Ευτυχώς οι άνθρωποι εξελισσόμαστε. Κάθε χρόνο κάνουμε βήματα μπροστά, ακόμη κι αν μερικές φορές είναι δύο μπροστά κι ένα πίσω, (όπως στην περίπτωση της Ελλάδας όπου γίναμε γίναμε «πρωταθλητές» στην κατανάλωση πλαστικής σακούλας – ελπίζουμε σύντομα να αλλάξει αυτή η κακιά συνήθεια). Ως είδος μαθαίνουμε και ωριμάζουμε σιγά-σιγά. Ένα μηχάνημα που χωράει στην παλάμη μας μπορεί να μας πει τα πάντα. Όπως είχε προβλέψει ο Χάξλεϊ όμως, υπάρχει τόση πολλή πληροφορία που νιώθουμε αποπροσανατολισμένοι.
Με την τεχνολογική και σοσιαλμιντιακή «επανάσταση» και την επικράτηση ιδεολογιών και συστημάτων που πρεσβεύουν πως η κατανάλωση είναι το “happy” ενάντια στην προσωπική μας δυστυχία, ίσως δυσκολευόμαστε να δούμε πέρα απ’ όσα γίνονται viral και sponsored στα social media. Η ευχάριστη νότα ωστόσο είναι πως όταν θα γραφτούν οι σελίδες της σύγχρονης ιστορίας, θα υπάρχουν ενότητες που θα μιλάνε για την εξέλιξη στον χώρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και του σεβασμού απέναντι στο περιβάλλον και στα ζώα.
Μπορούμε να χρησιμοποιούμε το δικό μας παγούρι για νερό, έτσι ώστε κάθε φορά που διψάμε να μην συνεισφέρουμε στην παραγωγή περισσότερου πλαστικού. Το 2016, περισσότερα από 480 δισεκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια πουλήθηκαν παγκοσμίως. Δηλαδή, ένα εκατομμύριο μπουκάλια το λεπτό. Είναι σχεδόν αδύνατο να ανακυκλωθούν όλα και μια έρευνα δείχνει ότι μέχρι ο 2050 οι ωκεανοί θα περιέχουν περισσότερο πλαστικό απ’ ότι ψάρια. Συν του ότι τα μπουκάλια χρησιμοποιούν δύο πηγές που δεν θα έπρεπε να εξαντλούμε για την δημιουργία τους: νερό και πετρέλαιο.
Επίσης, υπάρχουν τα Refill Stations (στην Αθήνα το Λάιμ Bistro και το Peas και στην Θεσσαλονίκη το The Saints Store) όπου μπορείς να γεμίζεις νερό σε μαγαζιά δωρεάν και οικολογικά.
Ν’ αρχίσουμε να παίρνουμε μαζί μας την επαναχρησιμοποιούμενη κούπα για καφέ και να ζητήσουμε από τον barista να μας γεμίσει εκεί τον καφέ, όχι σε πλαστική ή ακόμη και χάρτινη κούπα που σε λίγη ώρα θα καταλήξει στον κάδο.
Plastic Free Drinks. Έχοντας το δικό μας ανοξείδωτο καλαμάκι και ζητώντας στις καφετέριες και τα μπαρ να μην μας βάλουν πλαστικό, κάνουμε την αλλαγή. Τα πλαστικά καλαμάκια είναι ένα από τα πέντε συχνότερα αντικείμενα που βρίσκονται στις παραλίες. Στην πλειοψηφία τους δεν ανακυκλώνονται, συνεισφέροντας στους 8 εκατομμύρια τόνους πλαστικού που πετιούνται στις θάλασσες ετησίως. Ή απλά, να προτιμούμε μαγαζιά που έχουν ήδη εφαρμόσει την φιλοσοφία των Plastic Free Drinks, όπως το Bamboo Vegan, η Μελικρήνη, το Bar 67 και το Καταλαχού.
