Όσοι παρακολουθούν την επικαιρότητα με προσήλωση αναγκάζονται κάθε μέρα να ακούν και να διαβάζουν διάφορες ανοησίες, ασυναρτησίες, μεγαλοστομίες από ανθρώπους που είτε δεν δικαιούνται να μιλήσουν για τα θέματα πάνω στα οποία τοποθετούνται, είτε δεν τους αφορούν τα θέματα αυτά λόγω προνομίου, είτε απλά προσπαθούν να προβοκάρουν, πετώντας τσιτάτα που βρίσκονται σε αγαστή σύμπνοια με τις πιο στερεοτυπικές αντιλήψεις μιας έξαλλης κοινωνικής μάζας που ψάχνει συνεχώς για εξιλαστήρια θύματα για να δικαιολογήσει την κάθε αρνητική πτυχή που βιώνει στη ζωή της. Στη μακρά λίστα των προβληματικών και εξοργιστικών πραγμάτων που έχουν ακουστεί στον δημόσιο λόγο, μπορούμε να προσθέσουμε πλέον και τη δήλωση ότι “οι νέοι δεν πάνε να δουλέψουν με 500 ευρώ”.
Ανάλογα με τη διάθεση και τις ψυχολογικές αντοχές που έχει ο καθένας τη δεδομένη στιγμή, ώρα, ημέρα, επεξεργάζεται και κρίνει πληροφορίες με διαφορετικό τρόπο. Κάποιες φορές, όμως, το χιούμορ και η υπομονή εξαντλούνται και τότε έρχεται το σιχτίρι και η αγανάκτηση.
Για όσους δεν έχουν δει το επίμαχο video που έγινε viral χθες, στην infotainment εκπομπή της Σταματίνας Τσιμτσιλή (δεν την παρακολουθώ, αλλά οριακά νιώθω ότι τα συνθετικά της λέξης, ενημέρωση και ψυχαγωγία, χρησιμοποιούνται καταχρηστικά όπως στις περισσότερες εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης), ο κύριος Φραγκολιάς ωρύεται για κάποια επιδόματα που δίνονται σε νέους ανθρώπους και ότι όσοι τα παίρνουν, και εξαιτίας της ευημερίας (sic) που απολαμβάνουν από αυτά, δεν διοχετεύουν τον εαυτό τους στο εργατικό δυναμικό της χώρας. Μετά, τον λόγο παίρνει ο κύριος Βερύκιος, που έρχεται με κάποιο τρόπο να επιβεβαιώσει τα λεγόμενα του κυρίου Φραγκολιά, και το κερασάκι στην τούρτα είναι η δήλωση της κυρίας Μεσσαροπούλου, που λέει ένα τσιτάτο τύπου “μετά δεν πάνε να δουλέψουν με 500 ευρώ”. Μπορείτε να δείτε το video από κάτω για να απολαύσετε (sic) τον τηλεοπτικό αυτό διάλογο που μάλλον ευαγγελίζεται ότι μετέδωσε σκληρές αλήθειες.
Δεν θα υποκύψω στη λαϊκιστικής λογικής απάντηση, την οποία σίγουρα καταλαβαίνουν όλοι οι άνθρωποι που κάνουν τηλεόραση και όσοι την παρακολουθούν -μάλλον με αυτόν τον τρόπο θα απαντούσαν αν οι ρόλοι ήταν αντεστραμμένοι-, που θα μου υπαγόρευε να διερωτηθώ αν οι ίδιοι θα δούλευαν για 500 ευρώ, αλλά θα θέσω το θέμα σε μία άλλη βάση. Μήπως και οι ίδιοι, και όσοι ασπάζονται παρόμοιες προβληματικές απόψεις περί δήθεν κάποιας τεμπελιάς της νέας γενιάς ή κάποιων νοσηρών επιδοματικών πολιτικών του κράτους δικαίου, καταλάβουν ότι είναι βαθιά λανθασμένοι και έχουν πέσει θύματα της πλάνης τους για την κατάσταση στην κοινωνία;
Ξεκινάμε με μία βασική παραδοχή. Τα 500 ευρώ δεν είναι μισθός για να ζήσει κάποιος το 2022 στην Ελλάδα. Δεν μιλάμε για να ζήσει πολυτελώς. Δεν μπορεί να ζήσει ούτε υποτυπωδώς. Με τις αυξήσεις στα ενοίκια και τη στεγαστική κρίση που έχουν προκαλέσει, την ενεργειακή κρίση, τον αλματώδη πληθωρισμό και εν γένει το κόστος ζωής, αυτά τα χρήματα καθιστούν οριακά αδύνατη ακόμα και την επιβίωση για έναν άνθρωπο σήμερα. Ένας φοιτητής που σπουδάζει σε μία επαρχιακή πόλη δεν μπορεί να επιβιώσει με 500 ευρώ τον μήνα. Ένας εργαζόμενος δεν μπορεί να ζήσει σαν ανεξάρτητος ενήλικας με 500 ευρώ τον μήνα. 500 ευρώ είναι μισθός για χαρτζιλίκι, που επαρκεί μόνο αν μένει κανείς με τους γονείς του ή έχει κάποιο χρυσό σπόνσορα που του πληρώνει βασικά έξοδα διαβίωσης, ή δουλεύει από χόμπι και όχι για βιοπορισμό, ή απλά είναι ένα συμπλήρωμα στο οικογενειακό εισόδημα.
