Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος
Αλλιώς τον περιμέναμε και αλλιώς μας ήρθε. Ας μη γελιόμαστε θα είχε μεγαλύτερη βαρύτητα η σημασία της επίσκεψης αν είχε κερδίσει τις εκλογές η Χίλαρι Κλίντον. Ο Μπαράκ Ομπάμα θα εμφανιζόταν ως νικητής και δεν θα ήταν αναγκασμένος να εξηγεί γιατί έχασε η πολιτική του και γιατί κέρδισε ο Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές. Θα ήταν και πιο εγκρατής. Θα έλεγε περισσότερες φορές τη λέξη μεταρρύθμιση, παρά θα έκανε αναφορές στο χρέος. Θ’ αναγνώριζε τις θυσίες του ελληνικού λαού αλλά θ’ απαιτούσε, με τον cool πάντα τρόπο του, κι άλλες ώστε να μπει η χώρα μας στο μονοπάτι της ανάπτυξης. Τώρα όμως που το μόνο πια που του μένει είναι το αγαπημένο του σπορ, «να γίνεται συμπαθής», και χωρίς να έχει να χάσει τίποτα, δίνει αυτό που θέλουμε ν’ ακούσουμε. Όχι άλλο λιτότητα, όχι άλλο χρέος.
O Μπαράκ Ομπάμα είχε στα 8 του χρόνια ως Πρόεδρος μια παράξενη αντιμετώπιση στην εξωτερική πολιτική της Αμερικής. Λειτουργούσε λίγο σαν τα ρητά του Γέροντα Παΐσιου υποστηρίζοντας ένα δόγμα «θα έχω επέμβει και θα είναι σαν να μην έχω επέμβει». Δεν είναι τυχαίο ότι έβαλε την Ελλάδα και τη Γερμανία μέσα στην τελευταία του περιοδεία. Από τη μία το αφεντικό και από την άλλη το πρόβλημα. Πάμε πρώτα στο «πρόβλημα» να κάνουμε κόνξες στο «αφεντικό» και μετά πάμε στο «αφεντικό» για να μην παίρνει το «πρόβλημα» αέρα.
Ας μην έχουμε αυταπάτες, ο Ομπάμα δεν είναι ο μεγαλύτερος φίλος της Ελλάδας και ούτε θα γίνει ποτέ. Από το 2009 αντιμετώπισε την ευρωπαϊκή κρίση σαν κάτι το παράξενο που συμβαίνει εκεί μακριά, σφυρίζοντας κλέφτικα για τις ευθύνες των προκατόχων του (βλέπε Μπους και Lehman Brothers), προσπαθώντας όμως με κάθε τρόπο να βάλει το χέρι του με τη συμμετοχή του ΔΝΤ στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους, άρα και στην επιρροή του στο εσωτερικό των χωρών της Ε.Ε.. Συμμετείχε αλλά δε συνέβαλε και προς κάποια ουσιαστική λύση, απλά τριγυρνούσε γύρω γύρω. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε στην Ελλάδα τι θα μας συνέβαινε αν δεν υπήρχε η Αμερική, αλλά ούτε επίσης μπορούμε να μαντέψουμε ποια θα ήταν η μοίρα μας χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ.
Ο Ομπάμα όπου έβλεπε ότι η Αμερική έπρεπε να πάρει κάποια θέση έκανε το ίδιο κόλπο: άφηνε ένα γενικό δερβέναγα στην περιοχή κι αυτός κυκλοφορούσε στα πέριξ. Με αυτό τον τρόπο και με το πρόβλημα δεν εμπλεκόταν άμεσα αλλά κι ασκούσε επιρροή πάνω στον δερβέναγα. Είναι ασαφής ο ρόλος των ΗΠΑ στην Αραβική Άνοιξη. Είναι μυστήρια η εμπλοκή τους στη Συρία, την Ουκρανία, τη Λιβύη, την Υεμένη και την Τουρκία. Γιατί δεν εξαφάνισαν το ISIS από προσώπου γης μετά τον ακρωτηριασμό της Αλ Κάιντα; Ακόμα πιο μυστήριος ο ρόλος της είναι στην αλλαγή σκυτάλης, σε πιο ανοιχτές στις αγορές, κυβερνήσεις στη Λατινική Αμερική. Στραγγάλισε ή όχι με την πολιτική τιμών στο πετρέλαιο τη Βενεζουέλα; Πίεσε η όχι την Αργεντινή και την κυβέρνηση της Κίρχνερ. Ποιος ο λόγος της συμφωνίας με το Ιράν την ώρα που η Μέση Ανατολή είναι έτοιμη ν’ ανατιναχτεί; Οι Αμερικάνοι αν κοιτάξουμε τα τελευταία χρόνια βρίσκονται πίσω σχεδόν απ’ όλες τις αναταραχές αλλά όχι με τον τρόπο που τους είχαμε συνηθίσει. Δεν βλέπουμε βομβαρδιστικά να σηκώνονται, αλλά μια άλλου τύπου διπλωματία. Μια χίπστερ προσέγγιση των πραγμάτων.
