Το design στο χώρο της υγείας είναι ελάχιστα διαδεδομένο στην Ελλάδα, ενώ αποτελεί μια τάση στο εξωτερικό εδώ και χρόνια. Ο λόγος είναι απλός. Όλες οι συναφείς επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι όσο πιο οικείος και λειτουργικός είναι ο χώρος ενός νοσοκομείου ή ιατρείου, οι ασθενείς αντιμετωπίζουν καλύτερα το πρόβλημα τους και οι γιατροί αποδίδουν περισσότερο στην εργασία τους. «Το design λειτουργεί αθροιστικά και γι’ αυτό δεν χωρούν εκπτώσεις όταν θέλεις να το εφαρμόσεις σ’ έναν χώρο. Οι μικρές ή μεγαλύτερες βελτιώσεις που κάνεις σε μεμονωμένα σημεία θα φέρουν ένα καλύτερο συνολικό αποτέλεσμα», τονίζουν οι Παναγιώτης Βούλγαρης και Μαρία Μαλινδρέτου του δημιουργικού γραφείου MALVI, οι οποίοι σχεδίασαν μία από τις αρτιότερες, αισθητικά και λειτουργικά, μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στη Θεσσαλονίκη. Το έργο τους κατασκευάστηκε στο χρόνο ρεκόρ των τεσσάρων μηνών και απέσπασε το βραβείο Global Excellence Award 2013 στον διεθνή διαγωνισμό σχεδιασμού εσωτερικών χώρων IIDA και την Εύφημη Μνεία στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό Architizer A+ Awards στην κατηγορία της υγείας.
Η πρόκληση για τους δύο αρχιτέκτονες ήταν να σχεδιάσουν ένα χώρο που δεν θα είχε την εικόνα μιας συνηθισμένης ιατρικής μονάδας και θα αντιμετώπιζε τα ενδιαφερόμενα ζευγάρια με άψογο επαγγελματισμό, διακριτικότητα, υψηλή αισθητική και οικειότητα. Παράλληλα, έπρεπε να κάνουν ευκολότερη την καθημερινή δουλειά γιατρών και εμβρυολόγων, οι οποίοι εργάζονται για πολλές ώρες σε μικρούς χώρους πάνω σ’ ένα αντικείμενο που απαιτεί συγκέντρωση, προσοχή και ακολουθεί αυστηρό πρωτόκολλο.
Έτσι λοιπόν ο χώρος υποδοχής των ζευγαριών δεν θυμίζει σε τίποτα ιατρείο, αλλά μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από την επόμενη ταινία του Star Wars, δίνοντας αμέσως το στίγμα του διαφορετικού και εξωτικού. Το λευκό κυριαρχεί και τον συνδετικό κρίκο με το ιατρικό περιβάλλον, συμβολίζοντας την είσοδο σ’ έναν χώρο επαγγελματικό με υψηλή τεχνογνωσία. Οι άνθρωποι σίγουρα ξέρουν τι κάνουν. Το λείο, αψεγάδιαστο, υλικό που δίνει σχήμα στον εντυπωσιακό καναπέ των 8,5 μέτρων ονομάζεται corian, το οποίο είναι γνωστό για τις αντιμικροβιακές του ιδιότητες και είναι το κύριο υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την επένδυση των κλινικών χώρων, ενώ η εφαρμογή του στη δημιουργία καθιστικού έγινε για πρώτη φορά. Θα δεις επίσης ότι οι καμπύλες και οι ρευστές γραμμές του χώρου «σπάνε» την τάξη και δημιουργούν την αίσθηση της οικειότητας. Το διακριτικό πράσινο gradient στο φωτισμό της ρεσεψιόν συμβολίζει τη γονιμότητα και σηματοδοτεί τους χώρους που είναι προσπελάσιμοι από τα ζευγάρια σε όλη τη μονάδα.
Η ίδια λογική επικρατεί και στην αίθουσα των συνεντεύξεων, όπου γίνεται η πρώτη επαφή με τον επικεφαλής ιατρό της μονάδας. Το τραπέζι, όπως και όλα τα έπιπλα της κλινικής, έχουν σχεδιαστεί από τους MALVI και ακολουθούν τη φιλοσοφία των διπλών μηνυμάτων: επαγγελματισμός και οικειότητα. Ο χώρος είναι ελεύθερος από οτιδήποτε περιττό, ενώ φάκελοι και καρτέλες ασθενών «κρύβονται» επιμελώς πίσω από τις λευκές ντουλάπες με τις κυρτές επιφάνειες, και το ζευγάρι γίνεται το κέντρο της προσοχής.
