Αγωνία, άγνοια, φόβος και πανικός για τον Έμπολα που έπληξε τις χώρες της δυτικής Αφρικής, μας κυρίευσαν το τελευταίο χρονικό διάστημα. Η είδηση για κρούσματα σε Ευρώπη τάραξε περισσότερα τα νερά κι έθεσε και τις ελληνικές αρχές σε επιφυλακή, έτοιμες για παν ενδεχόμενο. Ένας αθώος πυρετός έγινε υποψία ακόμη και για ανθρώπους που δεν είχαν καν λόγο να ανησυχούν. Για να μπουν λοιπόν τα πράγματα σε μια σειρά και να υπάρχει επαρκής και σωστή ενημέρωση για το θέμα, η Popaganda απευθύνθηκε στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, οι οποίοι έχουν τους απεσταλμένους τους γιατρούς στις «κόκκινες» περιοχές κι έχουν άμεση επαφή και ξεκάθαρη εικόνα για το τι συμβαίνει. Έτσι, η γενική διευθύντρια του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Μαριέττα Προβοπούλου ανέλαβε να δώσει όλες τις απαντήσεις.
Πώς έχουν αρχίσει όλα; Πρόκειται για έναν ιό που εκδηλώθηκε τώρα ή «επώαζε» καιρό; Ο ιός Έμπολα πήρε το όνομά του το 1976 από την κοιλάδα του ποταμού Έμπολα, στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η οποία βρίσκεται κοντά στην τοποθεσία της πρώτης εστίας. Είναι μια συχνά θανατηφόρα ιογενής λοίμωξη, η οποία έχει εμφανιστεί σε σποραδικές εξάρσεις στην Αφρική. Τα πρώτα συμπτώματα μοιάζουν με συμπτώματα κρυολογήματος ή ελονοσία και αυτό δυσκολεύει την διαχείριση καθώς σε μία επιδημία όσοι φέρουν τέτοια συμπτώματα θεωρούνται πιθανά κρούσματα μέχρι να αποδειχθούν αρνητικά στον ιό. Η συγκεκριμένη επιδημία του ιού Έμπολα είναι η πρώτη φορά που σημειώνεται στις συγκεκριμένες χώρες της Δυτικής Αφρικής και είναι η χειρότερη επιδημία που έχει καταγραφεί στην ιστορία τόσο για το νούμερο των κρουσμάτων και των θανάτων, όσο και για τη γεωγραφική του επέκταση στις χώρες της Γουινέας, Σιέρρα Λεόνε και Λιβερίας.
Γιατί πιστεύετε ότι οι συνθήκες ήταν ιδανικές αυτήν την περίοδο και εξαπλώθηκε τόσο εύκολα και γρήγορα; Η επιδημία βρήκε γόνιμο έδαφος στις χώρες αυτές καθώς διαθέτουν περιορισμένα μέσα για τη διάγνωση και την διαχείριση των περιστατικών, ελάχιστο ιατρικό προσωπικό και ακατάλληλες δομές υγείας. Είναι η πρώτη φορά που ο ιός εκδηλώνεται σε αστικό περιβάλλον. Επίσης, η δεισιδαιμονία αλλά και ο πανικός και που ακολούθησε είναι παράγοντες που ενθάρρυναν την εξάπλωση της επιδημίας και δυσχεραίνουν αυτή τη στιγμή το έργο για τον έλεγχό της. Από την άλλη πλευρά, υπήρξε ολιγωρία από τη διεθνή κοινότητα. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου από τον Μάρτιο που ξέσπασε η επιδημία, αλλά η ανταπόκριση υπήρξε πολύ μικρή και με αργούς ρυθμούς. Δεν μπορεί μία Μη Κυβερνητική Ιατρική Ανθρωπιστική Οργάνωση να αφήνεται μόνη της να αντιμετωπίσει ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα για την Παγκόσμια Δημόσια Υγεία. Χαρακτηριστικά, χρειάστηκε μισός χρόνος μέχρι τελικά να ανακηρυχτεί η τωρινή επιδημία του Έμπολα «Έκτακτη κατάσταση Δημόσιας Υγείας σε Διεθνές επίπεδο», μόλις στις 8 Αυγούστου. Κι ερχόμαστε σήμερα να διαπιστώσουμε ότι το ξέσπασμα αυτή τη στιγμή είναι το μεγαλύτερο που συνέβη ποτέ, έχοντας κοστίσει τουλάχιστον 4.500 χιλιάδες ζωές.
