Τα πλεονεκτήματα του να ζεις στο περιθώριο. Ταινία-κέντημα του 2012. Ανήκει σε μια σειρά από εκείνες τις κινηματογραφικές ιστορίες που δίνουν το ρόλο του πρωταγωνιστή στον περιθωριακό των εφηβικών μας χρόνων. Που δεν είναι ο πιο δυνατός αλλά ο πιο έξυπνος και ο πιο ευαίσθητος. Κάποιες φορές ο πρωταγωνιστής χάνει, τις περισσότερες όμως κερδίζει. Η τέχνη επιβραβεύει την αναζήτηση, η ζωή όμως όχι. Γι΄αυτό ίσως και ο Βαγγέλης Γιακουμάκης δεν θα διασχίσει μια λεωφόρο πάνω σ’ ένα καμπριολέ ακούγοντας το Heroes του David Bowie όπως οι ήρωες της ταινίας αλλά είναι ένα ακόμα θύμα του περιθωρίου.
Σκηνή από την ταινία «Τα πλεονεκτήματα του να ζεις στο περιθώριο.»
Ας μην τρελαινόμαστε για μια ακόμη φορά με τις παθογένειες της ελληνικής κοινωνίας. Ο κοινωνικός εκφοβισμός είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που δεν κοιτά χώρες και κοινωνικά στερεότυπα. Bullying κάνουν οι πλούσιοι, οι φτωχοί, οι μορφωμένοι, οι αμόρφωτοι, οι υγιείς, οι λευκοί, οι μαύροι και οι κόκκινοι. Όλοι και όλες. Δεν είναι τυχαίο ότι χοντρά περιστατικά συμβαίνουν συνεχώς στα καλύτερα πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου όπου οι φοιτητές είναι πλούσιοι και δυνητικά μορφωμένοι. Μόλις πέρυσι θεσπίστηκε νόμος που να προστατεύει τις αμερικανίδες φοιτήτριες που έπεφταν θύμα βιασμού από συμφοιτητές τους. Τι συνέβαινε εκεί; Οι φοιτήτριες βρισκόντουσαν σε μέθη κάθε είδους στα γνωστά πάρτι και οι «τυχεροί» τις βίαζαν όταν αυτές λιγοθυμούσαν. Στο δικαστήριο η «μεθυσμένη σιωπή» πέρναγε ως συγκατάβαση και οι ένοχοι την έβγαζαν λάδι. Με τα κορίτσια όμως τι γίνεται;
Αυτό το «τι γίνεται» είναι που μας απασχολεί και τώρα που η κοινωνία είναι οργισμένη και τα μέσα ευέξαπτα. Και εδώ ξεκινάνε μια σειρά από δικαιολογημένες αντιδράσεις που κινούνται πάντα στα όρια του εφήμερου και της υποκρισίας. Ας πούμε το εξώφυλλο της Espresso την ημέρα μετά την ανακάλυψη του πτώματος του φοιτητή. Ο τίτλος «Πάει το Παιδί». Αναμενόμενο θ’ αναλογιστείτε. Αν οποιοσδήποτε Γιακουμάκης φωτογραφιζόταν χέρι χέρι με έναν φίλο του στο προαύλιο της Γαλακτομικής Σχολής πιθανότατα το αντίστοιχο εξώφυλλο θα έλεγε «Σάλος με ομοφυλοφιλικά όργια στα ελληνικά πανεπιστήμια». Και όχι μόνο της Espresso αλλά και όλων των εκπρόσωπων της νέας ελληνικής ηθικής που μας θέλει πατριώτες και άντρες να ξεσκίζουμε τα πάντα με τον σταυρό στο χέρι και να κοιτάμε με φθόνο την κλειδαρότρυπα του διπλανού μας.
Και μετά έρχονται τα δάκρυα και οι αμέτρητες ιστορίες bullying στα κοινωνικά δίκτυα. Δικαιολογημένα και θεμιτά όσα status updates αποπνέουν υγεία. Ακόμα και εκείνων που έτυχε να εκφοβίσουν και το μετάνιωσαν. Αλλά πριν τ’ ανεβάσετε σκεφτείτε μήπως είστε ένας από αυτούς που σε λίγα λεπτά μπορεί να παρασυρθεί από τις αγέλες του like και του dislike οδηγώντας κάποιον άλλον σε απόγνωση. Μια τρύπα στο νερό είναι επίσης και η κινητοποίηση για τη σύλληψη αυτών των ηλίθιων bloggers. Δεν πιστεύω ότι πρέπει ν’ αποφύγουν τη δικαιοσύνη αλλά πόσο τελικά μπορεί να βοηθήσει πέρα από το να ηρεμήσει για λίγο τα πνεύματα; Και μετά πάλι τα ίδια και τα ίδια.
Γιάννης Παπανίκος/ FOSPHOTOS
Οπότε τι κάνουμε; Λίγα μπορούμε, γιατί το bullying κατοικεί μέσα μας και είναι ανίκητο. Αφενός πρέπει ν’ απαιτήσουμε να δημιουργηθούν εκείνες οι δομές όπου να μπορεί ν’ απευθύνεται κάποιος αν είναι θύμα οποιασδήποτε επίθεσης. Δομές που θα λειτουργούν όχι μόνο για να επιβάλλουν το νόμο (στην περίπτωση του Γιακουμάκη αν υπήρχε κράτος δικαίου έπρεπε από την πρώτη μέρα να είχε ξηλωθεί το εκπαιδευτικό προσωπικό και να είχαν αποβληθει οι φοιτητές που δε συνεργάζονται) αλλά και για να παρέχουν συμβουλευτική στήριξη στο θύμα. Που θα πάει ν’ απευθυνθεί αυτός που δεν μπορεί να μιλήσει στους γονείς του; Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι στα σχολεία; Υπάρχουν στα πανεπιστήμια; Υπάρχουν στις τοπικές κοινωνίες αυτοί που θα μας υπερασπιστούν απέναντι στους παπάδες και στους Νικολόπουλους; Η κρίση δεν είναι δικαιολογία γιατί αυτές οι δομές δεν υπήρχαν και πριν. Αλλά η συζήτηση μόνιμα είναι στα μεγάλα όπως π.χ. αν παραβιάζεται ο δημόσιος χαρακτήρας του πανεπιστημίου και όχι στα πρακτικά: ότι το πανεπιστήμιο στην ουσία δεν λειτουργεί αφού δεν μπορεί να προστατέψει τα μέλη του. Αναρωτιέμαι συχνά, υπάρχει κανείς να ενδιαφέρεται για τ’ απλά;
Στο τέλος, όμως, είναι και όλες αυτές οι ταινίες που μάλλον δεν είχε δει ο κρητικός φοιτητής για να πάρει ελπίδα. Μπορεί τότε να είχε πιστέψει πως υπάρχουν άνθρωποι που γοητεύονται από τα πλεονεκτήματα του να ζεις στο περιθώριο και να τους αναζητούσε λίγο παραπάνω.