Η βραβευμένη ταινία μικρού μήκους Αγόρια στο ντους (Shower Boys), του σκηνοθέτη και σεναριογράφου Κρίστριαν Ζέτερμπεργκ, είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς μπορεί να αρχίσει μια εποικοδομητική συζήτηση για τα έμφυλα στερεότυπα, τον ομοτρανσφοβικό εκφοβισμό και την τοξική αρρενωπότητα στο σχολικό περιβάλλον.
Ή μήπως όχι;
Το τελευταίο 24ωρο, αντιδράσεις στα social media και πολλά σχόλια που αποτυπώνουν τα συντηρητικά αντανακλαστικά τμήματος της ελληνικής κοινωνίας, έχει προκαλέσει η καταγγελία δυο γονιών εναντίον δασκάλας δημοτικού και καθηγήτριας Θεατρολογίας, για την προβολή της ταινίας σε μαθητές και μαθήτριες ηλικίας 10 ετών, στο πλαίσιο του μαθήματος της θεατρικής αγωγής. Σύμφωνα με τον ισχυρισμό τους, η δασκάλα που εργάζεται σε δημοτικό σχολείο της Αττικής «έδειξε ταινία ερωτικού περιεχομένου σε παιδιά».
Παρά το γεγονός ότι η σουηδικής παραγωγής ταινία έχει αποσπάσει πολλά βραβεία – μεταξύ άλλων το Βραβείο Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), ως η Καλύτερη Μικρού Μήκους Ταινία για Παιδιά, είναι εγκεκριμένη από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και βρίσκεται στην πλατφόρμα Cinedu, μαζί με άλλες ταινίες για σχολεία, τόσο οι γονείς και ο δικηγόρος της οικογένειας, όσο και ένα μέρος της κοινωνίας και των ΜΜΕ, την αντιμετώπισαν ως σεξουαλικό προϊόν.
Μάλιστα, οι ταινίες που βρίσκονται στο Cinedu είναι επίσης εγκεκριμένες από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από το Υπουργείο Παιδείας. Το Cinedu είναι μια εθνικής εμβέλειας πλατφόρμα streaming ταινιών για τα ελληνικά δημόσια σχολεία, στην οποία δάσκαλοι και καθηγητές έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν οποιαδήποτε ταινία επιθυμούν για προβολή στο πλαίσιο του μαθήματός τους. Διόλου όμως θετική επιρροή φαίνεται να άσκησε στους επικριτές της η επιβράβευση της ταινίας, ενώ πηγές του υπουργείου Παιδείας ανέφεραν ότι έχει δοθεί άδεια για την προβολή της σε μαθητές γυμνασίου και λυκείου, αλλά όχι σε μαθητές του δημοτικού, αφού είναι κατάλληλη για ηλικίες των 11 ετών και άνω.
Το διάρκειας 9 λεπτών φιλμ ακολουθεί τον Βίγκο και τον Νόελ, δύο φίλους στην προεφηβεία, οι οποίοι επιστρέφουν σπίτι μετά από μία έντονη προπόνηση χόκεϊ και δοκιμάζουν ο ένας τα όρια και την αρρενωπότητα του άλλου. Το βίαιο σταμάτημα ενός αθώου παιχνιδιού φέρνει στο προσκήνιο το ερώτημα του τι επιτρέπεται και τι όχι σε μια ανδρική φιλία, ύστερα από την ερώτηση που τους απηύθυνε ο μάτσο προπονητή της ομάδας: «Είστε άντρες ή ποντίκια;». Τα δύο 12χρονα αγόρια, φαίνονται προβληματισμένα από την παρότρυνση του προπονητή να αναλογιστούν τι τους καθιστά άντρες και καθώς συζητούν μεταξύ τους στο ντους για το συμβάν, ακουμπούν τα χείλη τους (για κάτι δευτερόλεπτα), γεμάτοι περιέργεια, αθωότητα και διάθεση για εξερεύνηση.
