ένας χώρος, ανοιχτός ή κλειστός, μία μουσική ή θεατρική σκηνή και φυσικά να παρίσταται το κοινό. Η δική μου δουλειά είναι να βρίσκω τους τρόπους να φτάνουν όλες οι σημαντικές πληροφορίες σε όσους και όσες ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν συναυλίες, παραστάσεις, εκθέσεις κι άλλες εκδηλώσεις σχετικές με καλλιτέχνες και δημιουργημένες από αυτούς. Με το κλείσιμο των σκηνών και των θεάτρων ακυρώθηκαν τα πάντα και βρεθήκαμε ξαφνικα όλοι χωρίς αντικείμενο εργασίας. Αυτό ήταν μια πολύ δυσάρεστη συνειδητοποίηση που στην αρχή μου δημιούργησε απογοήτευση και πανικό και στη συνέχεια, με την κατακόρυφη μείωση των εσόδων με έφερε μπροστά στο δίλημμα της αλλαγής επαγγέλματος. Ευτυχώς λειτούργησαν κάποια αντανακλαστικά που σε συνδυασμό με την έμπνευση και την υποστήριξη κάποιων συνεργατών επέτρεψαν να προωθήσουμε, ακόμα και μέσα στο πρώτο lockdown, συναυλίες και φεστιβάλ που παρουσιάστηκαν online όπως τα Stay Home Sessions της United We Fly και η online εκδοχή του Summer Nostos Festival του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Το καλοκαίρι που μεσολάβησε έγιναν τελικά λίγες συναυλίες αλλά και πάλι οι συνθήκες ήταν πολύ διαφορετικές. Η δουλειά μας πλέον δεν ήταν μόνο να τις προωθήσουμε δημιουργικά και να φέρουμε τα επιθυμητά εισιτήρια αλλά κυρίως να εκπαιδεύσουμε τους θεατές στο πώς να αποφεύγουν τον συνωστισμό, να κρατήσουν τη μάσκα και στο τέλος, να τους πείσουμε ότι, παρά τα αυστηρά μέτρα, θα μπορέσουν να απολαύσουν εξισου τη συναυλία ή την παράσταση. Υπήρξαν στιγμές που ένιωθα πως είχα περισσότερο τον ρόλο του εμψυχωτή ή του φρουρού παρά του υπεύθυνου επικοινωνίας. Και τώρα πια, εν μέσω δεύτερου lockdown, καλλιτέχνες και εργαζόμενοι, είμαστε πιο συνειδητοποιημένοι και αποφασισμένοι να προσφέρουμε έργο και υπηρεσίες μέσω ηχογραφημένων, βιντεοσκοπημένων ή live streaming παραστάσεων και projects. Ο τρόπος επικοινωνίας άλλαξε σε μεγάλο βαθμό, όλοι, όπως και εγώ, έχουμε στραφεί στην digital επικοινωνία και σε σχετικές υπηρεσίες.
O Theodore στα Stay Home Sessions της UnitedWeFly
Πρώτα απ’όλα φρόντισα την ασφάλεια των συνεργατών μου. Καθιερώσαμε την τηλε-εργασία, όλα γίνονται πλέον με video calls & live chats και αυτό έχει επιπτώσεις στο ωράριο. Τα meetings κάποιες φορές ξεκινούν απόγευμα και τελειώνουν βράδυ ενώ το Σαββατοκύριακο μοιάζει με οποιαδήποτε εργάσιμη ημέρα. Η διέξοδος για εμένα ήταν η απόκτηση νέων γνώσεων, κάτι σαν καταφύγιο. Μαζί με μία συνεργάτιδά μου, αποφασίσαμε να παρακολουθήσουμε ένα απαιτητικό και πολύμηνο course, το Diploma της KnowCrunch, για το Digital & Social Media Marketing ώστε να κάνουμε update στις γνώσεις μας για τη νέα ψηφιακή πραγματικότητα και να τις εμπλουτίσουμε με νέα εργαλεία και τρόπους επικοινωνίας καθώς ήταν φανερό ότι θα άλλαζε ταχύτατα ο τρόπος προώθησης όχι μόνο των δικών μας projects αλλά και συνολικά ο τρόπος πώλησης όλων των υπηρεσιών και αγαθών, όπως και έγινε. Έτσι καταφέραμε να προσαρμοστούμε πιο γρήγορα. Η δουλειά μας δεν έχει επανέλθει ακόμα, οι φυσικοί χώροι λειτούργησαν για λίγο, από τα μέσα Ιουλίου έως τα μέσα Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, ο χρόνος που πέρασε έδωσε την ευκαιρία στους καλλιτέχνες – που είναι πάντα αυτοί και η Τέχνη τους που ρίχνουν φως στο σκοτάδι – να γράψουν νέα έργα. Έτσι, αρκετοί ήρθαν ζητώντας έναν πιο φρέσκο τρόπο επικοινωνίας. Πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των έργων που προωθούμε είναι νέα τραγούδια ή άλμπουμ, live streaming συναυλίες ή ακουστικές θεατρικές παραστάσεις ή ντοκιμαντέρ που προβάλλονται μέσα από ψηφιακές πλατφόρμες και μεταφέρουν την εμπειρία της θέασης/ακρόασης στο σπίτι μας με μικρό σχετικά αντίτιμο. Οι ιδέες μας και ο τρόπος προβολής κατευθύνονται σε μεγάλο ποσοστό προς το διαδίκτυο (online media, social media, music streaming services) και τον συνδυασμό ψηφιακών με τα παραδοσιακά Μέσα. Και με την βοήθεια των τελευταίων που στηρίζουν τον κλάδο των καλλιτεχνών και των επαγγελμάτων που σχετίζονται με τον πολιτισμό, καταφέρνουμε να κάνουμε κάθε κυκλοφορία ή live streaming συναυλία ή παράσταση ένα ξεχωριστό γεγονός. Η διάθεση του κοινού να ακούσει, να δει τους αγαπημένους του καλλιτέχνες, να βρει παρηγοριά στην τέχνη είναι μεγάλη. Σίγουρα δεν αντικαθίσταται η εμπειρία του «από κοντά» και του «μαζί» αλλά ακόμα κι έτσι, όταν μας προσεγγίζουν με συναίσθημα και αλήθεια, σίγουρα θα ανταποκριθούμε σε μεγάλο ποσοστό.
Η Χαρά Ζούμα είναι ιδιοκτήτρια του ZUMA Communications PR Agency