Explainer: Γιατί το συνοριακό πέρασμα της Ράφα είναι ζωτικής σημασίας για την κρίση στη Γάζα

Παραπάνω από μια εβδομάδα έχει περάσει από τότε που έκλεισε το πέρασμα της Ράφα μεταξύ της Γάζας και της Αιγύπτου, μετά τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στην κύρια δίοδο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για παροχή βοήθειας, αλλά και ως διαδρομή εξόδου για τους ανθρώπους που προσπαθούν απελπισμένα να εγκαταλείψουν το πολιορκημένο παλαιστινιακό έδαφος.

Καθώς η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα επιδεινώνεται, εκατοντάδες τόνοι βοήθειας παραμένουν μπλοκαρισμένοι στην αιγυπτιακή πλευρά του περάσματος, παρά τις αυξανόμενες διεθνείς εκκλήσεις για παροχή ανακούφισης στους αμάχους της Γάζας. Μετά την επίσκεψή του στο Ισραήλ την προηγούμενη Τετάρτη, ο Πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε μια συμφωνία που θα επιτρέψει την παροχή βοήθειας από την Αίγυπτο στον πολιορκημένο θύλακα – το νωρίτερο από την Παρασκευή, μέσω της διάβασης της Ράφα. Τόσο ο ίδιος όσο και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, δήλωσαν ότι η οποιαδήποτε συμφωνία εξαρτιόταν από τη διασφάλιση ότι δεν θα φτάσουν προμήθειες στη Χαμάς.

Ωστόσο, δεν είναι ακόμα σαφές πότε ακριβώς θα ξεκινήσουν οι παραδόσεις βοήθειας, ενώ οι λεπτομέρειες του σχεδίου Μπάιντεν παραμένουν ασαφείς – από το αν θα επιτραπεί η είσοδος βασικών καυσίμων για τα νοσοκομεία και τα εργοστάσια ύδρευσης, μέχρι τις εγγυήσεις ασφάλειας για τους ανθρωπιστές που βοηθούν στην περιοχή.

Πού βρίσκεται το συνοριακό πέρασμα της Ράφα και γιατί είναι σημαντικό για τη Γάζα;

Το πέρασμα μεταξύ του νότιου άκρου της Λωρίδας της Γάζας και της βόρειας περιοχής Σινά της Αιγύπτου είναι ο μόνος σύνδεσμος από τη Γάζα που το Ισραήλ δεν ελέγχει. Η Γάζα βρίσκεται υπό αποκλεισμό που επιβάλλεται από το Ισραήλ και την Αίγυπτο από το 2007, όταν η Χαμάς ανέλαβε τον έλεγχο του θύλακα.

Σε καιρό ειρήνης, το πέρασμα της Ράφα χρησιμεύει ως ζωτικός διάδρομος για τους Παλαιστίνιους που ζουν έξω από τη Γάζα για να επισκεφθούν τους συγγενείς τους εκεί, και για τους κατοίκους της λωρίδας για να λάβουν ιατρική περίθαλψη στην Αίγυπτο. Η Αίγυπτος διατηρεί αυστηρό έλεγχο στα σύνορα και όσοι επιθυμούν να περάσουν πρέπει να λάβουν άδεια από τις παλαιστινιακές και αιγυπτιακές αρχές. Το βόρειο Σινά, όπου η Αίγυπτος έχει πολεμήσει τους ισλαμιστές μαχητές για μια δεκαετία, είναι σε μεγάλο βαθμό στρατιωτικοποιημένο.

Τι συνέβη τώρα στη Ράφα;

Στις 7 Οκτωβρίου, οι μαχητές της Χαμάς με έδρα τη Γάζα εξαπέλυσαν την πολύπλευρη επίθεση στο Ισραήλ, σκοτώνοντας τουλάχιστον 1.400 Ισραηλινούς. Άνθρωποι και αγαθά μπορούσαν να περάσουν από τη Ράφα, μέχρι τις 10 Οκτωβρίου που το πέρασμα σταμάτησε να λειτουργεί, όταν τα αντίποινα του Ισραήλ κατέστρεψαν τη διάβαση. Οι βομβαρδισμοί του Ισραήλ στη Γάζα έχουν τραυματίσει ή σκοτώσει χιλιάδες Παλαιστίνιους. Το Ισραήλ έχει επίσης διακόψει την παροχή τροφίμων, καυσίμων, ηλεκτρισμού και νερού στους περισσότερους από 2 εκατομμύρια κατοίκους της λωρίδας.