Όταν παραγγέλνουμε φαγητό απ’ έξω, ζητάμε να μην μας βάλουν πλαστικά μαχαιροπίρουνα μαζί. Μειώνοντας την ζήτηση θα μειωθεί και η παραγωγή πλαστικών μιας χρήσης.
Ν’ ακολουθήσουμε μια χορτοφαγική διατροφή ή έστω να μειώσουμε το κρέας και τα ζωικά προϊόντα γιατί ο πλανήτης μας πεθαίνει -με όχι και τόσο αργούς ρυθμούς πλέον. Γιατί το πόσιμο νερό λιγοστεύει και ένα hamburger χρειάζεται τόσα λίτρα νερού για την παραγωγή του όσο ένας άνθρωπος για να κάνει ντουζ δύο μήνες.
Καλό είναι να προμηθευόμαστε χύμα προϊόντα, όπως δημητριακά, όσπρια, τσάι και οτιδήποτε άλλο γίνεται στα δικά μας βάζα, μειώνοντας έτσι τις περιττές συσκευασίες που πάνε προς απόρριψη.
Καθώς και να αποφεύγουμε πολλά καθημερινά προϊόντα που χρησιμοποιούν φοινικέλαιο, όπως γλυκά, οδοντόκρεμες, καλλυντικά, κραγιόν, σαμπουάν, σαπούνια και ψημένα αγαθά. Είναι καρκινογόνο κι ευθύνεται και για την καταστροφή τεράστιων εκτάσεων τροπικών δασών.
Υπάρχει μια εναλλακτική μορφή ανακύκλωσης που στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι πολύ διαδεδομένη: η κομποστοποίηση. Περίπου το 35-40% των απορριμμάτων μας μπορεί να κομποστοποιηθεί και να εμπλουτίσει τη γη. Φλούδια και κοτσάνια από λαχανικά, χορταρικά, φρούτα, κλαδέματα, οργανικά λιπάσματα, στάχτη από τζάκι, θρυμματισμένα τσόφλια αβγών, χαρτί κουζίνας, πριονίδι και κατακάθια του καφέ προορίζονται κυρίως για κομποστοποίηση.
Στον Δήμο με τα 3Β (Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης), έχουν ήδη αρχίσει την κομποστοποίηση στους καφέ κάδους. Είναι καιρός να εξοικειωθούμε με την φιλική προς το περιβάλλον λύση και να πάρουμε τα πράγματα στα χέρια μας, με έναν κομποστοποιητή, τον οποίο μπορεί να μοιράζεται όλη η πολυκατοικία.
Δεν χρειάζεται να πετάμε βάζα από μαρμελάδες ή άλλα προϊόντα. Πλένοντάς τα, μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε εκ νέου για να βάζουμε τις σούπες μας, φαγητά που φοβόμαστε μην χυθούν στην τσάντα ή να τα γεμίζουμε με ξηρούς καρπούς και χύμα τσάι, αντί να γεμίζουμε τον τόπο με χάρτινα και πλαστικά σακουλάκια.
Για να τυλίξουμε το κολατσιό μας πόσα σακουλάκια, μεμβράνες κι αλουμινόχαρτα χρησιμοποιούμε καθημερινά; Μια πιο οικολογική ιδέα είναι τα κερομάντηλα, τα οποία μπορεί να φτιάξει ο καθένας σπίτι του, απλά, οικονομικά και πρακτικά. Το βασικότερο όμως είναι ότι δεν χρειάζεται να τα πετάμε κάθε φορά μετά από χρήση λίγων ωρών, είναι πιο εύκολα στην χρήση από το πλαστικό, πλένονται με κρύο νερό είναι έτοιμα για επανάχρηση για έναν ολόκληρο χρόνο.
