Charlie Hebdo. H γαλλική σατιρική εβδομαδιαία εφημερίδα έχει προκαλέσει πολλές φορές με τις «ασεβείς», όπως τις χαρακτηρίζουν πολλοί, γελοιογραφίες της. Ο έντονα αντιθρησκευτικός χαρακτήρας του δημοφιλούς περιοδικού, έχει κατά το παρελθόν εκφραστεί σε άρθρα και γελοιογραφίες που κατακρίνουν τον Καθολικισμό, το Ισλάμ και τον Ιουδαϊσμό, τον κάθε είδους απολυταρχισμό, ενώ το αντικομφορμιστικό της ύφος έχει ενοχλήσει πολιτικούς και όχι μόνο.
Ο σατιρικός τύπος έχει βαθειές ρίζες στη Γαλλία. Από τις αρχές του περασμένου αιώνα είχε ξεκινήσει μία παράδοση η οποία, φθάνοντας μέχρι τις ημέρες μας χάρη στο Canard Enchaine και το Charlie Hebdo μεταξύ άλλων, διεύρυνε σημαντικά τα όρια της ελευθερίας του Τύπου στη χώρα. Παρά τις παρεμβάσεις της λογοκρισίας -και πολλές φορές εξ αιτίας των καθολικών αντιδράσεων που προκαλούσαν- τα εντελώς ασυμβίβαστα αυτά έντυπα κατόρθωναν να επιβιώνουν και να δυναμώνουν. Το Charlie Hebdo, με τις βωμολοχίες του, το λυσσασμένο αγώνα του κατά του πολιτικά ορθού και την πολλές φορές επί τούτου κακόγουστη κριτική σε οποιαδήποτε μορφή εξουσίας-πολιτική, θρησκευτική, συνδικαλιστική, πολιτιστική- δεν ήταν ένα περιθωριακό έντυπο. Αποτελούσε αναπόσπαστο μέλος του γαλλικού μιντιακού τοπίου και οι πωλήσεις του κάθε άλλο αρά ευκαταφρόνητες ήταν. Οι δε συνεργάτες του, μερικά από τα σπουδαιότερα ονόματα του γαλλικού τύπου και οι σκιτσογράφοι του, παγκόσμιας κλάσης: Νεκροί πια.
«Bête et méchant», ηλίθιο και κακό, είχαν χαρακτηρίσει κάποιοι το πρώτο τεύχος του, ως Hara-Kiri Hebdo που εκδόθηκε τον Φλεβάρη του 1969 από τον François Cavanna και την ομάδα του Hara-Kiri, που ήθελαν να επικεντρωθούν σε περισσότερο επίκαιρα θέματα. Συνηθισμένοι από τις συχνές «επιθέσεις» και επικρίσεις, διεύθυνση και συντάκτες μετέτρεψαν τον βαρύ χαρακτηρισμό σε σύνθημα του περιοδικού, ενώ ο τελικός τίτλος προέκυψε από μία ακόμη απαγόρευση εξαιτίας ενός εξώφυλλου. «Τραγικός χορός στο Colombey – ένας νεκρός» ήταν ο τίτλος στο εξώφυλλο που αναφερόταν στο θάνατο του Charles de Gaulle, αλλά ταυτόχρονα χλεύαζε τον ημερήσιο τύπο για την κάλυψη ενός τραγικού περιστατικού σε ντισκοτέκ που κόστισε τη ζωή 146 νέων λίγες ημέρες πριν από το θάνατο του Γάλλου Προέδρου. Το εξώφυλλο προκαλεί αντιδράσεις και ο τότε υπουργός Εσωτερικών απαγορεύει την έκδοσή του.
Ο διευθυντής του Charlie Hebdo Stephane Charbonnier (Charb), μετά την επίθεση στα γραφεία του περιοδικου το 2011. Τον σκότωσαν σήμερα. “Προτιμώ να πεθάνω όρθιος παρά να ζω γονατιστός” είχε δηλώσει τότε.
Με τις μουσουλμανικές κοινότητες να θίγονται συχνά από τα σκίτσα του Charlie Hebdo, τα μέσα αναφέρουν ότι και η τελευταία επίθεση προκλήθηκε εξαιτίας ενός σκίτσου του Αμπού Μπακρ αλ Μπαγντάντι, ηγέτη του Ισλαμικού Κράτους που αναρτήθηκε στα social media του περιοδικού. Η πρώτη έντονη αντίδραση, με τα γραφεία να πυρπολούνται και το site να δέχεται κυβερνοεπίθεση, προέκυψε το Νοέμβριο του 2011 όταν οι υπεύθυνοι του περιοδικού μετάλλαξαν τον τίτλο σε «Charia Hebdo» και εμφάνισαν τον Μωάμεθ αρχισυντάκτη. Τον Σεπτέμβριο του 2012 είχε ξεσπάσει πάλι σάλος, όταν είχε δημοσιεύσει σκίτσα που σατίριζαν τον Μωάμεθ, ύστερα από το χάος που προκάλεσαν οι σκηνές της περιβόητης «βλάσφημης» ταινίας Innocence of Muslims. Στο εξώφυλλο του Charlie Hebdo απεικονιζόταν ένας υπερορθόδοξος Εβραίος να σπρώχνει έναν μουσουλμάνο σε καροτσάκι, με τίτλο «Άθικτοι 2» και επισήμανση «Mην σατιρίζετε», ενώ στις σελίδες του δημοσιεύονταν αρκετά σκίτσα του προφήτη, σε μερικά από τα οποία είναι γυμνός. Με την απεικόνιση και μόνο του Μωάμεθ να θεωρείται βλασφημία, μουσουλμάνοι έκαψαν τα γραφεία του περιοδικού για μία ακόμη φορά και διαδήλωσαν σε όλο τον κόσμο, ενώ η γαλλική κυβέρνηση φοβούμενη περισσότερες αντιδράσεις προχώρησε στο προσωρινό κλείσιμο αρκετών γαλλικών ιδρυμάτων και πρεσβειών στο εξωτερικό. Τελευταία «πρόκληση», δύο χρόνια πριν, τον Γενάρη του 2013 όταν το Charlie Hebdo δημοσίευσε ένα 64σέλιδο ειδικό τεύχος με σκίτσα για την ζωή του προφήτη Μωάμεθ.
Οι προκλητικές απαντήσεις της Charlie Hebdo μετά από κάθε επίθεση ισλαμιστών, έχει κεντρίσει πολλές φορές το ενδιαφέρον ως προς τη στάση που κρατά το περιοδικό απέναντι στο Ισλάμ, η σταθερή όμως τάση του να επικρίνει κάθε θρησκεία, διαλύει κάθε υποψία για εμμονή. «L’Amour plus fort que la haine», η αγάπη είναι πιο δυνατή από το μίσος, ήταν ο τίτλος στο εξώφυλλο που ακολούθησε την επίθεση του 2011, στο οποίο ένας συντάκτης του περιοδικού φιλά με πάθος έναν μουσουλμάνο, ενώ ο αρχισυντάκτης του περιοδικού δήλωνε λίγο καιρό αργότερα και ενάντια σε κάθε κριτική υπερασπιζόμενος το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου ότι το ιστορικό περιοδικό «σέβεται τη γαλλική νομοθεσία» και δρα βάσει αυτής.
Παραθέτουμε πιο κάτω μερικά από τα πιο συζητημένα εξώφυλλα του Charlie Hebdo.