Αυτή τη στιγμή, το πόσιμο νερό τελειώνει και τα Ηνωμένα Έθνη έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την πιθανότητα εξάπλωσης ασθενειών αν δεν διασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες υγιεινής. Παράλληλα. η προειδοποίηση εκκένωσης του περασμένου Σαββάτου από το Ισραήλ, με την οποία καλούσε 1,1 εκατομμύριο κατοίκους της βόρειας Γάζας να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να μετακινηθούν προς τα νότια ενόψει μιας αναμενόμενης χερσαίας εισβολής, έχει επιδεινώσει την κρίση, σύμφωνα με τους εργαζόμενους και τους εθελοντές στον τομέα της παροχής βοήθειας. «Είμαστε στα πρόθυρα της αβύσσου στη Μέση Ανατολή», δήλωσε την Κυριακή ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αποτυπώνοντας το μέγεθος της κατάστασης.

Ποιος ελέγχει το πέρασμα και γιατί η Αίγυπτος ήταν απρόθυμη να ανοίξει τα σύνορα στους αμάχους;

Η Αίγυπτος και η Ιορδανία πλαισιώνουν το Ισραήλ και μοιράζονται σύνορα με τη Γάζα και την κατεχόμενη Δυτική Όχθη, αντίστοιχα. Το πέρασμα της Ράφα ελέγχεται επίσημα από την Αίγυπτο και τις παλαιστινιακές αρχές στη Γάζα. Το Ισραήλ συνεχίζει να βομβαρδίζει εναέρια την περιοχή. Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές συνεχίστηκαν την περασμένη εβδομάδα, χτυπώντας περιοχές στα νότια της Γάζας που το Ισραήλ είχε ορίσει ως ασφαλείς ζώνες, σύμφωνα με το Associated Press, με αποτέλεσμα να πληγούν πολλά σπίτια στη Ράφα.

Η Αίγυπτος έχει επίσης τις δικές της πολιτικές ανησυχίες που αφορούν σε ζητήματα ασφάλειας και θέλει να αποφύγει την είσοδο μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων. Οι αρχές στο Κάιρο είπαν ότι δεν θα επιτρέψουν σε ξένους υπηκόους να περάσουν στο Σινά εκτός και αν υπάρξει παύση των εχθροπραξιών για να επιτραπεί η παροχή βοήθειας, όπως δήλωσε στην αιγυπτιακή εφημερίδα al-Masry al-Youm ο Mustapha Bakri, μέλος του αιγυπτιακού κοινοβουλίου. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, τόνισε ότι ο πόλεμος δεν αποσκοπούσε μόνο στην καταπολέμηση της Χαμάς, η οποία κυβερνά τη Λωρίδα της Γάζας, «αλλά και μια προσπάθεια να ωθήσει τους άμαχους κατοίκους να… μεταναστεύσουν στην Αίγυπτο».

Ο ίδιος πρόσθεσε πως «Αντίθετα, οι Παλαιστίνιοι θα μπορούσαν να μεταφερθούν στην έρημο Νεγκέβ στο Ισραήλ μέχρι να αντιμετωπιστούν οι μαχητές. Αυτό που συμβαίνει τώρα στη Γάζα είναι μια προσπάθεια να αναγκαστούν οι πολίτες να μεταναστεύσουν στην Αίγυπτο, κάτι που δεν πρέπει να γίνει αποδεκτό».

Επίσης, ισραηλινοί αξιωματούχοι δήλωσαν την περασμένη εβδομάδα ότι καμία βοήθεια δεν μπορεί να εισέλθει στη Γάζα έως ότου απελευθερωθούν οι Ισραηλινοί όμηροι που συνελήφθησαν από τη Χαμάς. Το Ισραήλ ανησυχεί παράλληλα για τη λαθραία μεταφορά όπλων στη Γάζα μέσω νηοπομπών βοήθειας. Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, αξιωματούχοι συζήτησαν τη δυνατότητα δημιουργίας ενός μηχανισμού ελέγχου που θα επιτρέπει στους Ισραηλινούς να επιθεωρούν εμπορεύματα που εισέρχονται στη Γάζα.