Ο ντόρος γύρω από την προβολή αυτής της σκηνής ξεκίνησε όταν οι γονείς ενός μαθητή έστειλαν εξώδικο στον διευθυντή του σχολείου, στην πρωτοβάθμια και το υπουργείο Παιδείας, ζητώντας «να διαπιστωθεί αν είναι εγκεκριμένο το συγκεκριμένο υλικό και να ελεγχθεί πειθαρχικά η δασκάλα» και καταγγέλλοντας μεταξύ άλλων πως το παιδί τους «έκανε εμετό επιστρέφοντας στο σπίτι», συνδέοντας το συμβάν με την προβολή της ταινίας. Ο δικηγόρος των γονέων, Χάρης Κατσιβαρδάς (στέλεχος του ναζιστικού μορφώματος «Έλληνες» του καταδικασμένου Ηλία Κασιδιάρη), υποστήριξε ότι πρόκειται για ταινία με σεξουαλικές σκηνές που προωθεί την ομοφυλοφιλία, ενώ επεσήμανε πως «Σε πρώτη φάση η αγωγή θα είναι εναντίον της δασκάλας και ανάλογα με την απάντηση που θα λάβουμε και από το υπουργείο Παιδείας, θα δούμε αν θα υπάρξει και νομική συνέχεια εναντίον άλλων εμπλεκομένων […] Μιλάμε για ομοφυλοφιλικές περιπτύξεις αγοριών σε τουαλέτες που παρουσιάστηκαν σε μαθητές Δημοτικού». Έρευνα για το θέμα πραγματοποιεί η Γενική Γραμματεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και αναμένεται να τοποθετηθεί επί του θέματος όταν ολοκληρωθεί.
Μέσα σε όλον τον ηθικό πανικό που έχουν πυροδοτήσει τα Αγόρια στο ντους και το «αμάρτημα» της δασκάλας να προβάλλει την ταινία που φέρει την υπόδειξη 11+, σε παιδιά ηλικίας 10 ετών, τα ΜΜΕ κάθε τι άλλο παρά βοηθούν να καταλαγιάσει ο αδικαιολόγητος ξεσηκωμός, τη στιγμή που πολύ σοβαρότερα ζητήματα απασχολούν τα ελληνικά δημόσια σχολεία: «Δεν είδα να ξεσηκώνονται έτσι που αφέθηκε ελεύθερος ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός ο οποίος ασελγούσε σε ανήλικη… Δεν βλέπω να γίνονται καταγγελίες για σοβάδες και ταβάνια που πέφτουν», έγραψαν χαρακτηριστικά χρήστες και χρήστριες στα social media, αντιδρώντας στην τιμώρηση της δασκάλας.
Μιλώντας για τα ΜΜΕ, η Τατιάνα Στεφανίδου συγκεκριμένα, στην εκπομπή της Tlive, καταπιανόμενη επιλεκτικά από τον τίτλο της ταινίας και από τους όρους μη ετεροκανονικότητας που απεικονίζονται στην – μη ερωτική, να τονίσουμε ξανά, αλλά στο πλαίσιο μιας παιδικής εξερεύνησης – σκηνή μεταξύ των δύο αγοριών, έπαθε μεγάλο σοκ και δέος, λέγοντας μεταξύ άλλων: «Αυτό ενδεχομένως την ώρα που το κάνουν (σ.σ. τσεκάρουν ο ένας τα όρια και την αρρενωπότητα του άλλου), έρχονται σε ερωτική περίπτυξη», χωρίς να έχει παρακολουθήσει την ταινία, η οποία τίποτα τέτοιο δεν παρουσιάζει και δεν προωθεί, και συμπλήρωσε: «Δεν μπορεί να πηγαίνει το παιδί στο σχολείο και να του προβάλλει η δασκάλα ταινία ερωτικού περιεχομένου, ομοφυλοφιλικού περιεχομένου με αγοράκια στο ντους να φιλιούνται και να θωπεύονται».
Το περιστατικό μας οδηγεί νοητά στις συντηρητικότερες πολιτείες των ΗΠΑ, όπου η ακροδεξιά ρητορική χρησιμοποιείται για να βάλλει ζητήματα αυτοδιάθεσης, ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων κ.α. Στη Φλόριντα, για παράδειγμα, μία Διευθύντρια σχολείου έχασε τη δουλειά της προσφάτως, λόγω του «πορνογραφικού» αγάλματος του Δαυίδ του Μιχαήλ Άγγελου που έδειξε στους μαθητές της. Η ρητορική μίσους και η ομο-τρανσφοβία, απορρίπτουν ακόμα και ερευνητικά δεδομένα που επιβεβαιώνουν, όχι μόνο τη μη επιζήμια, αλλά αντίθετα την ευεργετική επίδραση που μπορούν να έχουν αντίστοιχα ερεθίσματα σε παιδιά και έφηβα άτομα, καθώς, όπως πολύ ορθά σημειώνει η κοινότητα Color Youth, «η αμφισβήτηση επιβλαβών έμφυλων στερεοτύπων προάγει την ψυχική υγεία, βελτιώνει τις έμφυλες σχέσεις των παιδιών και τις σεξουαλικές σχέσεις εφήβων και νέων, μειώνει την επίδραση των διακρίσεων, ενισχύει τα δημοκρατικά αντανακλαστικά και το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ ομηλίκων, και καλλιεργεί εν τέλει καλύτερους πολίτες».
