Τα διαχρονικά κουσούρια της ελληνικής αριστεράς, την «παθογένεια» που λενε και στα πάνελ που συνταράσσονται με μια όχι-και-τόσο-φοβερή ατάκα του Δημήτρη Πουλικάκου, τα ξέρουμε. Δογματισμός που μεταφράζεται είτε σε συνωμοσιολογία είτε σε αποκλειστικό δικαίωμα στην επανάσταση, συντηρητισμός που γεννά μαργαριτάρια όπως πρόσφατα ο αξέχαστος «τεχνοφασισμός», τυφλή ενστικτώδης επένδυση στην «κουλτούρα της μανούρας». Αλλά αυτά, ξαναλέω, τα ξέραμε. Έλα, που η κρίση και η ανάγκη διατυπωσης σύγχρονων προτάσεων μας γνώρισε καλύτερα τους έλληνες φιλελεύθερους. Το πρόθεμα –νεο, προαιρετικό. Το υποκοριστικό «φιλελέ», υποχρεωτικό, αν διαβάζεις Hot Doc ή στήνεις δίκες στο twitter.
Ας επιχειρήσουμε μια σύντομη ανθρωπογεωγραφία όσων (αυτο)τοποθετούνται στη δημόσια σφαίρα ως φιλελεύθεροι.
Υπάρχουν οι μετανοημένοι αριστεροί. Με μαοϊκό, τροτσκιστικό, you name it παρελθόν, σπουδές στο εξωτερικό, βιογραφικά παράσημα στη μάχη κατά του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού και πλείστων άλλων –ισμών. Κάποια στιγμή υιοθέτησαν πλήρως τον πασίγνωστο αφορισμό του Γουίνστον Τσόρτσιλ «…αν μέχρι τα 35 δεν έχεις γίνει συντηρητικός, τότε δεν έχεις μυαλό». Είπαν το κρίσιμο «και γιατί όχι;» στον υλισμό των 80s (κάνε το 90s για την Ελλάδα), ασχολήθηκαν με τη διαφήμιση και τη νέα δημοσιογραφία, μπήκαν στον κόσμο των επιχειρήσεων, σταδιακά αντικατέστησαν στη φαντασίωση του καθρέφτη τον Τσε με τον Γκόρντον Γκέκο. Περιφέρθηκαν στα κοινά με τον κυνισμό του Μπαμπιλέν Τατάρσκι στην Generation Π κι από το σημιτικό εκσυγχρονισμό κράτησαν την πυγμή στις ταυτότητες κι όχι το τηλεφώνημα στο ΙΚΑ. Οι παλιοί σύντροφοι δεν τους συγχώρησαν ποτέ την ιδεολογική ελαστικότητα, εκείνοι με τη σειρά τους απαντάνε ρεβανσιστικά: η κριτική τους στον συριζέικο καιροσκοπισμό μερικές φορές υπερισχύει της αντίστοιχης στους Κασιδιάρηδες.
Υπάρχουν κι αυτοί που είναι απλά δεξιοί. Είναι, ας πούμε, η κεντροδεξιά πτέρυγα της ΝΔ που δυσκολεύεται, σε όρους αστικής συμπεριφοράς, να συνδιαλλαχθεί με την εθνικοπατριωτική. Μπορείτε να φανταστείτε τον Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη να τρώει σουβλάκια με τον Φαήλο Κρανιδιώτη στο οβελιστήριο «Αγανάκτηση» της οδού Σερρών στον Κορυδαλλό; Ούτε εκείνος. Εδώ θα δεις ανθρώπους με πολιτικό παρελθόν που περιλαμβάνει λέξεις όπως «Κένταυροι» ή «Rangers», ομιλητές στα συνέδρια της ΟΝΝΕΔ, αλλά και πολιτικούς που ενώ θεωρούνται φιλελεύθερα icons αναρωτιούνται «τι δουλειά έχουν 16χρονοι στα Εξάρχεια;». Αν δεν αντιληφθήκατε τον αχό από τις αντιδράσεις τους για την σιωπηλή απόπειρα του «φιλελεύθερου» Κυριάκου Μητσοτάκη να καταργήσει τη Διαύγεια, είναι γιατί ποτέ δεν υπήρξε. Με τη σειρά τους θυμίζουν λίγο τους ξεπεσμένους αριστοκράτες του Τζόναθαν Κόου στο Τι Ωραίο Πλιάτσικο!