Στην αρχή, μπορεί να φαίνεται δύσκολο, αλλά στην ουσία δεν πρόκειται παρά για μια αντικατάσταση των συνηθειών μας με άλλες καλύτερες, πιο βιώσιμες και πιο οικολογικές. Στο μπάνιο μας χρησιμοποιούμε πολλά υλικά που καταλήγουν αργά ή γρήγορα στα σκουπίδια. Από το σαμπουάν, τις μπατονέτες και το βαμβάκι, μέχρι την οδοντόβουρτσα και το ξυραφάκι.
Πολύ εύκολα, μπορούμε να αντικαταστήσουμε την πλαστική οδοντόβουρτσα με μια ξύλινη ή από μπαμπού και μάλιστα εγχώριας παραγωγής. Οι πλαστικές οδοντόβουρτσες όχι απλά δεν ανακυκλώνονται, αλλά πλέον έχουν αρχίσει να συσσωρεύονται σαν σκουπίδια σε παραλίες και χωματερές. Επίσης, με αυτές τις συνταγές μπορούμε να φτιάξουμε τη δική μας οδοντόπαστα.
Ξύλινες βούρτσες και φυσικά σφουγγάρια είναι πιο φιλικά προς το δέρμα, αλλά και βιοαποικοδομήσιμα. Ενώ τα πλαστικά σφουγγάρια επιβαρύνουν χωματερἐς ἠ μολύνουν τις θάλασσες μετά την ολοκλήρωση του σύντομου κύκλου ζωής τους.
Ακόμη και σαμπουάν μπορούμε να φτιάξουμε μόνοι μας από μία μπάρα σαπουνιού καστίλλης ή δοκιμάζοντας κάποια συνταγή no poo. Αν παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει χρόνος για τόσα DIY, μπορούμε να προμηθευόμαστε χύμα καλλυντικά από μέρη όπως το Πλαστικουργείο.
Για την ρουτίνα του ντεμακιγιάζ, οι γυναίκες μπορούμε να χρησιμοποιούμε πλενόμενα πανάκια, μικρά πετσετάκια ή cotton rounds αντί για βαμβάκι, το οποίο για να μεγαλώσει απαιτεί τεράστιες ποσότητες νερού και φυτοφαρμάκων.
Τα πλαστικά ξυραφάκια είναι άλλο ένα προϊόν που δεν ανακυκλώνεται. Μετά την σύντομη χρήση τους καταλήγουν, δυστυχώς, στα σκουπίδια. Με μέσο όρο (μερικής) αποδόμησης πλαστικού τα 300 χρόνια, ίσως το να χρησιμοποιούμε μεταλλικά ξυραφάκια που διαρκούν για χρόνια είναι πιο έξυπνη ιδέα.
Μετά το μπάνιο, αντί για κοινές κρέμες σώματος, μπορούμε να βάζουμε λάδι καρύδας που δεν περιέχει χημικές και τοξικές για τον οργανισμό ουσίες, parabens και χρωστικές ουσίες και έχει πολλές καλλυντικές χρήσεις, lotion bars ή cloud cream. Ελέγχουμε την τοξικότητα των συστατικών στα προϊόντα στο Enviromental Working Group.
O μέσος όρος γυναικών χρησιμοποιεί γύρω στα 50 διαφορετικά καλλυντικά. Τα περισσότερα είναι σε πλαστικές συσκευασίες και κυριολεκτικά φορτωμένα με τοξικές ουσίες όπως peg, paraben, silicone, αρώματα και χρωστικές και η λίστα συνεχίζεται (ελέγξτε τα καλλυντικά σας στο Skin Deep Cosmetics Database EWG). Άλλος ένας λόγος για να φτιάξουμε εμείς τα καλλυντικά που βάζουμε στο σώμα μας, για παράδειγμα eyeliner από ενεργό άνθρακα ή bronzer από κακάο και αραρούτι. Η πιο γρήγορη λύση πάντως είναι τα vegan, cruelty free και βιολογικά καλλυντικά.
