Η είδηση για την προσωρινή παύση των δοκιμών του εμβολίου της Οξφόρδης έμοιαζε με επίθεση στα μετόπισθεν. Σε λίγες ώρες, αθόρυβα, η υπέρμετρη σχεδόν μεταφυσική μας αισιοδοξία είχε εξανεμιστεί. Οι αρχικές εκτιμήσεις για εμβόλιο τον Δεκέμβριο ήταν μάλλον ανυπόστατες. «Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης», Κεφάλαιο Ένα: οι πιθανότητες δεν συνιστούν δεδομένα. Μόνον εάν επαληθευτούν. Κεφάλαιο Δύο: Άλλο πίστη κι άλλο επιστήμη.
H ατμόσφαιρα άλλαξε. Το σχετικά πρόσκαιρο απέκτησε ξαφνικά πλάτος και βάθος. H ψυχολογική «θερμοκρασία» έπεσε κάτω από το όριο του ψύχους. Ο χρόνος έγινε ακόμη πιο βαρύς, τραχύς, πυκνός: μια αδιαπέραστη πάχνη που δεν σ’ αφήνει να δεις πέρα από τη μύτη σου. Απασφάλισαν απειλές και μύχιοι φόβοι. Ερωτήματα απελπιστικά: Θα αργήσει το εμβόλιο; Πόσο; Δεύτερο τρίμηνο του ’21; Πώς θα αντέξουμε ως τότε; Κι αν δεν υπάρξει εμβόλιο;
Η αλήθεια είναι ότι η απογοήτευση επιτάθηκε ως αυτό-εκπληρούμενη προφητεία. Προσπαθήσαμε να φύγουμε διακοπές, αλλά μας πρόλαβαν τα κρούσματα. Επιστρέψαμε αποκαμωμένοι, εκνευρισμένοι, κουρασμένοι. Φοβισμένοι μασκοφόροι για ώρες, χάνουμε την αίσθηση του προσώπου, ανίκανοι να εκφραστούμε. Ξανά αιχμάλωτοι της μοναξιάς και του work from home, αναγκασμένοι να ξεμπροστιάζουμε ανερυθρίαστα μυριάδες όψεις του προσωπικού μας βίου. Πάντα τρομαγμένοι για το πόσο θα αντέξει η οικονομία. Σκεφτόμαστε την ανεργία, θυμόμαστε τη δεκαετή κρίση που προηγήθηκε. Μια κάποια ανακούφιση: ετούτη τη φορά θα βουλιάξουμε όλοι μαζί. Αλλά επειδή “it’s the economy stupid”, το ερώτημα επανέρχεται: πόσο θα αντέξουν άραγε οι οικονομίες της υφηλίου; Περιμένουμε από την πολιτική, το κράτος, με αγωνία. Ταυτόχρονα αισθανόμαστε κουρασμένοι από την περιπόθητη δημοκρατία. Δύσθυμοι. Κάποιοι γιατί τους καταπιέζει να φορούν μάσκες ή να κάνουν εμβόλια. Κάποιοι άλλοι γιατί δεν μπορούν να πιστέψουν ότι οι προηγούμενοι μπορούν να έχουν δικαιωματικά τη δυνατότητα να ψηφίζουν. Με λίγα λόγια: δεν έχει περάσει μήνας από την επιστροφή και νιώθουμε ήδη απελπισμένοι, αδύναμοι, στα όρια. Μια αόρατη απειλή κάνει bungee jumping πάνω από τα κεφάλια μας.
Καλωσήρθατε στη φάση δύο. Επεισόδιο Engame. Η μάσκα, η αποστασιοποίηση, οι επιδημικές εξάρσεις, τα τοπικά lockdown, το «τρενάκι» του τρόμου και η συνεχής εναλλαγή συναισθημάτων, θα έχουν διάρκεια. Ο νέος ορίζοντας ασθένειας κι εξασθένισης μπορεί να διαρκέσει έξι, δέκα, δώδεκα, ίσως και πάνω από δεκαέξι μήνες. Το πόσο ακριβώς κανείς δεν το γνωρίζει, το ότι έχουμε πολύ ακόμη το ξέρουν πια σχεδόν όλοι. Μπαίνουμε συνεπώς σε άλλη πίστα: ψυχολογικά, φιλοσοφικά, κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά (σαν ριζικό update σε παιχνίδι του playstation, όπου όλα μοιάζουν ίδια, μα δεν είναι).
