Μέσα σε μία ατελείωτη δικαστική περιπέτεια, τα τελευταία πέντε χρόνια, ο Julian Assange παραμένει φυλακισμένος σε φυλακές υψίστης ασφαλείας στο νότιο Λονδίνο, κατηγορούμενος πως χρησιμοποίησε το WikiLeaks για να δημοσιεύσει τεράστιο αριθμό εμπιστευτικών εγγράφων και άλλου υλικού, ορισμένα από τα οποία αφορούσαν τον πόλεμο και την κατασκοπεία. Ο ίδιος υποστηρίζει σθεναρά μέχρι σήμερα ότι το κοινό είχε νόμιμο δικαίωμα και ανάγκη να κατέχει τις πληροφορίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να εκδώσουν τον Assange από το Ηνωμένο Βασίλειο και να τον δικάσουν για τη δημοσίευση αυτών των διαβαθμισμένων εγγράφων, απειλώντας τον έως και με 175 χρόνια φυλάκισης.
Οι 17 κατηγορίες περί κατασκοπείας και η μία για κακόβουλη χρήση υπολογιστή (hacking) με τις οποίες οι ΗΠΑ προσπαθούν να στηρίξουν την υπόθεσή τους ώστε να εκδοθεί εκεί ο Assange, έχουν βασιστεί στα έγγραφα που του δόθηκαν από έναν Αμερικανό στρατιώτη ονόματι Τσέλσι Μάνινγκ, τα οποία φανέρωναν εγκλήματα πολέμου των ΗΠΑ στο Ιράκ, το Αφγανιστάν κ.ά. Αν εκδοθεί, ο 52χρονος ακτιβιστής θα είναι ο πρώτος εκδότης που θα διωχθεί στις ΗΠΑ βάσει του νόμου περί κατασκοπείας, ενώ θα σταλεί στη χειρότερη φυλακή της Αμερικής, την ADX Florence, μια εγκατάσταση υπερ-υψίστης ασφαλείας στο Κολοράντο.
Στις 21 Φεβρουαρίου όμως, οι δικηγόροι του άσκησαν την τελευταία τους έφεση κατά των σχεδίων έκδοσής του στις ΗΠΑ, πραγματοποιώντας την ύστατη νομική προσπάθεια που τους παρέχει το βρετανικό σύστημα δικαιοσύνης για να ζητήσουν από τους δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου του Λονδίνου, Victoria Sharp και Jeremy Johnson, να χορηγήσουν στον δημοσιογράφο νέα ακρόαση για την έφεση κατά της απόφασης της βρετανικής κυβέρνησης του 2022, σύμφωνα με την οποία μπορεί να εκδοθεί νόμιμα στις ΗΠΑ.
Είχαν προηγηθεί η απόφαση που εξέδωσε η δικαστής Βανέσα Μπαράιτσερ τον Ιανουάριο του 2021, με την οποία απέρριπτε το αίτημα έκδοσης, αφού δεχόταν όμως όλο το σκεπτικό των ΗΠΑ, για λόγους υγείας και κινδύνων για τη ζωή του Assange (ενδεχόμενο αυτοκτονίας). Με την ανακοίνωση της απόφασης, η αμερικανική πλευρά επέβαλε έφεση, που εκδικάστηκε από διμελές δικαστήριο την ίδια χρονιά, και ανέτρεπε την απόφαση, εγκρίνοντας την έκδοση του ιδρυτή των Wikileaks. Η έκδοση υπεγράφη τον Ιούνιο του 2022, από την τότε υπουργό Εσωτερικών της Βρετανίας, Πρίτι Πατέλ. Στη συνέχεια, η πλευρά Assange άσκησε έφεση κατά της εντολής (γνωστής με το όνομα “Julian Assange vs United States of America”), με νέο σκεπτικό το οποίο επικεντρώθηκε στο γεγονός πως η συνθήκη έκδοσης του 2003 μεταξύ Βρετανίας και ΗΠΑ απαγορεύει την έκδοση για πολιτικούς λόγους. Η έφεση αυτή απορρίφθηκε τον Ιούνιο του 2023.
Φτάνοντας στο παρόν, στις 20 Μαΐου το Ανώτατο Δικαστήριο του Λονδίνου επέτρεψε τελικά στον Assange να ασκήσει έφεση κατά της έκδοσής του στις ΗΠΑ, διαβεβαιώνοντάς τον πως θα τύχει πλήρους εξέτασης, ενώ αποφάνθηκε πως οι διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ για την υπόθεσή του δεν είναι επαρκείς και ικανοποιητικές (το δικαστήριο είχε ζητήσει διαβεβαιώσεις από τις ΗΠΑ ότι οι κίνδυνοι για τον Assange εάν εκδοθεί θα μπορούσαν να αποφευχθούν).
Οι υποστηρικτές του ιδρυτή του WikiLeaks ξέσπασαν σε επευφημίες έξω από το Ανώτατο Δικαστήριο – το ίδιο και η οικογένειά του, η οποία φοβόταν ότι ο Assange θα μπορούσε να βρεθεί καθ’ οδόν προς τις ΗΠΑ ήδη από αυτή την εβδομάδα, εάν οι δικαστές είχαν αποδεχθεί τις διαβεβαιώσεις που παρείχε η αμερικανική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου διεξαγωγής της δίκης στη Virginia. Η ομάδα του Assange είχε υποστηρίξει σθεναρά ότι θα μπορούσε να έρθει αντιμέτωπος με μία προκατειλημμένη διαδικασία δίκης ή τη θανατική ποινή, εάν εκδοθεί στις ΗΠΑ. Η απόφαση της Δευτέρας δεν εγγυάται προστασία από την έκδοση, ωστόσο αποτελεί μια νίκη αφού του δόθηκε η άδεια να ασκήσει έφεση.
