Επιχείρηση «σκούπα», Ξένιος Δίας, Αμυγδαλέζα, Φαρμακονήσι. Κάθε χρόνο η Ελλάδα φροντίζει να δικαιώνει την καταδίκη της από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τα κρούσματα ρατσιστικής βίας, οι άθλιες συνθήκες κράτησης μεταναστών σε κέντρα υποδοχής και φυσικά η συστηματική παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις αρχές αυξάνονται τρομακτικά χρόνο με το χρόνο. Ευτυχώς για όλους, όμως, υπάρχουν κάποιες εστίες αλληλεγγύης που αρνούνται να ατροφήσουν. Μια από αυτές είναι η «ΠΥΞΙΔΑ», το Διαπολιτισμικό Κέντρο Προώθησης της Ένταξης Προσφύγων, ένα πρόγραμμα της Μη Κυβενητικής Οργάνωσης Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, που λειτουργεί από το 1996.
«Τα τελευταία χρόνια κάνουμε συστηματικές παρεμβάσεις σε υπεύθυνους φορείς και διοργανώνουμε έκτακτες αποστολές, ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν. Για παράδειγμα το ΕΣΠ έχει αναλάβει μαζί με άλλες οργανώσεις και φορείς την περίθαλψη των επιζησάντων του Φαρμακονησίου. Οι δικηγόροι της νομικής υπηρεσίας επιτελούν πολύ σημαντικό έργο, πραγματοποιούν τακτικές επισκέψεις σε κρατητήρια και σημεία εισόδου, παρεμβαίνοντας όπου υπάρχει ανάγκη προς τις αρμόδιες αρχές για την απελευθέρωση ανθρώπων που κρατούνται παράνομα. Δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις ευπαθείς ομάδες, όπως είναι τα ασυνόδευτα παιδιά. Κάποιες υποθέσεις συνέβαλαν σημαντικά στη δικογραφία κατά της Χρυσής Αυγής», διευκρίνισε η υπεύθυνη επικοινωνίας και ανεύρεσης πόρων του ΕΣΠ, Αθηνά Κωνσταντίνου.
«Η ΠΥΞΙΔΑ είναι μέρος της κοινωνικής υπηρεσίας του ΕΣΠ και έχει αναλάβει το κομμάτι της ένταξης των ανθρώπων που προσφεύγουν στη χώρα μας», εξηγεί η Κατερίνα Γιαννακοπούλου, μια εκ των τριών κοινωνικών λειτουργών που συντονίζουν τις δράσεις του προγράμματος. «Αυτή τη στιγμή λειτουργούν 9 τμήματα ελληνικών ανά δέκα περίπου άτομα, ακόμη 2 τμήματα αγγλικών και κάποια τμήματα ενισχυτικής διδασκαλίας για παιδιά».
Εκτός από το διδασκαλείο ελληνικών, η ΠΥΞΙΔΑ παρέχει επίσης συμβουλευτικές υπηρεσίες και βοήθεια για κάθε ζήτημα που μπορεί να προκύψει στην προσπάθεια επιβίωσης ενός ανθρώπου σε μια χώρα που του είναι ξένη. Πράγματα τα οποία για τον Έλληνα είναι μέρος της καθημερινότητας, η συμπλήρωση ενός βιογραφικού, η εγγραφή ενός παιδιού στο σχολείο, η επίσκεψη σε ένα νοσοκομείο, η συνεννόηση με τον κάποιον εργοδότη, είναι προφανές ότι δεν είναι εξίσου απλά για τους αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα. «Πολλοί άνθρωποι χρειάζονται απλές οδηγίες επιβίωσης, απλώς θέλουν κάποιος να τους συνοδεύσει σε διάφορες διευθύνσεις, οι γονείς ίσως θέλουν βοήθεια να συμπληρώσουν έγγραφα για το σχολείο, κάποιοι ίσως ν’ αντιμετωπίζουν προβλήματα με το σπιτονοικοκύρη τους. Μπορούμε να στους στηρίξουμε, να τους παραπέμψουμε σε άλλες υπηρεσίες της οργάνωσης ή να επικοινωνήσουμε με άλλους φορείς που μπορούν να τους βοηθήσουν».
Ραχοκοκαλιά του προγράμματος είναι φυσικά ο εθελοντισμός. «Όλες οι δράσεις που αναφέραμε βασίζονται σε εθελοντές, χωρίς αυτούς δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε. Ευτυχώς είμαστε σε καλή κατάσταση, αλλά πάντοτε θα δεχόμαστε εθελοντές και φυσικά θα τους ενημερώνουμε, θα τους βοηθάμε να βοηθήσουν». Ένας από τους εθελοντές καθηγητές είναι και ο Σπύρος Καλλιανιώτης, που διδάσκει ελληνικά εδώ και 2 χρόνια. «Δεν πρόκειται για μια κλασική τάξη όπως την ξέρουμε από το ελληνικό σχολείο. Υπάρχει τρομερή πολυποικιλότητα, καταλαβαίνετε λοιπόν τη βαβέλ του τμήματος, για να κάνεις ένα βήμα μπρος χρειάζονται δύο βήματα πίσω. Αυτοί δεν ήταν μαθητές που έπιναν το γαλατάκι τους, πήγαιναν στο σχολείο, γύριζαν και έβρισκαν ζεστό φαί και κρεβάτι. Ήταν άνθρωποι 18 έως 56 ετών, πρωταρχικός στόχος τους ήταν να επιβιώσουν».
