Το 1967 έγινε τελικά το πραξικόπημα και η χούντα των Συνταγματαρχών κυβερνούσε την χώρα. Δύο χρόνια μετά, ο Παπαδόπουλος αποφάσισε ότι το 1971 θα είναι έτος εορτασμού των εκατό χρόνων από την Εθνική Παλιγγενεσία και προγραμματίστηκαν εορταστικές, εθνικές εκδηλώσεις εις «άπασαν την επικράτειαν». Η επιτροπή ανέθεσε τότε στον Καθηγητή Καλών Τεχνών, γλύπτη Μιχάλη Τόμπρο να φιλοτεχνήσει τρία αγάλματα: της ελευθερίας (που σπάει τα δεσμά της σκλαβιάς), του ιερέα (που κραταει υψωμένο έναν σταυρό) και του αρματολού (που κραδαίνει γιαταγάνι).
Υπό την πίεση του χρόνου, λοιπόν, τα πάντα ετοιμάστηκαν και τα αποκαλυπτήρια του Ηρώου των Πεσώντων Αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης έγιναν, τελικά, στις 25 Μαρτίου 1971 .
Το έργο κινδύνεψε πολλές φορές να ματαιωθεί. Μια απο αυτές ήταν δύο μέρες πριν τον εορτασμό, όταν ο αρχιτέκτονας που επόπτευε τα έργα, θέλοντας να προστατεύσει τη μαρμάρινη στήλη από τη φθορά που θα μπορούσε να προκαλέσει μια απότομη αλλαγή του καιρού, την περιέλουσε με ένα λευκό προστατευτικό υγρό, το οποίο όμως οδήγησε στο «μαύρισμα» των μαρμάρων. Έτσι, τα αποκαλυπτήρια πραγματοποιήθηκαν, με τα μάρμαρα «μαύρα». Αργότερα έγινε προσπάθεια αποχρωματισμού.
Πολλά γράφτηκαν και ειπώθηκαν για τη μορφή των αγαλμάτων. Ότι το γλυπτό του Αρματολού ήταν «άνευ μύστακος, με ανδρομίδας σημερινού βλαχοποιμένος, ασκεπής και με υποκάμισον Μπάυρον, ουδεμίαν ομοιότητα έχει με τον παραδεδομένον τύπον του κλεφταρματολού του Μωριά». Κατά τη γνώμη άλλων, ο Αρματολός απεικονίσθηκε με τσαρούχια Βουλγαρικά (!) ή κατά άλλους, είχε όψη πολύ καλοθρεμμένη για αγωνιστή του ’21. Και το αστείο. Το πρώτο πρόπλασμα της Ελευθερίας είχε τον ένα μαστό έξω και φαίνονταν οι μηροί της. Η θέα του γυναικείου γλυπτού προκάλεσε την έντονη αντίδραση των μοναχών και ο γλύπτης αναγκάστηκε να το αλλάξει!
Η σημερινή θέση των αγαλμάτων αποτελεί μια συμβιβαστική λύση στην οποία κατέληξε η Επιτροπή, μια και υπήρχαν διαφορετικές απόψεις για την τοποθέτηση των γλυπτών. Η μία υποστήριζε να εφαρμοστεί το σχέδιο Δημητριάδη και να τοποθετηθεί το άγαλμα της Ελευθερίας στην κορυφή της στήλης και τα αγάλματα του Κληρικού και του Αγωνιστή να κάθονται στη βάση της. Η άλλη γνώμη ήταν ότι και τα τρία αγάλματα έπρεπε να τοποθετηθούν όχι πάνω στην στήλη, αλλά στο επάνω διάζωμα του Ηρώου, στο ίδιο επίπεδο με τους επισκέπτες. Ο γλύπτης Τόμπρος αποδέχτηκε τη μέση λύση.
Η τελική εκδοχή του μνημείου περιλαμβάνει τρία γλυπτά. Την Ελευθερία που σπάει τα δεσμά της, στα δεξιά της τον Αρματολό και αριστερά τον Κληρικό. Έργα και τα τρία του γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου. Αγία Λαύρα, Καλάβρυτα.
Το μοναστήρι της Αγίας Λαύρας, όπως φαίνεται από τον λόφο που βρίσκεται το μνημείο των Αγωνιστών. Καλάβρυτα, Πελοπόννησος.
Πηγή: Χρ. Φωτεινόπουλος