Το Ανώτατο Δικαστήριο είχε ζητήσει επίσης γραπτές διαβεβαιώσεις από το δικαστήριο της Virginia όπου θα δικαστεί ο Assange, ότι ο Αυστραλός υπήκοος θα έχει τα ίδια δικαιώματα με έναν πολίτη των ΗΠΑ σύμφωνα με την Πρώτη Τροπολογία, η οποία προστατεύει την ελευθερία του λόγου και την ελευθερία του Τύπου. «Εάν δοθούν διαβεβαιώσεις, τότε θα δώσουμε στα μέρη την ευκαιρία να υποβάλουν περαιτέρω παρατηρήσεις προτού λάβουμε τελική απόφαση σχετικά με την αίτηση για άδεια άσκησης έφεσης», δήλωνε τότε ο δικαστής Τζέρεμι Τζόνσον στην επίσημη απόφασή του.
«Αυτό μπορεί να είναι μια ισχνή νίκη, αλλά ανοίγει δυνατότητες που είναι κρίσιμες – επειδή ο Assange δίνει την εντύπωση ότι είναι προασπιστής για τα ανθρώπινα δικαιώματα και όχι κακόβουλος παράγοντας ενάντια στα συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών», δήλωσε στο Al Jazeera ο Ανδρέας Τάκης, δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, αναφορικά με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου του Λονδίνου, πως οι διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ δεν είναι επαρκείς. «Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν ήταν διατεθειμένες να προσφέρουν γραπτές διαβεβαιώσεις έκανε τους Βρετανούς δικαστές σκεπτικούς για την τύχη του Assange», πρόσθεσε.
Οι υποστηρικτές του Assange λένε ότι η υπόθεση εναντίον του έχει πολιτικά κίνητρα, καθώς αναβίωσε υπό τη διοίκηση του Donald Trump, αφότου ο Barack Obama την απέσυρε. Προειδοποιούν ακόμα ότι, εάν η κυβέρνηση των ΗΠΑ καταφέρει να χρησιμοποιήσει τον νόμο περί κατασκοπείας του 1917 για να εκδώσει τον Assange, τότε οι δημοσιογράφοι σε όλο τον κόσμο θα μπορούσαν να βρεθούν στο έλεος της έκδοσης στις ΗΠΑ για παραβίαση των νόμων περί απορρήτου εκεί.
Μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένων των New York Times, Guardian, Le Monde, El País και DER SPIEGEL, δήλωσαν επίσης σε ανοικτή επιστολή ότι η απόκτηση και αποκάλυψη ευαίσθητων πληροφοριών για το δημόσιο συμφέρον αποτελεί βασικό μέρος της δημοσιογραφίας, προσθέτοντας: «Εάν ποινικοποιηθεί αυτό το έργο, ο δημόσιος λόγος και οι δημοκρατίες μας αποδυναμώνονται σημαντικά».
Ο ιδρυτής του WikiLeaks και η νομική του ομάδα θα περάσουν τώρα μήνες προετοιμάζοντας την έφεσή του, η οποία θα καλύψει εάν τα δικαστήρια των ΗΠΑ θα προστατεύσουν ή όχι το δικαίωμά του στην ελευθερία του λόγου ως Αυστραλός πολίτης. Ωστόσο, η απόφαση της Δευτέρας σημαίνει ότι ο Αυστραλός έχει ενδεχομένως πολύ περισσότερο νομικό δρόμο να διανύσει στη μάχη του με τις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης μιας μεταγενέστερης προσφυγής στο ανώτατο δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου. Εάν αυτό αποτύχει, θα μπορούσε επίσης να ζητήσει την παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του διεθνούς δικαστηρίου με έδρα το Στρασβούργο που ερμηνεύει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων – μια συνθήκη στην οποία το Ηνωμένο Βασίλειο είναι συμβαλλόμενο μέρος.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Joe Biden, δήλωσε τον περασμένο μήνα ότι εξετάζει ένα αίτημα από την Αυστραλία να εγκαταλείψει τη δεκαετή πίεση των ΗΠΑ για τη δίωξη του Assange, παρέχοντας στους υποστηρικτές του εκδότη μια μικρή ελπίδα ότι η νομική περιπέτεια θα μπορούσε να σταματήσει γρήγορα. Η Αυστραλία έχει πιέσει τις ΗΠΑ να αποσύρουν τη δίωξη εναντίον του Assange. Τον Φεβρουάριο, το αυστραλιανό κοινοβούλιο ενέκρινε πρόταση που καλούσε τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου να επιτρέψουν στον Assange να επιστρέψει στην πατρίδα του. Ωστόσο, καθώς οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ και μια πιθανή νίκη του Trump διαφαίνονται, η σύζυγος του Assange, Stella, δήλωσε τη Δευτέρα ότι «ο χρόνος τελειώνει για τον Joe Biden να κάνει το σωστό».