Δίχως σανίδα σωτηρίας, αναζητούμε καταφύγια, κάπου να πιαστούμε, κάτι να μας ηρεμήσει, να καταπραϋνει τον πόνο, να επουλώσει τις πληγές, να μαλακώσει την απελπισία, να μας λυτρώσει. Ο καθένας ότι έχει εύκαιρο: μια αγκαλιά, ένα βλέμμα, ένα χάδι, μια στιγμή ηρεμίας, μια παραλία, μια θέα, μια πλαγιά, μια θάλασσα, ένα ποτάμι, ένα χαμόγελο.
Το χειρότερο, για όσους κοιτούν και πέρα από αυτόν τον ορίζοντα; Ακόμη κι αν τη βγάλουμε καθαρή από την φάση 2 έχουμε κι άλλα να πολεμήσουμε. Δεν πρόκειται να προσγειωθούμε στην Εδέμ. Η νέα κανονικότητα θα έχει πολλά κακά από την παλιά. Μας περιμένουν στη γωνία χρόνια τώρα ζητήματα που θεριεύουν μακροπρόθεσμα: η κλιματική αλλαγή, ο συστημικός ρατσισμός, η τεχνολογική ανεργία, η δημοκρατική κόπωση, η απομόνωση των ελίτ, η απαξίωση της εργασίας.
Δεν έχει περάσει μήνας από την επιστροφή και νιώθουμε ήδη απελπισμένοι, αδύναμοι, στα όρια. Μια αόρατη απειλή κάνει bungee jumping πάνω από τα κεφάλια μας.
Θα χρειαστεί να λύσουμε πολλούς κόμπους, από εκείνους που δεν λύνονται εύκολα, κι από τους άλλους που σου κάθονται στον λαιμό. Ζήτημα δύσκολο. Μοιάζουμε απροετοίμαστοι. Καθότι όλα αυτά τα χρόνια ξεχάσαμε πολλά. Θέσαμε φόβους κάτω απ’το χαλάκι. Πάψαμε να ρωτάμε. Κρύψαμε και κρυφτήκαμε πίσω από την ευμάρεια και την καινοτομία. Το βλέμμα έμαθε να είναι κοντόθωρο, να το θέλγει η αστραφτερή ύλη. Το ίδιο και η ψυχή και η θέληση. Εξοικειώθηκαν με το να μην τις έχουμε ανάγκη. Μια Grande Bellezza της αιώνιας εφηβείας. Τώρα όμως; Τώρα που οι συνθήκες μοιάζουν δίχως αύριο; Τώρα που δεν μπορούμε να γεμίσουμε εδέσματα εξωτικά και τόπους μακρινούς το timeline μας; Τώρα τί; Πώς θα προχωρήσουμε; Με ποιο τρόπο; Προς τα πού; Ποιο αύριο θέλουμε; Ποια νέα κανονικότητα; Πώς θα βρούμε την ισχύ να επιμείνουμε; Να θελήσουμε κάτι μακρινό και αβέβαιο; Που θα βρούμε έστω τη δύναμη να το ονειρευτούμε;
Δεν υπάρχουν φάρμακα για τέτοιες ανίατες περιπτώσεις. Μόνον το εμβόλιο της ελπίδας. Ένα εμβόλιο Do-It- Yourself, που δεν απαιτεί κλινικές δοκιμές. Τη δραστική ουσία τη βρίσκει κανείς εντός του. Μπορεί να τη βελτιώσει δε άκοπα, απολαμβάνοντας πρώτα ένα «εύγευστο» blend από Βοήθιο, Αυγουστίνο, Ακίνα, Σπινόζα, Κίρκεγκωρ, Μπλοχ, Καμύ, Άρεντ. Αυτό χρειαζόμαστε, το εμβόλιο μιας ελπίδας ενεργητικής, που χαρίζει σθένος, που σε σπρώχνει να αλλάξεις τον εύθραυστο και θνητό και πονεμένο αυτόν κόσμο. Ένα εμβόλιο που παράγει αντισώματα κατά της απογοήτευσης, που θρέφει προσδοκίες, που σε πεισμώνει, που δυναμώνει τους μυς της ψυχής, που σε κρατά όρθιο. Το εμβόλιο της ελπίδας για μια καλύτερη ζωή.
Αυτό χρειαζόμαστε. Έτσι απλά.