Αν σας ρωτήσουν ν’ απαντήσετε γρήγορα ποια είναι η γνώμη σας για την οκταετία Ομπάμα είναι σίγουρο πως θα πέσετε στην παγίδα που έπεσε και ο γράφων. «Έκανε τον κόσμο μας καλύτερο», θα πείτε χωρίς δεύτερη σκέψη. Χειρότερο δεν τον έκανε αλλά δεν τον άλλαξε ούτε στο ελάχιστο. Η πρόοδος είναι πια ατομικό και όχι συλλογικό χαρακτηριστικό.
Ο Ομπάμα πόνταρε σε κάτι: γνώριζε πως έφερνε έναν άνεμο αλλαγής μετά από τον «μεσαίωνα» του Μπους του μικρότερου και πάνω σε αυτό έχτισε έναν συμπαθή χαρακτήρα για τον πληθυσμό των social media. Είναι ο πρώτος και ο τελευταίος απ’ ότι φαίνεται χίπστερ ηγέτης. Έκανε όλα αυτά που μας αρέσουν: πήγε στην Κούβα, έβλεπε πρώτος το Game Of Thrones, σχολίαζε το House Of Cards, βγήκε σε όλες τις ανοιχτόμυαλες εκπομπές της αμερικάνικης τηλεόρασης από τον Fallon μέχρι τον Γαλυφιανάκη, γύρισε βιντεάκια για το Buzzfeed, έφαγε με τον Άντονι Μπουρντέν σ’ ένα εστιατόριο των 6 δολαρίων στο Ανόι. Έκανε και πολλά άλλα και πιο ουσιαστικά φυσικά αλλά δεν ήταν αρκετά. Η μεγαλύτερη κριτική που έχει δεχτεί, και μετά τη σφαλιάρα Τραμπ, τελικά ήταν και η πιο σωστή: ενώ στο λόγο του υπερασπίστηκε τους αδύναμους, στην πράξη δεν άλλαξε καθόλου τον τρόπο που παράγεται η πολιτική πρώτα στην Αμερική κι έπειτα στον κόσμο. Τα κέντρα αποφάσεων παρέμειναν τα ίδια με αποτέλεσμα να διώξει παρά να φέρει κόσμο. Τα νούμερα που ακολουθούν είναι ενδεικτικά:
46.6% Δεν ψήφισαν
25.6% Κλίντον
25.5% Τραμπ
1.7% Τζονσον
15 Νοεμβρίου του 2016, από τη μία ο Μπάρακ Ομπάμα και από την άλλη ο Αλέξης Τσίπρας. Ο ένας σταρ του Χόλιγουντ, ο άλλος να μην μπορεί να μιλήσει αγγλικά, να χύνεται στις καρέκλες και να βιώνει μια απολιτίκ κριτική που πραγματικά σε κάνει ν’ απορείς αν αυτοί που την εκφράζουν είναι ανόητοι ή απλά κάτι τους έχει συμβεί. Αυτό όμως είναι και το κοινό τους σημείο: και οι δύο οδήγησαν πολύ κόσμο να μην ασχολείται με την πολιτική. Η αποχή το Σεπτέμβριο του 2015 στην Ελλάδα και το Νοέμβριο του 2016 στην Αμερική δεν αφήνει και πολλά περιθώρια συζήτησης. Εδώ έχουμε μια ξεκάθαρη δήλωση για το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας που είναι το χρέος, από τον αρχηγό του πλανήτη και αντί να την αξιολογήσουμε, εμείς συζητάμε αν ήταν χυμένα τα πόδια του Τσίπρα. Τι άλλο να περιγράψει κανείς; Την επόμενη φορά να στείλουμε τον Ρουβά, αφού δεν προσέχουμε τι λένε, τουλάχιστον να μην πονάνε τα ματάκια μας.