Περίοδος: Οι δύσκολες μέρες γίνονται πιο εύκολες; Σίγουρα γίνονται πιο οικολογικές αλλά και πιο υγιεινές κι ασφαλείς. Οι σερβιέτες περιέχουν διοξείδιο του χλωρίου, υλικό που χρησιμοποιείται για την λεύκανση του χαρτοπολτού, χημικά όπως polyester, polyethylene (PET) κ.ά. που έχουν κατηγορηθεί μεταξύ άλλων για ορμονικές διαταραχές και ξηρότητα της περιοχής. Κατά μέσο όρο, μια γυναίκα κατά τη διάρκεια όλων των έμμηνων ρύσεων που θα έχει στη ζωή της χρησιμοποιεί 14.000 με 17.000 σερβιέτες ή ταμπόν.
Ξοδεύουμε 4,95€ για 64 τεμάχια ταμπόν, ενώ θα μπορούσαμε να επιλέξουμε το κύπελλο περιόδου. Εδώ κι εδώ υπάρχουν οι συμβουλές για την χρήση του και οι λόγοι που το καθιστούν καλύτερο από τα ταμπόν και τις σερβιέτες αναλύονται εδώ. Η λύση είναι καθαρή, οικονομική, φιλική προς το περιβάλλον. Αν θέλουμε κάτι πιο συνηθισμένο, υπάρχουν και οι υφασμάτινες σερβιέτες και σερβιετάκια.
Ακόμη και σεξ μπορούμε να κάνουμε πιο οικολογικά και crueltyfree. Τα προφυλακτικά κατασκευάζονται από καρκινογόνα και τοξικά συστατικά, τα οποία εισέρχονται στο σώμα μας εδώ και πολλές δεκαετίες. Μέχρι που ξεκίνησαν διάφορες βιολογικές εταιρείες προφυλακτικών, όπως η Sustain Natural που κάνει δωρεά το 10% του τζίρου της προς την υγεία των γυναικών.
Αναρωτιόμαστε αν νιώθουμε άνετα μέσα στο ρούχο που δοκιμάζουμε, όμως θα νιώθαμε το ίδιο άνετα αν ξέραμε πως φτιάχτηκε; Η βιομηχανία της μόδας είναι η δεύτερη πιο ρυπογόνα μετά το πετρέλαιο και ο δεύτερος κλάδος μετά τη βιομηχανία του σεξ όπου βρίσκονται εγκλωβισμένοι «μοντέρνοι σκλάβοι» σε αναγκαστική εργασία. Το να κλείνουμε τα μάτια είναι εγκληματικό, ειδικά όταν έχουμε πολλές άλλες επιλογές.
Tο κλισέ πως όταν αγοράζουμε ακριβά ρούχα αυτό συνεπάγεται και ηθική κατασκευή πρέπει να ταφεί μαζί με την θεωρία ότι οι οικονομικά αδύναμοι δεν μπορούν να απαιτήσουν ρούχα φτιαγμένα οικολογικά και υπεύθυνα. Μία λύση είναι τα μπαζάρ ρούχων που διοργανώνονται συχνά-πυκνά. Αν όχι, ας διοργανώσουμε οι ίδιοι μια ανταλλαγή ρούχων με φίλους, συγγενείς ή γείτονες.
Oinofyta Ware, ρούχα και τσάντες που φτιάχνονται από πρόσφυγες.
Το μέλλον δείχνει προς την βιώσιμη μόδα. Μερικοί (Έλληνες και όχι μόνο) σχεδιαστές βιώσιμης μόδας είναι οι εξής: 3QUARTERS, Alexandra Apsokardou, Allowme, Bagism, Debbie Tzima, Despotnia, Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, Fabric Republic, Give Thanks, heladoderretido, Kostandi, Μαργαρίτα Μαρίτσα, maxumarta, MIK, Oinofyta Wares, SOFFA, Tailor’s Art Handmade, Théla, Urban Owl, Φoutà.
