Ένα κείμενο αλληλεγγύης από κρατούμενες στις φυλακές Κορυδαλλού προς την Ιρανή Σαραρέ Χαντεμί έδωσε την ευκαιρία να έρθει στη δημοσιότητα μια περίπτωση που μόνο μεμονωμένη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί αλλά που αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα των γυναικών στο Ιράν.
Η Σαραρέ Χαντεμί κινδυνεύει να εκδοθεί στη χώρα της από την οποία έφυγε μαζί με την κόρη της και τα αδέρφια της για να γλιτώσει από έναν κατά εξακολούθηση βίαιο σύζυγο αλλά κι από ένα καθεστώς που ούτε κοινωνικά ούτε νομικά υπερασπίζεται τα γυναικεία δικαιώματα
Την Τρίτη 15 Οκτωβρίου εκδικάζεται σε δεύτερο βαθμό στον Άρειο Πάγο η έκδοση της Χαντεμί στο Ιράν. Σε πρώτο βαθμό το δικαστήριο αποφάσισε την έκδοσή της. Συλλογικότητες καλούν σε διαμαρτυρία συμπαράστασης την Τρίτη, στις 09:30. Τη νομική της υπεράσπιση έχει αναλάβει η δικηγόρος κ. Μαρία Παπαμηνά από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες -οργάνωση που παρέχει δωρεάν νομική συνδρομή σε πρόσφυγες από το 1989- η οποία απαντά στις ερωτήσεις της Popaganda σχετικά με την υπόθεση.
Δώστε μας μια συνοπτική εικόνα του πώς έχει εξελιχθεί η υπόθεση μέχρι στιγμής. Η Σαραρέ Χαντεμί ήρθε στην Ελλάδα τέλη Δεκεμβρίου, αρχές Ιανουαρίου από το Φυλάκιο στον Έβρο. Στην πορεία εκδήλωσε τη βούλησή της για άσυλο μαζί με την κόρη της και την αδερφή της. Προέκυψε το ένταλμα έκδοσης για αρπαγή ανηλίκου και πλαστογραφία, οδηγήθηκε στον Εισαγγελέα, συνελήφθη, πήγε στο Συμβούλιο Εφετών που είναι αρμόδιο λόγω του ότι ήταν στον Έβρο. Το δικαστήριο αρχές Σεπτεμβρίου αποφάσισε να εκδοθεί στο Ιράν. Μέχρι τότε είχαν γίνει κάποιες αναβολές καθώς δεν είχε μεταφραστεί το ένταλμα από τα ιρανικά στα ελληνικά. Δεν ξέρω καν αν πρόλαβαν να το διαβάσουν στα ελληνικά γιατί την ημέρα που έφτασε μεταφρασμένο το ένταλμα στο δικαστήριο την ίδια ημέρα έγινε η δίκη.
Πώς σχολιάζετε την απόφαση; Κατ’ αρχάς να πούμε ότι από τον φάκελο που έχει φτάσει από το Ιράν δεν προκύπτει με απόλυτη σαφήνεια αν κατηγορείται για αρπαγή ανηλίκου και πλαστογραφία ή αν έχει καταδικαστεί. Μετά την έκδοση του εντάλματος που έχει ημερομηνία αρχές-μέσα Ιουνίου υπάρχει μια ρηματική διακοίνωση της ιρανικής πρεσβείας που αναφέρει σε μια παράγραφο ότι η Σαραρέ Χαντεμί ζητείται από το Ιράν γιατί έχει καταδικαστεί σε 15 χρόνια φυλάκιση. Όμως το ελληνικό δικαστήριο εξετάζει να εκδοθεί στο Ιράν για να δικαστεί εκεί, παρότι υπάρχει αυτή η ρηματική διακοίνωση. Μοιάζει σα να μην κατάλαβε το δικαστήριο αν γνωμοδοτεί υπέρ της έκδοσης μιας γυναίκας επειδή έχει κατηγορηθεί ή επειδή έχει καταδικαστεί. Βάση του νόμου, όταν κάποιος έχει καταδικαστεί σε μια χώρα και η χώρα αυτή τον ζητάει για να εκτίσει ποινή θα πρέπει μέσα στον φάκελο της έκδοσης να υπάρχει η καταδικαστική απόφαση καθώς και αποδείξεις ότι έχει γίνει αμετάκλητη. Δεν υπάρχει τίποτα από αυτά στον φάκελο της Σαραρέ.
