Το φως σε ιστορικό σχολικό κτίριο των Πατησίων δεν σβήνει (σχεδόν) ποτέ. Κάτι απογεύματα, από το Δημοτικό Σχολείο της Γκράβας βγαίνουν μυρωδιές που σου ξυπνούν την πείνα. Από σχολικά προαύλια της Κυψέλης ακούγονται παιδικές και ενήλικες φωνές, μπάλες στο δάπεδο και γέλια μέχρι τις 9:30 το βράδυ. Από τα Ανοιχτά Σχολεία των Πετραλώνων μάθαμε ότι βγαίνουν μελλοντικοί κοινωνικοί επιχειρηματίες. Στο Παγκράτι, ετοιμάζεται ένα νέο κύμα μόδιστρων. Στην Πλατεία Βάθης οι κάτοικοι πλέον δίνουν καθιερωμένο ραντεβού στην Ακομινάτου. Δεν πρόκειται για πρόλογο νουβέλας αλλά για ένα αφήγημα το οποίο ήρθε η ώρα να ακούσετε, γιατί μοιάζει να μας αφορά όλους.
Φανταζόταν ποτέ κανείς ότι ένα σχολείο στα Πατήσια μένει ανοιχτό το απόγευμα για εργαστήρια ρομποτικής και σεμινάρια ντοκιμαντέρ, ένα άλλο στην Γκράβα για μαθήματα μαγειρικής, πιο κάτω στην Κυψέλη για Ζούμπα και Μπριτζ και ακόμα πιο κάτω στα Πετράλωνα για Λάτιν Χορό και σεμινάρια Βιώσιμης Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας;
Το αντίδοτο στην κρίση είναι η εξωστρέφεια και η δημιουργία. Με αφετηρία αυτήν τη σκέψη ξεκίνησε να υλοποιείται το πρωτοποριακό πρόγραμμα «Ανοιχτά Σχολεία», μια πρωτοβουλία του δήμου Αθηναίων χάρη στην οποία 25 σχολικά κτίρια μένουν ανοιχτά μετά το χτύπημα του τελευταίου κουδουνιού έως τις 9.30 το βράδυ τις καθημερινές αλλά και τα σαββατοκύριακα από το πρωί στις 10 έως τις 8 το βράδυ και φιλοξενούν δράσεις πολιτισμού, αθλητισμού, εκπαίδευσης και τεχνολογίας, για όλες τις ηλικιακές ομάδες και χωρίς κανένα κόστος.
Αντίστοιχα προγράμματα έχουν υλοποιηθεί ή τρέχουν ήδη στο εξωτερικό με απώτερο στόχο την αναβάθμιση των γειτονιών και την κοινωνική ενσωμάτωση των κατοίκων τους. Ένα απ’ αυτά και το «Open Schools in Brazil», μια προσπάθεια του βραζιλιάνικου γραφείου της UNESCO να αντιμετωπίσει την εγκληματικότητα και την ημιμάθεια στους νέους με δωρεάν δράσεις πολιτισμού και εκπαίδευσης που κατέληξε να γίνει δημόσια πολιτική με 4 εκατομμύρια επωφελούμενους!
Το ίδιο θεαματικά είναι και τα ποσοστά της ελληνικής εκδοχής του καινοτόμου προγράμματος, αφού από τον Οκτώβριο του 2016 που ξεκίνησε την κανονική λειτουργία του οι επωφελούμενοι έχουν ξεπεράσει τους 5.700 στις πρώτες 125 προσφερόμενες δράσεις, αριθμός που αντιστοιχεί σε 439 κύκλους υλοποιούμενων δράσεων!
«Είμαστε πλέον στην πολύ ευχάριστη θέση να δεχόμαστε πολλά τηλέφωνα από κόσμο που θέλει να δηλώσει συμμετοχή στις δράσεις μας κι αυτό έχει να κάνει εν πολλοίς με την εξωστρέφεια του προγράμματος», επισημαίνει η Ειρήνη Χαζάπη, υπεύθυνη του προγράμματος Ανοιχτά Σχολεία. «Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι έχουμε δράσεις για όλα τα γούστα, για όλες τις ηλικίες που καλύπτουν τις περισσότερες γειτονιές του Δήμου. Και το σημαντικότερο; Χωρίς κανένα κόστος.»
Φυσικά, τίποτα δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς την αποκλειστική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. H ιδιωτική πρωτοβουλία έρχεται να αγκαλιάσει τη δημόσια ανάγκη και το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός θεσμού που οδηγεί στην κοινωνική ενσωμάτωση των κατοίκων του κέντρου και στην ενεργοποίηση της γειτονιάς, μιας έννοιας που έχει χαθεί μέσα στην ανωνυμία των καιρών.