Ή πολύ απλά ας ερωτευτούμε ξανά τα ρούχα μας! Ας αγοράζουμε μόνο ό,τι μας έκλεισε το μάτι από την πρώτη στιγμή γιατί πραγματικά μας αρέσει (όχι γιατί έτυχε και πέσαμε πάνω του) και ξέρουμε ότι θα φορέσουμε ξανά και ξανά. «Γιατί η διαφορά μεταξύ γρήγορης μόδας και αργής μόδας είναι σαν να μιλάμε για one night stand και μια σχέση: αν αγαπάς κάτι, θα θες να ξέρεις από που προέρχεται, θα θες να καταλαβαίνεις την φύση του, και θα προετοιμαστείς να το κρατήσεις για πολύ καιρό. Είμαστε όλοι μέρος της λύσης, με όλα όσα κάνουμε» δηλώνει η Orsola de Castro, η γυναίκα που ξεκίνησε το κίνημα Fashion Revolution. Καλό είναι να επικοινωνούμε με τις εταιρείες, έστω και με το hashtag #whomademyclothes, και να τους ρωτάμε για την κατασκευή των ρούχων μας.
Ας μην πετάμε ποτέ τα ρούχα μας, ας τα προσέχουμε κι ας τα μπαλώνουμε, κρατώντας μια μακροχρόνια σχέση μαζί τους. Δίνοντας ζωή σε ένα παλιό ρούχο, ίσως σώσουμε μια ζωή ενός ανθρώπου. Είναι μια συνειδητή επιλογή, με σκοπό να μην καταλήγουν περισσότερα ρούχα για πέταμα.
Ξέρουμε ότι οι μεταφορές έχουν μεγάλο περιβαλλοντικό αντίκτυπο, αλλά συνήθως είναι δύσκολο να τις αποφεύγουμε. Οι αεροπορικές πτήσεις είναι ειδικά πολύ κακές, αλλά υπάρχουν τρόποι να πετάξουμε καλύτερα, επιλέγοντας από την λίστα των offset παρόχων καθώς και πράσινες αεροπορικές, μειώνοντας το αποτύπωμα του άνθρακά μας. Μπορούμε να υπολογίσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα με το Climate Care calculator.
Υποστηρίζουμε τις τοπικές μας επιχειρήσεις, ανακυκλώνουμε οτιδήποτε μπορεί να ανακυκλωθεί και μπορούμε να πηγαίνουμε το πλαστικό μας, καθαρό, στο Πλαστικουργείο, ευελπιστώντας να ανοίξει ένα σε κάθε γειτονιά. Επιλέγουμε τα προϊόντα που έχουν τη λιγότερη συσκευασία στα ράφια των σούπερ μάρκετ και προτιμούμε τα φυσικά, μη τοξικά προϊόντα, ακόμη και για καθαριστικά του σπιτιού μας.
Όταν βγάζουμε βόλτα τον σκύλο μας, μπορούμε να χρησιμοποιούμε τα οικολογικά και βιοδιασπώμενα σακουλάκια της Beco, της eco friendly και ηθική εταιρείας με διάφορα προϊόντα για τα αγαπημένα μας ζωάκια. Πάντα λέμε όχι στην πλαστική σακούλα, εφόσον υπάρχουν άλλες λύσεις εξίσου πρακτικές. Για τους γατόφιλους, υπάρχει η κομποστοποιήσιμη άμμος υγιεινής.
Μπορούμε, εκτός των άλλων, να γίνουμε μέρος μιας βιώσιμης κοινότητας στην περιοχή που βρισκόμαστε. Ή και να την δημιουργήσουμε οι ίδιοι. Λέγοντας όχι στις «κακές» επιχειρήσεις που δεν συμβαδίζουν με τις αξίες μας και δεν σέβονται το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα πιστεύω μας, εξασφαλίζουμε μια καλύτερη ζωή για όλους μας.