Από πού να ξεκινήσει κανείς να διδάσκει; Δεν υπάρχει διδακτέα ύλη, δεν υπάρχει Υπουργείο να κάνει υποδείξεις, δεν υπάρχει τελική εξέταση, κάποια χρόνια δεν υπήρχαν καν γραφικές ύλες. «Απλά υπηρέτησα το αυτονόητο. Έρχεται ένας άνθρωπος διωγμένος, κυνηγημένος, ψάχνει να βρει τη μοίρα του σε μια ξένη χώρα, γνωρίζοντας το τίποτα. Άρα έπρεπε να διδάξω “ελληνικά επιβίωσης”: Τους μάθαινα πώς λέγονται τα τρόφιμα, για να μπορούν να αγοράσουν. Τους μάθαινα περιοχές, νοσοκομεία, διαδρομές. Τι σημαίνει εργασία; Τι σημαίνει ανεργία, αστυνομία, κρατητήριο. Τι δικαιώματα έχουν απέναντι στις αρχές; Τι είναι φυλακή και τι δικηγόρος; Επέμεινα στα αδικήματα, σε όσα δεν πρέπει να κάνουμε. Επιστράτευσα την παντομίμα, δεν υπήρχε άλλο μέσο. Για να καταλάβει κανείς τη λέξη «σώβρακο» δεν μπορούσα παρά να κατεβάσω το παντελόνι μου».
«Όπως και να ‘χει εγώ έχω κερδίσει.Το γεγονός ότι μετά το μάθημα έρχονται άνθρωποι να μου σφίξουν το χέρι και με αντιμετωπίζουν με αγάπη, εμένα προσωπικά με γεμίζει. Πάντα στα κερδηθέντα θα είναι και η γνώση, ακόμη κι εγκυκλοπαιδικής φύσης: έμαθα για τη ζωή στο Κονγκό, έμαθα πότε έχουν οι Ιρανοί πρωτοχρονιά. Θα μου μείνει αξέχαστη η υπέροχη εκδήλωση που οργάνωσαν για την πρωτοχρονιά. Έμαθα πώς διασκεδάζουν, ποιοι είναι οι χοροί τους, τα ακούσματά τους, οι μουσικές τους. Κατάλαβα ότι αυτό το πάρε δώσε είναι που αξίζει στη ζωή».
Η δυσκολία της ελληνικής περίπτωσης είναι πραγματικά απελπιστική, όμως όλοι όσοι στελεχώνουν την ΠΥΞΙΔΑ παραμένουν αισιόδοξοι, δεν σηκώνουν τα χέρια αλλά σηκώνουν τα μανίκια και δουλεύουν για το καλύτερο. «Αισθάνεσαι πολλές φορές ότι σου δένουν τα χέρια, ακούς ότι υπάρχουν δέκα δρόμοι αλλά μόνο δύο είναι ανοιχτοί. Πρέπει να έχεις τα κατάλληλα εργαλεία και την απαραίτητη βοήθεια για να καταφέρεις σημαντικό αποτέλεσμα. Αλλά πάντα υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα. Εμείς βιώνουμε και το χαρούμενο κομμάτι, όχι το σκοτεινό που διαβάζει ο κόσμος στις ειδήσεις. Βλέπεις τις περιπτώσεις που μπορεί να προχωράνε, οικογένειες που έχουν αλλάξει ζωή, παιδιά που ξεκίνησαν από το μηδέν και κατάφεραν να σπουδάζουν».
Αργότερα μας συστήθηκε ένας γλυκύτατος 30χρονος μαθητής από τα Comoros του Ινδικού Ωκεανού που θέλησε να πει την ιστορία του. Δύο χρόνια πριν, τον ξυλοκόπησαν άγρια «τρεις φασίστες με ένα σκύλο». Δεν κατάλαβε ποτέ γιατί. Με τη βοήθεια της ΠΥΞΙΔΑΣ πήγε στο ΚΑΤ. Και απορεί κανείς: αισιόδοξη ιστορία επιβίωσης ή απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα της «ελληνικής φιλοξενίας»;
ΠΥΞΙΔΑ: Διαπολιτισμικό Κέντρο Προώθησης της Ένταξης Προσφύγων
Σολωμού 25, Αθήνα
Τηλ. 210-3800990