Κέντρο συνάντησης για όλους
Ένα απ’ τα στοιχήματα του προγράμματος είναι να μην αφήσει κανέναν παραπονεμένο. Έτσι δέχεται προτάσεις προς υλοποίηση από πολλούς και διαφορετικούς φορείς, φιλοξενώντας δράσεις για όλες τις ηλικιακές ομάδες (από 0-99 ετών!) και για όλες τις κατηγορίες των πολιτών.
Κάπως έτσι, στα Ανοιχτά Σχολεία υλοποιούνται δράσεις από μεγάλους φορείς, αλλά και από φυσικά πρόσωπα, καλλιτέχνες, εκπαιδευτικούς και πάσης φύσεως επαγγελματίες.
«Η λέξη ανοιχτά είναι που μας χαρακτηρίζει απόλυτα», συνεχίζει η κ. Χαζάπη. «Με την έννοια ότι θέλουμε να δημιουργήσουμε έναν τόπο συνάντησης και δικτύωσης πολλών και διαφορετικών ανθρώπων, που είτε θα υλοποιούν δράσεις είτε θα συμμετέχουν, προς όφελος δικό τους και της πόλης. Η Αθήνα είναι μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Με αυτή τη σκέψη το πρόγραμμα δεν κλείνει την πόρτα σε κανέναν».
Πρωταγωνιστές οι κάτοικοι των γειτονιών
Τη στιγμή που η ΕΛΣΤΑΤ τοποθετεί το 21,4 % των Ελλήνων κάτω απ’ το όριο της φτώχειας και η λέξη χόμπι ακούγεται πολυτέλεια, το πρόγραμμα Ανοιχτά Σχολεία ανοίγει ένα παράθυρο φωτός με δωρεάν δράσεις για όλους.
Πρωταγωνιστές και αποδέχτες του κοινωφελούς προγράμματος οι ίδιοι οι κάτοικοι των γειτονιών, μερικοί εκ των οποίων έχουν αγαπήσει τόσο πολύ το πρόγραμμα που φροντίζουν να το διαφημίζουν στόμα με στόμα στους γείτονες τους.
Από εργαστήριο Beatbox… μέχρι μαθήματα Κηπουρικής!
Η πολυσυλλεκτικότητα των δράσεων καταγράφεται σε μια μακριά λίστα που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: εργαστήρια τρισδιάστατης εκτύπωσης, παραδοσιακών χορών, μαγειρικής, κηπουρικής, ζαχαροπλαστικής, φωτογραφίας, ραπτικής, συντήρησης αστικού λαχανόκηπου, ρομποτικής, μαθήματα ελληνικών για μετανάστες, Ζούμπα, Μπριτς, Τζούντο, σεμινάρια πρώτων βοηθειών, βιώσιμης κοινωνικής επιχειρηματικότητας, ομιλίες γονέων κ.α.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερώνονται για τις ημέρες και τις ώρες των δράσεων, να κάνουν εγγραφή και να μαθαίνουν κάθε νέο που αφορά το πρόγραμμα μέσω της ιστοσελίδας www.athensopenschools.gr.
Το πρόγραμμα φυσικά εμπλουτίζεται συνεχώς. Το νέο κύμα ανοιξιάτικων δράσεων περιλαμβάνει δράσεις εκμάθησης κιθάρας, οικολογίας, ψυχαγωγίας για παιδιά, εικαστικής παρέμβασης στο σχολικό περιβάλλον, θεάτρου και παραμυθιού, χιπ χοπ, χορωδίας κ.α.
Η καθημερινή συνήθεια των Αθηναίων
«Τα Ανοιχτά Σχολεία είναι ένα μεγάλο στοίχημα», επισημαίνει η Αντιδήμαρχος για το Παιδί κ. Μαρία Ηλιοπούλου. «Τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες έχουν ανάγκη από χώρους συνάντησης για δραστηριότητες και το συγκεκριμένο πρόγραμμα έρχεται να απαντήσει σ’αυτή την ανάγκη με πρωτοποριακό τρόπο. Ήδη 5.700 άνθρωποι το έχουν αγκαλιάσει, πράγμα που σημαίνει ότι έχει αρχίσει να γίνεται συνείδηση και μέρος της καθημερινότητας των κατοίκων στις γειτονιές της Αθήνας».
«Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε είναι να εδραιωθεί το σχολείο στη συνείδηση των κατοίκων της γειτονιάς ως ένα πρότυπο πολιτιστικό κέντρο, που παράλληλα θα είναι το καταφύγιο για την κοινότητα», τονίζει.
Πέρα από τη δημιουργία «σταθερών ραντεβού» για τους κατοίκους της πόλης, ένας μεγαλύτερος στόχος του προγράμματος είναι «η ανάδειξη των ταλέντων της γειτονιάς», όπως επισημαίνει η Αντιδήμαρχος για το Παιδί. «Γι’ αυτό και αφήνουμε ανοιχτά 25 σχολικά κτίρια, με την ελπίδα να μπορέσουμε να καλύψουμε ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο εύρος των γειτονιών της Αθήνας».