«Το προφίλ της γυναίκας αυτής είναι καθαρά προσφυγικό προφίλ, πέρα του ότι η ίδια είναι ένας άνθρωπος που δεν αποδέχεται τις αρχές και τις αξίες μιας κοινωνίας όπως είναι η ιρανική. Δεν αποδεχόταν ότι ως γυναίκα είχε αυτή τη θέση, ότι δεν είχε τα δικαιώματα που έχει ένας άντρας».
Η ίδια η Χαντεμί εξηγεί γιατί έφυγε από το Ιράν; Ουσιαστικά τώρα θα της δοθεί η ευκαιρία να τα πει γιατί στον πρώτο βαθμό δεν μπόρεσε καθώς ο διερμηνέας ήταν αραβόφωνος ενώ η Σαραρέ είναι φαρσόφωνη. Έτσι δεν μπόρεσε στο πρώτο δικαστήριο να μιλήσει αναλυτικά, να εξηγήσει τις πράξεις της, να πει την ιστορία της. Γιατί έχει σημασία αυτό; Γιατί αρχικά πρέπει να γνωρίζει το δικαστήριο ποιον άνθρωπο πάει να εκδώσει και κατά δεύτερον, να εξετάσεις του λόγους που σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο ενδεχομένως μπορεί να έχουμε μέχρι και άρση του αξιοποίνου.
Σε εσάς τι έχει πει; Η Σαραρέ έχει υπάρξει θύμα ενδοοικογενειακής βίας επί σειρά ετών, από τότε που παντρεύτηκε. Μάλιστα μέσα στον φάκελό της υπάρχει απόφαση ιρανικού δικαστηρίου που καταδικάζει τον σύζυγο να της δώσει μια αποζημίωση γιατί της έσπασε το χέρι. Να πούμε εδώ ότι η ενδοοικογενειακή βία στο Ιράν είναι μια πολύ διαδεδομένη πρακτική, που στην ουσία δεν απαγορεύεται και είναι κοινωνικά αποδεκτή. Είναι σημαντικό να κατανοήσει το δικαστήριο το πλαίσιο στο οποίο έχουν ζήσει και ζουν οι γυναίκες στο Ιράν. Η Σαραρέ ζούσε τη βία χωρίς να μπορεί να την καταγγείλει γιατί δεν υπάρχει το νομικό πλαίσιο αλλά ούτε η προστασία. Το ότι μια φορά καταδικάστηκε ο σύζυγος για το αντικειμενικό γεγονός ότι της έσπασε το χέρι δεν σημαίνει ότι το νομικό πλαίσιο στο Ιράν την προστατεύει, η Σαραρέ έχει υπάρξει θύμα βίας κατά εξακολούθηση. Μας έχει αναφέρει άγριες σκηνές ξυλοδαρμού που έφτανε στην λιποθυμία.