Πώς μεταδίδεται; Τι πρέπει να προσέχουμε και ποιες ομάδες είναι περισσότερο ευάλωτες; Σε κάθε επιδημία Έμπολα, η πρώτη ανθρώπινη μόλυνση πιστεύεται ότι οφείλεται σε δείγμα από μολυσμένο ζώο. Οι ακόλουθες περιπτώσεις οφείλονται σε επαφή με αίμα, ιστούς ή σωματικά υγρά από έναν μολυσμένο άνθρωπο ή από νεκρούς που είχαν νοσήσει και από την επαναχρησιμοποίηση μολυσμένων βελονών και συριγγών. Η εξάπλωση του ιού Έμπολα μεταξύ των ανθρώπων μέσω αιωρούμενων σταγονιδίων δεν έχει αναφερθεί ποτέ, συνιστάται όμως η χρήση μάσκας σε περίπτωση που ο ασθενής εμφανίζει αναπνευστικά συμπτώματα. Ο ιός δεν μεταδίδεται κατά τη διάρκεια του σταδίου επώασης, το οποίο σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να έχει εμφανίσει συμπτώματα (υψηλό πυρετό, έμετους, διάρροια κλπ) για να μεταδώσει τον ιό σε κάποιον άλλο.
Σε ευρωπαϊκές χώρες ήδη υπήρξαν κρούσματα και υπάρχουν και τα πρώτα θύματα. Στην Ελλάδα είμαστε προετοιμασμένοι; Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα επικεντρωνόμαστε στη μάχη κατά της επιδημίας Έμπολα στη Δυτική Αφρική. Αρμόδιο για την προετοιμασία της Ελλάδας έναντι των επιδημιών και θεμάτων δημόσιας υγείας είναι το Υπουργείο Υγείας με τις συναρμόδιες Υπηρεσίες και Φορείς όπως η Γεν. Δ/νση Δημόσιας Υγείας, το ΚΕΕΛΠΝΟ και το ΕΚΕΠΥ.
Πώς μπαίνει κάποιος σε καραντίνα και για πόσο διάστημα; Σε περίπτωση που θα χρειαστεί μεγάλος αριθμός ανθρώπων να μπει σε καραντίνα τι γίνεται; Τα μέτρα εξαναγκασμού χρησιμεύουν μόνο στην αναπαραγωγή του φόβου και την ανησυχία, παρά στον περιορισμό του ιού. Η νομοθεσία που ποινικοποιεί την μη αναφορά ύποπτων περιπτώσεων και η αναγκαστική καραντίνα δεν είναι αποτελεσματικά μέτρα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απόκρυψη των περιπτώσεων και απομακρύνει τους ασθενείς από την πρόσβαση στην υγεία. Μόνο η μάχη της επιδημίας στις ρίζες της, μπορεί να την ανακόψει. Η διεθνής κοινότητα δεν μπορεί να εστιάζει αποκλειστικά σε μέτρα για την προστασία των δικών της συνόρων. Πρόκειται για μία διακρατική κρίση, με κοινωνικές, οικονομικές και συνέπειες ασφάλειας για την αφρικανική ήπειρο. Δεν μπορούμε να απομονώσουμε τις πληγείσες χώρες, ελπίζοντας απλά ότι αυτή η επιδημία θα εξαφανιστεί. Για να σβήσουμε τη φωτιά, θα πρέπει να τρέξουμε μέσα στο φλεγόμενο κτίριο.
Αν κάποιος νοσήσει, δεν υπάρχει θεραπεία; Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που καταπολέμησαν τον ιό και βγήκαν νικητές; Αυτή τη στιγμή, δεν υπάρχουν αποτελεσματικά εμβόλια ή φάρμακα εναντίον του ιού Έμπολα και η θεραπεία περιορίζεται σε υποστηρικτικά μέτρα για τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης, της οξυγόνωσης και του ισοζυγίου υγρών και ηλεκτρολυτών. Οι πιθανότητες επιβίωσης των ασθενών αυξάνονται εάν λάβουν την κατάλληλη και έγκαιρη φροντίδα. Στα θεραπευτικά κέντρα που έχουμε στήσει οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι στους περίπου 3.000 επιβεβαιωμένους ασθενείς Έμπολα που έχουμε περιθάλψει κατάφεραν να επιζήσουν. Είναι ένα σημαντικό αποτέλεσμα και είναι αυτοί οι άνθρωποι αυτοί μας δίνουν τη δύναμη να συνεχίσουμε να ελπίζουμε και να μαχόμαστε.