Μια υπέροχη λεπτομέρεια της διαρρύθμισης του χώρου είναι ότι αποφεύγονται οι άσκοπες συναντήσεις. Το επιστημονικό προσωπικό, οι γιατροί, οι μαίες ή το προσωπικό καθαρισμού δεν συναντούν ποτέ τους επισκέπτες, παρά μόνο όταν χρειάζεται. Με το ίδιο σκεπτικό τα αποδυτήρια και ο χώρος ξεκούρασης του προσωπικού δεν επικοινωνεί απευθείας με την υποδοχή, για να μην προκαλεί αχρείαστο «θόρυβο» και ψυχολογική «αναστάτωση» στο ζευγάρι.
Στο κλινικό τμήμα της μονάδας τα υλικά που έχουν τοποθετηθεί είναι διαλεγμένα με βάση τις αντιμικροβιακές τους ιδιότητες. Ο Παναγιώτης και η Μαρία εφάρμοσαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα το υλικό corian στους τοίχους και το ταβάνι των εργαστηρίων, με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν έναν χώρο χωρίς γωνίες και εσοχές, καθόλου ελκυστικό για την προσέλκυση μικροβίων. «Φτιάξαμε έναν κλωβό από corian, το οποίο δεν χρειάζεται ποτέ συντήρηση, καθαρίζεται πολύ εύκολα και δεν εκλύει κανένα αέριο, τα λεγόμενα VOC, όπως άλλα υλικά», σημειώνει η Μαρία και συμπληρώνει ότι χρησιμοποιήθηκαν αντιμικροβιακά υλικά και ειδικές μεμβράνες και στους κοινόχρηστους χώρους. Οι εμβρυολόγοι που δουλεύουν για ώρες εκεί μέσα έχουν εκμηδενίσει τις περιττές κινήσεις και αποστάσεις χάρη στον εργονομικό σχεδιασμό του χώρου, ενώ έχει γίνει προσπάθεια να μειωθεί ο οπτικός «θόρυβος» ομαδοποιώντας τα ογκώδη μηχανήματα. Η πόρτα της εισόδου ανοίγει μόνο με ηλεκτρονικό κωδικό και λαμβάνονται όλες οι απαραίτητες προφυλάξεις για την αποφυγή μεταφοράς μικροβίων.
Όταν η αγαπημένη σου ολοκληρώσει τη διαδικασία της ωοληψίας ή της εμβρυομεταφοράς θα την περιμένει ένας ιδιαίτερος χώρος για να χαλαρώσει και να ηρεμήσει. Το δωμάτιο της ανάνηψης ελάχιστα θυμίζει νοσοκομειακή μονάδα. Οι αποχρώσεις του μπεζ, η ξύλινη επένδυση, οι κρυφοί «οδηγοί» στις κουρτίνες που μοιάζουν σπιτικές και ο απαλός φωτισμός δημιουργούν την αίσθηση της οικειότητας, η οποία ενισχύεται από τη βιβλιοθήκη, τα κομοδίνα και τα διακριτικά πορτατίφ. Το μόνο που θυμίζει νοσοκομείο είναι ο μηχανισμός του κρεβατιού, ενώ ο απαραίτητος ιατρικός εξοπλισμός (οξυγόνο, κτλ.) είναι επιμελώς κρυμμένος πίσω από την επιφάνεια του τοίχου.
Αφήσαμε για το τέλος το men’s only room που σίγουρα δεν έχεις ξανασυναντήσει σε ιατρική μονάδα. Ξέχνα το κυπελάκι που παίρνεις στο χέρι και σέρνεις τα βήματα σου μέχρι το δωμάτιο συλλογής σπέρματος, προσπαθώντας ν’ αποφύγεις τα περίεργα βλέμματα. Το sperm-room ή black-room, όπως το λέει ο Παναγιώτης, είναι το ονειρεμένο εργένικο δωμάτιο που θα ήθελες, αλλά έγινε αποθήκη. Χαμηλός ατμοσφαιρικός φωτισμός, σκούρο πάτωμα και τοίχοι, επίπεδη τηλεόραση και μια lounge πολυθρόνα για σένα ή και για το ταίρι σου. Όταν ολοκληρώσεις το έργο σου, ένα εσωτερικό συρτάρι θα μεταφέρει το δοχείο συλλογής (το οποίο θα βρεις μέσα στο δωμάτιο) στο χώρο του εργαστηρίου που εφάπτεται από τη μια πλευρά του δωματίου. Δεν υπάρχει περίπτωση να σ’ ενοχλήσει κανείς μιας και το δωμάτιο είναι ηχομονωμένο, ενώ ένα διακριτικό led στην πόρτα δίνει το do not disturb σινιάλο στο προσωπικό. Κρυφό ατού: ένα πολυτελέστατο μπάνιο είναι στη διάθεση σου μέσα στο δωμάτιο. Μην προσπαθήσεις να παραγγείλεις ουισκάκι και πούρα. Δεν θα σου φέρουν.