Δεν θα σας πάω πολύ μακριά: Εγώ η ίδια θυμάμαι στην ηλικία των 10-12 περίπου ετών, να βρίσκομαι στο δωμάτιο της τότε κολλητής μου και να αγγίζουμε σε κάποια στιγμή το στήθος μας, δίνοντας λίγο αργότερα ένα σκαστό φιλί. Ακόμα και αν σε αυτή την πράξη, εντοπιζόταν μια πρώτη σεξουαλική έλξη, αλίμονο αν οι γονείς μας μάς τιμωρούσαν για το δικαίωμά μας να ανακαλύψουμε το σώμα μας, και αλίμονο αν συνέδεαν απαραίτητα αυτή την πράξη με την ομοφυλοφιλία. Πολλές ελληνικές οικογένειες τρομάζουν στη σκέψη και μόνο ότι δύο φίλες ή φίλοι μπορεί να θελήσουν να ανακαλύψουν παρέα το σώμα τους, και ακόμη περισσότερο στη σκέψη ότι τα παιδιά τους μπορεί μεγαλώνοντας να αναπτύξουν μία μη straight/cis ταυτότητα. Η ιδέα ότι οποιαδήποτε μορφή εκδήλωσης της ποικιλομορφίας στην έκφραση μπορεί να «τραυματίσει» ψυχικά τα παιδιά, είναι αυτή που μπορεί πραγματικά να τα τραυματίσει, μεταφέροντάς τους το μήνυμα πως η μη ετεροκανονικότητα δεν είναι αποδεκτή.
Τη στιγμή που ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά στα ελληνικά σχολεία, συχνά στοχοποιούνται και κακοποιούνται εξαιτίας των προτιμήσεών τους, η εξοικείωση με κάθε μορφή ταυτότητας και προσανατολισμού θα έπρεπε να ενθαρρύνεται, με στόχο τα παιδιά να μπορούν να ανακαλύψουν ελεύθερα τη σεξουαλικότητά τους, να μάθουν να αποδέχονται το διαφορετικό και να είναι συμπεριληπτικά, αλλά και να μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ μη υγιούς για την ηλικία τους σεξουαλικής πράξης, από τον υγιή και αθώο πειραματισμό που βασίζεται στο άγγιγμα – ο οποίος μάλιστα επιστημονικά είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης του παιδιού.
Πώς θα μπορέσουμε να συζητήσουμε ανοιχτά για την ένταξη της σεξουαλικής εκπαίδευσης ως υποχρεωτικό μάθημα σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, για τη συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών σε έμφυλα και ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα και για την αλλαγή των σχολικών εγχειριδίων έτσι ώστε να είναι συμπεριληπτικά, όταν επικρατεί ακόμη τόση ανθρωποφαγία, με την πρόφαση της πρωτοβουλίας μιας δασκάλας να προβάλλει μια ταινία κατάλληλη για παιδιά των 11 ετών και πάνω, σε δεκάχρονα;
Όπως τόνισε και ο ίδιος ο σκηνοθέτης της ταινίας στο freecinema.gr, μαθαίνοντας τα γεγονότα: «Το “Αγόρια στο Ντους” χρησιμοποιείται καθημερινά σε εκπαιδευτικές πλατφόρμες σε ολόκληρη την Ευρώπη και το έχουν δει χιλιάδες παιδιά, από την πρώτη του προβολή, το 2021. Στηρίζουμε απερίφραστα την απόφαση της δασκάλας να χρησιμοποιήσει την ταινία στη σχολική αίθουσα. Οι ταινίες πρέπει να συζητιούνται και να υπάρχει διάλογος, μα είναι αναμφισβήτητα προβληματικό όταν γίνονται ισχυρισμοί πάνω σε μία ολωσδιόλου λανθασμένη βάση. Ελπίζουμε πως το ελληνικό κοινό θα δείξει την κριτική σκέψη, φιλτράροντας τις πληροφορίες που ανακινούνται αυτή τη στιγμή, και ότι οι άνθρωποι θα βρουν χρόνο να παρακολουθήσουν την ταινία εάν τους δοθεί η ευκαιρία».