Φάρμακο υπάρχει ή οι επιστήμονες κάνουν έρευνες; Συγκεκριμένη θεραπεία καθώς και εμβόλιο δεν υπάρχει για τον Έμπολα μέχρι σήμερα. οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, ως ένας από τους κύριους φορείς που ασχολούνται με την αντιμετώπιση της επιδημίας του Έμπολα στη Δυτική Αφρική, επιλέξαμε να αναλάβουμε ενεργό ρόλο στις δοκιμαστικές πειραματικές θεραπείες καθώς έχουμε πρόσβαση σε μεγάλο αριθμό ασθενών. Οι πειραματικές θεραπείες που επιλέγονται να δοκιμαστούν έχουν ως κριτήριο την ελάχιστη δυνατή διαταραχή στη θεραπεία των ασθενών, το σεβασμό της ιατρικής και ερευνητικής ηθικής, και την παραγωγή ορθών και αξιόπιστων επιστημονικών δεδομένων. Υποστηρίζουμε, λοιπόν, πλήρως τις προσπάθειες για την άμεση ανάπτυξη εμβολίων και θεραπειών για τον Έμπολα. Επίσης ασκούμε πιέσεις στις εταιρείες να επιταχύνουν αυτές τις διαδικασίες το συντομότερο δυνατόν.
Οι γιατροί σας που δουλεύουν στις χώρες της Αφρικής τι σας μεταφέρουν για τις συνθήκες εκεί; Έχουν ληφθεί επαρκή μέτρα ή η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη; Συνολικά 3.300 περίπου άτομα προσωπικό εργάζεται στη Γουινέα, τη Λιβερία και τη Σιέρρα Λεόνε στα 6 κέντρα διαχείρισης Έμπολα, περιθάλποντας έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό ασθενών κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες. Λόγω του υψηλού κινδύνου, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εφαρμόζουμε αυστηρά μέτρα ελέγχου των λοιμώξεων συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής προστατευτικής ενδυμασίας για το προσωπικό που έρχεται σε επαφή με μολυσμένους ασθενείς. Η φροντίδα των ασθενών γίνεται σε καλά σχεδιασμένα κέντρα διαχείρισης του Έμπολα ώστε να εξασφαλιστεί ένα όσο το δυνατόν ασφαλέστερο εργασιακό περιβάλλον. Το προσωπικό των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, όπως καταλαβαίνετε, εργάζεται σε πολύ δύσκολες συνθήκες, υπό πολύ αυστηρά μέτρα ασφαλείας, με σημαντική ψυχολογική επιβάρυνση τόσο για την δυσκολία ελέγχου της επιδημίας, την περιορισμένη δυνατότητα να φροντίσουμε όλους τους ασθενείς που σε αρκετές περιπτώσεις κάνουν ουρά έξω από τα κέντρα μας, απόγνωση όταν μένουν με θεραπευμένα μεν αλλά ορφανά παιδία στο κέντρο, αισθάνονται θυμό για το ότι η Διεθνής Κοινότητα αγνόησε για τόσο πολύ την σοβαρότητα της κατάστασης και πόνο που τα κράτη και οι κοινωνίες στη Δύση συχνά δεν κάνουν τίποτα να βοηθήσουν άλλες κοινωνίες πριν θεωρήσουν το πρόβλημα δικό τους πρόβλημα.
Πιστεύετε ότι είμαστε ακόμη στην αρχή ή μπορούμε να το περιορίσουμε; Τι να περιμένουμε πιστεύετε από δω και πέρα; Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά όσον αφορά τον Έμπολα αυτή τη στιγμή καθώς είναι η μεγαλύτερη επιδημία που έχει καταγραφεί μέχρι τώρα. Είναι απρόβλεπτη, διαρκώς εξελισσόμενη και απαιτεί ισχυρή και συντονισμένη ανταπόκριση. Κάποια κράτη έχουν αρχίσει να στέλνουν προσωπικό και υλικό στην πληγείσα περιοχή, ωστόσο η ανταπόκριση είναι αργή. Αυτό που μπορούμε να επιβεβαιώσουμε είναι ότι απέχουμε σημαντικά από τον περιορισμό της επιδημίας. Χρειάζεται να προσπαθήσουμε πολύ ακόμα για να διαψεύσουμε τις εκτιμήσεις που μιλάνε για πολλές χιλιάδες θανάτους μέχρι το τέλος του χρόνου.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ξεκίνησαν την παρέμβαση για τον Έμπολα στη Δυτική Αφρική τον Μάρτιο 2014 και αυτή την στιγμή έχουν προγράμματα στη Γουινέα, τη Λιβερία, τη Νιγηρία, τη Σιέρα Λεόνε και το Κονγκό. Στα 6 θεραπευτικά κέντρα που έχουν στήσει στη Δυτική Αφρική έχουν δεχθεί 4.511 άτομα, εκ των οποίων 2.706 ήταν θετικοί στον ιό Έμπολα και 981 κατάφεραν να επιζήσουν (16/10/2014).
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αγωνίζονται καθημερινά για να σώσουν ζωές και να θέσουν την επιδημία Έμπολα υπό έλεγχο. Για το λόγο αυτό απευθύνουν επείγουσα έκκληση για οικονομική βοήθεια μέσω μίας δωρεάς στο support.msf.gr/ebola
Δείτε πολλές περισσότερες ενδιαφέρουσες ιστορίες στο mikrocosmos.gr
