Οι τοίχοι του γραφείου της είναι καλυμμένοι από ζωγραφιές. Ένα ξέφωτο, ήλιος, δέντρα. Ένα σπίτι, εικόνες από μια ξεχασμένη πατρίδα και μια οικογένεια. Η Μαριάννα Κολοβού φαίνεται να χάνεται πίσω από τα αραδιασμένα χαρτιά και τους φακέλους στο γραφείο της. Είναι μικροκαμωμένη και μιλάει γρήγορα, αλλά μη σε ξεγελάει. Είναι τετραπέρατη και ενώ μιλάμε είμαι βέβαιος ότι σκέφτεται τι κάνουν τα παιδιά της εκείνη τη στιγμή. Και τα 13 που φιλοξενεί αυτή την περίοδο ο ξενώνας προσωρινής φιλοξενίας παιδιών και εφήβων σε κίνδυνο, το «Σπίτι της Άρσις».
Αναβάλαμε το πρώτο μας ραντεβού γιατί έπρεπε επειγόντως να φύγει στο Ελσίνκι. «Θα σου πω από κοντά, πρέπει να προλάβω την πτήση», είπε τότε και έκλεισε. Ήταν ακόμη ένα ταξίδι επανένωσης, από τα δεκάδες που έκανε τα τελευταία τρία χρόνια όσο διευθύνει τον ξενώνα. Ένας πιτσιρικάς από το Ιράκ βρέθηκε ξανά στην αγκαλιά του μπαμπά του μετά από οχτώ μήνες. «Η οικογένεια πέρασε από την Τουρκία στην Κύπρο και περίμεναν πέντε χρόνια μέχρι να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες. Τελικά, ο πατέρας και η κόρη του έφυγαν για Ελσίνκι». Ο μικρός του γιος εντοπίστηκε στα ελληνικά σύνορα με μια γυναίκα βουλγαρικής καταγωγής. Η γυναίκα συνελήφθη και το φοβισμένο αγόρι οδηγήθηκε στο Σπίτι της Άρσις, μετά από εισαγγελική εντολή. Μια ιστορία, όπως χιλιάδες άλλες. «Η στιγμή της επανένωσης δεν περιγράφεται. Κλαίμε και εμείς, κλαίνε και τα παιδιά», λέει η Μαριάννα.
Μαριάννα Κολοβού
Ο ξενώνας προσωρινής φιλοξενίας παιδιών και εφήβων σε κίνδυνο λειτουργεί από το 2007 στο Ωραιόκαστρο, λίγο έξω από τη Θεσσαλονίκη, στα κτίρια που κάποτε στέγαζαν την παλαιά Παιδόπολη «Άγιος Δημήτριος». Η ζωή εκεί κυλάει με έναν σταθερό ρυθμό και αυτό είναι σημαντικό για τα παιδιά καθώς μέχρι να φτάσουν εκεί περνάνε ζόρικες καταστάσεις. Τα παιδιά που οδηγούνται εκεί εγγράφονται κανονικά στο σχολείο από την πρώτη μέρα της διαμονής τους, έχουν εξωσχολικές δραστηριότητες, χρόνο για άθληση και ψυχαγωγία, μπαίνουν στο ίντερνετ, πηγαίνουν κατασκήνωση, κάνουν παρέες και μαλακώνει το σφιγμένο τους πρόσωπο. «Την πρώτη μέρα που έρχονται, κυρίως τα αγόρια, έχουν ένα βλέμμα φοβισμένο και εχθρικό. Πριν φτάσουν εδώ περνάνε από αστυνομικά γραφεία, νοσοκομεία, μετακινήσεις και όσα ήρθαν από άλλες χώρες ακούνε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνουν. Μετά από λίγο καιρό όλα αλλάζουν», σημειώνει η Μαριάννα. Δύο κορίτσια κάνουν μαθήματα πιάνου και η μία είναι ταλέντο, μας λέει με υπερηφάνεια.
Αυτή την περίοδο τα περισσότερα παιδιά του ξενώνα βρίσκονται εκεί για λόγους οικογενειακής παραμέλησης. Μικρά αγόρια και κορίτσια της διπλανής πόρτας που κάτι «στράβωσε» μέσα στο σπίτι τους και τα πράγματα έφτασαν στα άκρα. «Με την οικονομική κρίση έρχεται και η παραμέληση. Οι γονείς ξεχνάνε ότι έχουν παιδιά και κανείς δεν ενδιαφέρεται πότε έρχονται και φεύγουν, μαλώνουν, χωρίζουν και τα παιδιά περνάνε σε δεύτερη μοίρα», τονίζει η Μαριάννα και προσθέτει ότι αρκετές φορές έχουν δεχτεί αιτήματα φιλοξενίας από γονείς που δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στην ανατροφή του παιδιού τους.
Θεωρητικά, ο μέσος χρόνος παραμονής των παιδιών στον ξενώνα κυμαίνεται από έξι μήνες έως ένα έτος. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα το παιδί πηγαίνει σχολείο και υποστηρίζεται με κάθε τρόπο ώστε να έχει μια ζωή ανάλογη, κατά το δυνατόν, των συνομηλίκων του, ενώ οι υπηρεσίες της Άρσις φροντίζουν για την οικογενειακή του επανένωση ή την εύρεση μιας ανάδοχης οικογένειας με προοπτική υιοθεσίας. Υπάρχουν όμως και τα παιδιά που μένουν στα «αζήτητα» λόγω των υφιστάμενων νομικών κενών. Είναι συνήθως παιδιά που βρίσκονται σε «κίνηση», θύματα του trafficking, που προέρχονται από χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής και καταλήγουν στη χώρα μας χωρίς χαρτιά και στοιχεία. «Έχουμε την περίπτωση δύο παιδιών που είναι μαζί μας περίπου πέντε χρόνια. Τα παιδιά αυτά διακινήθηκαν, έπεσαν θύματα εκμετάλλευσης και βρέθηκαν στην Ελλάδα χωρίς πιστοποιητικά γέννησης, χωρίς χαρτιά, χωρίς όνομα και επίθετο». Ο νόμος, όπως εξηγεί η Μαριάννα Κολοβού, επιτρέπει την εγγραφή στο σχολείο και την παρακολούθηση των μαθημάτων μέχρι τα 18. Ωστόσο, δεν μπορούν να πάρουν απολυτήριο ή να δώσουν εξετάσεις, αλλά ούτε και να φιλοξενηθούν από ιδρύματα ενηλίκων διότι δεν έχουν άδεια παραμονής. «Αυτά τα παιδιά δεν μπορούν να υιοθετηθούν ή να μετακινηθούν. Είναι σαν να μην υπάρχουν».
Η λειτουργία όμως του ξενώνα δεν στηρίζεται μόνο στην αγάπη, καθώς τα έξοδα μιας τέτοιας δομής δεν είναι αμελητέα. Ο ξενώνας λειτουργεί σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ). Ένα κομμάτι των οικονομικών αναγκών καλύπτεται από κρατικούς φορείς, ενώ για την κάλυψη μέρους των λειτουργικών δαπανών φροντίζουν κοινωφελή ιδρύματα, όπως το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Λάτση. Ένα μεγάλο δίκτυο εθελοντών, στο οποίο πάντα υπάρχουν θέσεις, βοηθάει σημαντικά το έργο του ξενώνα και της Άρσις. Αν σε ενδιαφέρει να γίνεις μέλος στο μεγάλο Σπίτι της Άρσις μπείτε για αρχή στο www.arsis.gr.