Υπάρχουν κι εκείνοι που ενσάρκωσαν, στις περσινές εκλογές, τις περίφημες νέες προτάσεις. Δράση-Φιλελεύθερη Συμμαχία-Δημιουργία Ξανά! συγκέντρωσαν 3.95% στις εκλογές του Μαϊου, αλλά δεν τα κατάφεραν να κατέβουν ως ενιαίο μέτωπο στις επαναληπτικές του Ιουνίου. Η ακραιφνώς φιλελεύθερη αιτία της διαφωνίας; Οι σεξουαλικές προτιμήσεις του Γρηγόρη Βαλλιανάτου. Οι τρεις έγιναν δύο, πέτυχαν το ιλιγγιώδες ποσοστό του 1.59% τον Ιούνιο και μας υπενθύμισαν ότι οι «άνθρωποι της αγοράς» στην πολιτική μπορεί, εκτός από άφθαρτοι, να είναι κι επικίνδυνοι. Σαν να πολιτευόταν ο Τζον Σελφ από το Χρήμα. Γιατι τους ψηφίζουν οι απολιτίκ που σιχάθηκαν το δικομματισμό, θεωρούν αισθητικά λούμπεν την αριστερά και φόρεσαν στο πέτο τους καρφίτσα εκείνων που πιστεύουν π.χ. ότι και η ενημέρωση πρέπει να γίνεται με όρους ελεύθερης αγοράς. Για να μην πάμε στο μεταναστευτικό πρόγραμμα του Τζήμερου ή τα μαργαριτάρια της παρουσίας του σε παραδοσιακά και social media.
Φυσικά, είναι ισοπεδωτικός ο παραπάνω διαχωρισμός. Προφανώς, υπάρχουν κι εκεινοι που θεωρούν το φιλελευθερισμό διαχρονική πολιτική αξία και όχι συντεταγμένη πολιτικής γεωγραφίας (άρα ότι είναι φιλελεύθερο δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό, όπως επιτάσσει η τρέχουσα αριστερή ανοησία). Έχω μερικούς στα timelines μου και, είτε συμφωνώ είτε διαφωνώ, με τις απόψεις τους, κατανοώ ότι εκφράζουν την εποχή. Που επιβάλλει την στοιχειώδη οριζόντια πολιτική συνεννόηση (στο επίπεδο της καθημερινότητας, μην το διαβάζετε βαρύγδουπο), μακριά από το ξεπερασμένο μοντέλο “αριστεράς-δεξιάς”. Δυστυχώς είναι λίγοι. Ελάχιστοι, όσον αφορά την κεντρική πολιτική σκηνή. Στην οποία επικρατούν όσοι χαρακτηρίζουν κάθε τι διαφορετικό “λαϊκίστικο” και καθαρίζουν.
Σε αυτούς, λοιπόν, τους έλληνες θατσερικούς ας αφιερώσουμε τα λόγια με τα οποία ο σπουδαίος βρετανός δημοσιογράφος Ντέιβιντ Σταμπς αποχαιρέτησε την Μάργκαρετ Θάτσερ. «Πρωταγωνίστησες στην αποσυναρμολόγηση της παραγωγικής βάσης της Μεγάλης Βρετανίας, πούλησες τα ασημικά της χώρας που αποκτήθηκαν με κοινό αγώνα σε μια συμμορία αρπακτικών οπορτουνιστών με ριγέ κοστούμια και πρακτικά διέλυσες το κράτος πρόνοιας απελυθερώνοντας τα χειρότερα στοιχεία της βρετανικής ταυτότητας – φόβο, αδίστακτη απληστία και κοντόφθαλμη απέχθεια, ρατσισμό, ξενοφοβία κι ομοφοβία – βγαίνοντας κι από πάνω αφού τα σέρβιρες όλα αυτά με μια νοσηρή, στυφή, παλιομοδίτικη ηθικολογία».