Ακόμα και αν κάποιος προσαρμόσει το επίπεδο διαβίωσής του για να αρκούν 500 ευρώ το μήνα -που σημαίνει ότι θα πρέπει μάλλον να συγκατοικεί, να περιορίσει απόλυτα τα έξοδά του όσον αφορά τη σίτισή του και γενικά την κατανάλωση του και να μη θεωρεί δεδομένες παροχές όπως θέρμανση τους χειμερινούς μήνες-, τότε καταλαβαίνουμε ότι δεν πρόκειται για ζωή, αλλά για εξαθλιωμένη επιβίωση. Δεν έχουμε έρθει στον κόσμο αυτό για να πληρώνουμε λογαριασμούς και φόρους και να είμαστε εργασιακά υποτελείς όλα τα παραγωγικά μας χρόνια μέχρι κάποια στιγμή να πεθάνουμε, οπότε όταν μια εργασία μας εξασφαλίζει μισθό για να ζούμε ένα τέτοιο μοντέλο ζωής, είναι μια κακή εργασία, μια εργασία που δεν αξίζει τον χρόνο κανενός, και ο χρόνος μας ήταν και παραμένει το πιο σημαντικό πράγμα που έχουμε να διαθέσουμε.
Η Gen Z, στην οποία οριακά ανήκουν και οι άνθρωποι που είναι σήμερα στα 25 τους, μεγάλωσε από γονείς που τους προσέφεραν ένα επίπεδο διαβίωσης, τους προσέφεραν ευκαιρίες να σπουδάσουν και να εξελιχθούν σαν προσωπικότητες και εργατικό δυναμικό, και τους προσέφεραν και την αίσθηση ότι σαν γενιά αξίζουν να ζήσουν μια ακόμα καλύτερη ζωή από εκείνους, όπως ακριβώς είχαν βιώσει και οι ίδιοι πρώτα, όπως κάθε γονέας θέλει για τα παιδιά του. Ένας άνθρωπος που έχει μεγαλώσει στην αφθονία, είναι λογικό να μην θέλει να προσαρμοστεί στη μιζέρια και το άλγος που επιφέρει η επιλογή του να ζήσει με 500 ευρώ το μήνα, αλλά να δημιουργήσει συνθήκες που θα του εξασφαλίζουν μια ζωή που ανταποκρίνεται σε αυτό που γνωρίζει ήδη.
Το να αρνείται κανείς την υποαμοιβόμενη εργασία, δεν είναι τεμπελιά. Είναι και πολιτική στάση. Αν κανείς δεν δέχεται να δουλέψει για 500 ευρώ, κάθε εργοδότης θα αναγκαστεί να αυξήσει το μισθό της θέσης που προσφέρει ή να προσαρμόσει τις συνθήκες και τις ώρες εργασίας ώστε να ανταποκρίνονται στο μισθό που δίνει. Αν όλοι αρνούνται να δουλέψουν για ψίχουλα, τότε κάποιος στο τέλος θα πάρει έναν αξιοπρεπή μισθό.
