Γράμμα από το Μόντρεαλ
Ο Καναδάς φημίζεται για την αντιμετώπιση των μεταναστών και τον πολυπολιτισμό του. Γενικά, οι Καναδοί δεν είναι λαός που θα σταθεί τόσο στο από πού είσαι. Αλλά έτσι κι αλλιώς είναι πολύ εξοικειωμένοι με τους Έλληνες – η ελληνική κοινότητα του Μόντρεαλ αριθμεί 80.000, ενώ του Τορόντο 120.000. Την επιφυλακτικότητα που ίσως συναντήσεις σε βορειοδυτικές ευρωπαϊκές χώρες λόγω ελληνικής κρίσης -και ρεπορτάζ φυλλάδων τύπου Bild για το πόσο τεμπέληδες είμαστε- δεν θα τη βρεις εδώ. Υπάρχει βέβαια το στερεότυπο “Έλληνας = ιδιοκτήτης ταβέρνας”, αλλά περισσότερο ως αθώα πλάκα. Και κάτι πολύ βασικό: οι ντόπιοι σε κάνουν παρέα, δεν ανέχονται απλώς την παρουσία σου στα πλαίσια της “ανεκτικότητας”. Απ’ την άλλη, το γλωσσικό παραμένει ένα ζήτημα στο Κεμπέκ (δηλ. στη γαλλόφωνη επαρχία του Καναδά όπου ανήκει το Μόντρεαλ). Κάποιοι θα στραβώσουν αν δεν μιλάς γαλλικά, ιδίως η παλαιότερη γενιά που έζησε το κίνημα αυτονομίας του Κεμπέκ. Αλλά νομίζω ότι είναι στα πλαίσια του ανεκτού. Και υπάρχει, τέλος, και η μόνιμη απορία τους, γιατί άφησες τον παράδεισο που λέγεται Ελλάδα (όπως τουλάχιστον τον έχουν στο μυαλό τους) για να έρθεις να μείνεις στους -30C. Τι να τους πρωτοαπαντήσεις τώρα;
Έφυγα με το που ολοκλήρωσα το διδακτορικό μου για να κάνω μεταδιδακτορικό σε ερευνητικό κέντρο στο Μόντρεαλ του Καναδά. Τουλάχιστον στον τομέα της τεχνολογίας και των θετικών επιστημών, η εργασιακή εμπειρία κάποιων ετών στο εξωτερικό θεωρείται απαραίτητη – και σωστά, νομίζω. Επομένως, θα έφευγα ανεξαρτήτως κρίσης. Αλλά πέρα απ’ την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, έφυγα γιατί με ενδιέφερε να γνωρίσω διαφορετικές κουλτούρες και το πώς λειτουργούν άλλες, πιο προηγμένες χώρες. Σε όλα τα επίπεδα: εργασιακές συνθήκες, αντιμετώπιση του κράτους απέναντι στον πολίτη και αντίστροφα, ιδεολογίες, κινήματα, κοκ. Στην Αθήνα αισθανόμουν ότι είχα κάπου κολλήσει ως άνθρωπος και χρειαζόμουν μια μεγάλη αλλαγή. Παρόλα αυτά, έχω σκοπό να γυρίσω μέσα στα επόμενα 5-6 χρόνια, χωρίς βέβαια να παίρνω και όρκο. Με φοβίζει να γυρίσω και να βρω τις ίδιες νοοτροπίες, π.χ. ερευνητικά έργα που σπάνια καταλήγουν σε κάτι χειροπιαστό, το να εργάζομαι στην πράξη σαν μισθωτός αλλά με ανανεούμενες συμβάσεις έργου, να μην υπάρχουν χρήματα για συνέδρια, κοκ. Ενδεχομένως να προτιμήσω να κάνω κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι κάνω εδώ. Κάποια start-up, ίσως. Δεν ξέρω, δεν είμαι καλός στα μακρόπνοα πλάνα.
Η κοινωνία εδώ δε διαφέρει αρκετά, δεν είναι άλλος κόσμος, ιδίως το Μόντρεαλ. Παρόμοια προβλήματα διαφθοράς έχουν κι εδώ, με μια ιταλική μαφία να ελέγχει τον τομέα των κατασκευών και να χρηματίζει δημάρχους, ένα σύστημα υγείας το οποίο χρυσοπληρώνεις μέσω των εισφορών και μπορεί να περιμένεις μήνες για να βρεις κρεβάτι, διάφορους γελοίους περιορισμούς π.χ. στη διάθεση αλκοόλ από εστιατόρια ή στην απόσταση που πρέπει να έχουν τα μπαρ μεταξύ τους και την αρκετά αυξημένη φορολογία σε σχέση με τον υπόλοιπο Καναδά. Ταυτόχρονα, βέβαια, έχεις ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δουλεύει, καλά Πανεπιστήμια που δεν είναι δωρεάν, αλλά δεν σου φεύγει και μια περιουσία για σπουδές όπως στις ΗΠΑ, ικανοποιητικές δημόσιες συγκοινωνίες, φθηνά ταξί. Και κυρίως, μια νεολαία που ψάχνεται πολύ με μουσική, τέχνες, κοινωνικοπολιτικά κλπ., με την οποία έχεις πράγματα να πεις.
Η βασικότερη διαφορά που βρίσκω στον τομέα μου είναι η ύπαρξη σοβαρής βιομηχανίας και επιχειρήσεων που επενδύουν στις νέες τεχνολογίες, γιατί αν δεν το κάνουν θα μείνουν πίσω στον ανταγωνισμό. Επομένως, η τεχνολογική έρευνα δεν γίνεται για το θεαθήναι ή για να αποκτούμε εσαεί “τεχνογνωσία”, αλλά για να παραχθεί κάποιο τελικό προϊόν. Αυτό κάνει τον τομέα της έρευνας πολύ πιο υγιή σε σχέση με την Ελλάδα.
Εδώ έχουμε επίσης τέσσερις εποχές: έναν χειμώνα που φτάνει του -30C και βλασφημάς την ώρα και τη στιγμή που ήρθες στον Καναδά, μια άνοιξη που με το που φθάνει αισθάνεσαι ήρωας που έβγαλες έναν ακόμα χειμώνα, ένα καλοκαίρι που χτυπάει το+30C και θες να είσαι συνέχεια έξω και ένα φθινόπωρο με τοπίο μαγευτικό λόγω των χρωμάτων των δέντρων, ιδανικό για road-trip.
Ο Θέμος Σταφυλάκης είναι Ερευνητής συστημάτων αναγνώρισης φωνής, Ερευνητικό Κέντρο Πληροφορικής του Μόντρεαλ