Ποιος είναι ο ρόλος των ΗΠΑ;

Το άνοιγμα του περάσματος της Ράφα στην ανθρωπιστική βοήθεια – και σε ξένους υπηκόους, συμπεριλαμβανομένων των περίπου 500-600 Αμερικανών πολιτών που έχουν παγιδευτεί στη Γάζα και οι οποίοι επιθυμούν να φύγουν – αποτέλεσε βασικό θέμα συζήτησης κατά τη διάρκεια της περιοδείας του υπουργού Εξωτερικών Antony Blinken στη Μέση Ανατολή τις τελευταίες ημέρες.

Αμερικανοί διπλωμάτες προσπάθησαν να παρακολουθήσουν το πέρασμα της Ράφα, αλλά Αιγύπτιοι αξιωματούχοι τους εμπόδισαν, επικαλούμενοι συγκεκριμένες απειλές για την ασφάλεια, όπως δήλωσε αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη The Post τη Δευτέρα, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας δεδομένου του ευαίσθητου διπλωματικού ζητήματος.

Τι εμποδίζει τις παραδόσεις στη Γάζα;

Αφού η Αίγυπτος συμφώνησε να ανοίξει το πέρασμα της Ράφα για παραδόσεις βοήθειας, ο Μπάιντεν είπε ότι έως και 20 φορτηγά ανθρωπιστικής βοήθειας θα μπορούσαν να εισέλθουν στη Γάζα. Ο Νετανιάχου, εντωμεταξύ, δήλωσε την Τετάρτη ότι η χώρα του δεν θα επιτρέψει την παροχή βοήθειας μέσω των συνόρων της με τη Γάζα, αλλά δεν θα σταματήσει τις παραδόσεις από την Αίγυπτο – υπό τον όρο αυτές να περιέχουν μόνο «τροφή, νερό και φάρμακα για τον άμαχο πληθυσμό», και να μην φτάνουν στη Χαμάς.

Όμως ο πόλεμος συνεχίζεται και οι Ηνωμένες Πολιτείες την Τετάρτη άσκησαν βέτο σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που ζητούσε ανθρωπιστική παύση των επιθέσεων για να επιτραπεί η παροχή βοήθειας στους αμάχους. Ο επικεφαλής της βοήθειας του ΟΗΕ, Μάρτιν Γκρίφιθς, είπε επίσης στο The Post την Τετάρτη ότι βασικές πτυχές της συμφωνίας δεν έχουν ακόμη εξεταστεί – και κυρίως ότι δεν υπάρχει ακόμη μηχανισμός για την επαλήθευση του περιεχομένου των αποστολών βοήθειας.

Ο αριθμός των φορτηγών που εμπλέκονται στις παραδόσεις, θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει πρόβλημα. «Πρέπει να ξεκινήσουμε με έναν σημαντικό αριθμό φορτηγών τα οποία θα εισέρχονται και πρέπει να εξασφαλίσουμε σταδιακά την είσοδο μέχρι και τα 100 φορτηγών την ημέρα, όπως συνέβαινε με το πρόγραμμα βοήθειας που πήγαινε στη Γάζα», είπε ο Γκρίφιθς σε συνέντευξή του στο CNN .

Ο Khalid Zayed, επικεφαλής της Ερυθράς Ημισελήνου για το Βόρειο Σινά, είπε ότι περισσότερα από 200 φορτηγά και περίπου 3.000 τόνοι βοήθειας βρίσκονται στο πέρασμα της Ράφα ή κοντά σε αυτό, σύμφωνα με το AP, το οποίο ανέφερε ότι η Αίγυπτος χρειάζεται ακόμη να επισκευάσει τον δρόμο προς τη Γάζα που υπέστη ζημιές κατά τις αεροπορικές επιδρομές.

Με πληροφορίες από την Washington Post και τον Guardian