Οι νέοι δεν έχουν θέμα με την εργασία, αλλά αρνούνται να συμμετάσχουν σε μία προβληματική εργασιακά κατάσταση που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μετά από μία δεκαετία βάναυσης οικονομικής κρίσης. Έχουν και προσόντα και απαιτήσεις, και αυτό είναι μια τίμια στάση ζωής και ίσως ένα πρώτο βήμα στο να διορθωθούν κάποια πράγματα στη φαύλη αγορά εργασίας που επικρατεί ακόμα εκεί έξω.
Μια πρόχειρη αναζήτηση για εργασία θα κάνει κάποιον να διαπιστώσει τις παράλογες απαιτήσεις των εργοδοτών σε σχέση με τις παροχές που δίνουν, οπότε το να αρνείται κανείς εργασία όταν αυτή συνοδεύεται με εξευτελιστικούς όρους που θυμίζει μια σύγχρονη εκδοχή της δουλείας, δεν θα έπρεπε να γίνεται αντικείμενο χλευασμού και σχολιασμού στα τηλεπαράθυρα, αλλά ακριβώς το αντίθετο.
Με συνθήκες δουλοπάροικου όπως οι εφταήμερες βάρδιες σε πολλά επαγγέλματα του τουριστικού κλάδου και οι απλήρωτες πρακτικές, ο εργασιακός τομέας στην Ελλάδα δεν εξελίσσεται, αλλά ευτελίζεται και αποδεικνύει τις απάνθρωπες συνθήκες που καλούνται να διαχειριστούν σήμερα οι εργαζόμενοι, νέοι και παλιότεροι. 500 ευρώ το μήνα δεν είναι χρήματα για ζωή, αλλά για οριακή επιβίωση και αυτό είναι μια προβληματική συνθήκη που δεν γίνεται να διαιωνιστεί γιατί απλά δεν είναι βιώσιμο μοντέλο. Η δίκαιη αμοιβή της εργασίας είναι θέμα αυτοσεβασμού και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ.
Όσον αφορά στα δήθεν επιδόματα που δίνονται στη γενιά αυτή, η οποία μαστίζεται από την ανεργία σε μεγαλύτερο βαθμό από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα, είναι απλά ένας μύθος που απλά βολεύει τη ρητορική και την ατζέντα όσων τον αναπαράγουν ή γενικολογούν για να εντυπωσιάσουν. Το επίδομα ανεργίας για παράδειγμα είναι πενιχρό και καλύπτει μικρό μέρος του εργατικού δυναμικού για ελάχιστο διάστημα. Και αν η αναγκαιότητα αυτού ήταν κάτι που αποδεχόταν και η σιδηρά κυρία του καπιταλισμού Μάργκαρετ Θάτσερ, καταλαβαίνει κανείς ότι δεν μιλάμε για κάποια πολυτέλεια που παρέχει το κράτος δικαίου, αλλά για μία ελάχιστη παροχή που πρέπει να δίνει κάθε ευνομούμενη, σύγχρονη, δημοκρατική κοινωνία. Πρόσβαση στη στέγαση, τη σίτιση, την υγεία και την εκπαίδευση, είναι ανάμεσα στα αγαθά που θα έπρεπε να απολαμβάνουν όλοι, χωρίς αστερίσκους, γιατί είναι ανθρώπινα δικαιώματα. Και τα 500 ευρώ στην Ελλάδα του 2022, καλώς ή κακώς, δεν τα εξασφαλίζουν.
Προς όλους τους επίδοξους τηλεσχολιαστές και μη, λοιπόν, να πούμε ότι είναι έλλειψη ενσυναίσθησης να στοχοποιούν άκριτα μια γενιά ανθρώπων, ενώ οι ίδιοι ζουν με τα προνόμιά τους. Δεν είναι κακό να σιωπήσουν ή να περιοριστούν σε σχολιασμό θεμάτων που άπτονται της ειδίκευσής τους, και όταν νιώθουν όπως-και-δήποτε την ανάγκη να τοποθετηθούν για τόσο σοβαρά και κοινωνικά ευαίσθητα θέματα, να αποφεύγουν τις λαϊκιστές κορόνες που δεν εντυπωσιάζουν κανέναν πια, απλώς προκαλούν την δίκαιη αγανάκτηση των ανθρώπων που δίνουν μάχη για τη διαβίωση τους κάθε μέρα σε ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα που βασίζεται στην αδικία.