Ποιο είναι το καθεστώς για την κόρη της; Η κόρη της είναι εννιά χρονών. Η αίτηση έκδοσης αφορά τη μητέρα και σε καμία περίπτωση το παιδί. Το παιδί βρίσκεται στην Ελλάδα, στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης στο Φυλάκιο του Έβρου μαζί με τη θεία της σε καθεστώς αίτησης ασύλου. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν αποφασιστεί η έκδοση της Σαραρέ το παιδί δεν επιστρέφει, τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, στο Ιράν. Στο πλαίσιο των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης στα οποία διαμένουν οι αιτούντες άσυλο συντάσσονται ψυχοκοινωνικά δελτία όταν υπάρχει κάποια ευαλωτότητα. Έχει γίνει μια τέτοια διερεύνηση με κοινωνικό λειτουργό και ψυχολόγο και το παιδί αναφέρει ότι θέλει να μείνει με την μαμά του, να μείνει σε ένα σπίτι με την μαμά του και τη θεία και του και ότι δε θέλει να επιστρέψει στον πατέρα του γιατί δεν την αγαπάει. Η Σεραρέ αναφέρει ότι και το παιδί έχει υποστεί κακοποίηση από τον πατέρα και ότι αυτός έχει εκδηλώσει την πρόθεση να την παντρέψει σε πολύ πολύ μικρή ηλικία.
Το δικαστήριο θα τα λάβει όλα αυτά υπόψη του; Θα πρέπει. Φυσικά όλα αυτά θα αναφερθούν. Ελπίζουμε να έχει η Σαραρέ την κατάλληλη διερμηνεία και τον χρόνο ώστε να εξηγήσει τι της έχει συμβεί και γιατί αναγκάστηκε να φύγει με τον τρόπο που έφυγε. Το προφίλ της γυναίκας αυτής είναι καθαρά προσφυγικό προφίλ, πέρα του ότι η ίδια είναι ένας άνθρωπος που δεν αποδέχεται τις αρχές και τις αξίες μιας κοινωνίας όπως είναι η ιρανική. Δεν αποδεχόταν ότι ως γυναίκα είχε αυτή τη θέση, ότι δεν είχε τα δικαιώματα που έχει ένας άντρας. Είναι ένας άνθρωπος που είναι αντίθετος προς αυτό το καθεστώς. Η Σαραρέ έφυγε μαζί με την κόρη της, την αδερφή της και τον αδερφό της. Ο αδερφός της επίσης κατηγορείται για αρπαγή ανηλίκου, μαζί με την Σαραρέ αλλά δεν γνωρίζουμε πού βρίσκεται, δεν έχει συλληφθεί. Τα αδέρφια της είχαν αναπτύξει αντικαθεστωτική, πολιτική δράση στο Ιράν στην οποία και η ίδια η Σαραρέ είχε κάποια συμμετοχή.
Αν υπάρξει έκδοση της στον Ιράν είναι πιθανόν να υπάρξει και πολιτική δίωξη της; Σαφώς. Σύμφωνα με εκθέσεις και αναφορές έγκυρων οργανισμών για την κατάσταση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν αναφέρεται ότι οι Ιρανοί που καταφεύγουν σε μια άλλη χώρα ζητώντας άσυλο (σ.σ. σύμφωνα με στοιχεία της Υπηρεσίας Ασύλου μέχρι τον Αύγουστο του 2019 1.526 Ιρανοί και Ιρανές έχουν κάνουν αίτηση ασύλου στη χώρα μας από την αρχή του χρόνου), σε περίπτωση που δεν τους δοθεί και επιστρέψουν αντιμετωπίζονται από το καθεστώς ως εχθροί του με ό,τι συνεπάγεται αυτό για την μεταχείριση τους και από την αστυνομία και από το δικαστικό σύστημα. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για αποδιδόμενη πολιτική δράση, που τελικά δεν έχει σημασία αν υπάρχει όντως δράση αλλά τι πιστεύει ο διώκτης. Οι άνθρωποι λοιπόν που επιστρέφουν στο Ιράν μετά από μια απόρριψη αίτησης ασύλου αντιμετωπίζονται ως εχθροί του καθεστώτος που δυσφήμησαν τις αρχές και τις αξίες του Ιράν.
Την Τρίτη θα έχουμε την απόφαση; Όχι, ο Άρειος Πάγος θα ανακοινώσει την απόφασή του περίπου 1-2 εβδομάδες μετά. Είναι όμως σημαντικό να ακούσουμε την ιστορία αυτής της γυναίκας.