Τον Αστέρη Πελτέκη δεν τον γνώριζα. Ούτε εξ όψεος. Τον συνάντησα αναπάντεχα στη γραφική Σκόδρα της Αλβανίας, όπου εμφανίστηκε -είχε οδηγήσει με αυτοκίνητό του μόνος ως εκεί- για να παρακολουθήσει, με την ιδιότητα του καλλιτεχνικού διευθυντή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδας, το Το Σώσε, σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολάρι, στο ιστορικό θέατρο Migjeni (κρατική σκηνή, από τη εποχή Ενβέρ Χότζα). Και να συζητήσει με τη Ρίτα Γκέκα Κατσαρόσι, τη δαιμόνια διευθύντρια του αλβανικού θεάτρου και τρομερή κωμική καρατερίστα, όπως διαπίστωσα ιδίοις όμμασι (απ΄την ξέφρενη παράσταση του έργου του Μάικλ Φρέιν), το ενδεχόμενο συνέργειας των δυο σκηνών.
Στη βάση του πια, τη Θεσσαλονίκη, συμπληρώνοντας ακριβώς ένα χρόνο από την ανάληψη των διευθυντικών καθηκόντων του, ανέλυσε στην Popaganda, πώς αντιλαμβάνεται με αληθινούς όρους τον εξωστρεφή ρόλο μιας κρατικής σκηνής (μέσα από συνεργασίες με το ιστορικό θέατρο Μπουλάντρα, ομάδα από την Τουρκία κ.ά.), αλλά και ποια θα είναι τα επόμενα καλλιτεχνικά σχέδια του ΚΘΒΕ. Ήδη συζητάει για την επόμενη σεζόν με τους Τιμοφέι Κουλιάμπιν (για την “Ιφιγένεια” στη Επίδαυρο»), Γκι Κασίερς, Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, Ένκε Φεζολάρι, Σύλλα Τζουμέρκα, Κώστα Φιλίππογλου, Δημήτρη Καραντζά («προσπαθούμε να κάνουμε ένα Μπρέχτ»), Ακύλλα Καραζήση, αλλά και Ρούλα Πατεράκη. Ενώ προγραμματίζει και την παρουσίαση του “Προσδοκώ” του Γιώργου Βέλτσου.
Διαβάζοντας πριν από τη συζήτησή μας το βιογραφικό του, διαπίστωσα ότι εκτός από ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρολόγος, ο Αστέρης Πελτέκης είναι και υποψήφιος Διδάκτορας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο (στην Πολιτιστική Διαχείριση). Έχει και μια πρωτιά. Είναι ο πρώτος Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΚΘΒΕ, που γνωρίζει το συγκεκριμένο θέατρο εκ των έσω: σπούδασε στη Δραματική Σχολή του και έχει εργαστεί κατ’ επανάληψη και ως ηθοποιός σε αυτό. Επιστρέφοντας ως Διευθυντής του, ξανανέβηκε στη σκηνή αναλαμβάνοντας τον ομώνυμο μολιερικό ρόλο στον “Κατά Φαντασίαν Ασθενή” (Μονή Λαζαριστών, σε εμπνευσμένη σκηνοθεσία του Θοδωρή Αμπαζή).
Καταρχάς, πώς βίωσε το Κρατικό, κύριε Πελτέκη, την περίοδο των καταλήψεων; Δημιουργήθηκε μια νέα κρίση, ανεξαρτήτως του αν ήταν δίκαια ή όχι τα αιτήματα. Ήταν λίγο περίεργο. Μας ήρθε πολύ ξαφνικά. Ενώ είχε ξεκινήσει ο προγραμματισμός να λειτουργεί πάρα πολύ ωραία και να έχει έσοδα το θέατρο – γιατί εμένα το πρώτο μου ζητούμενο ήταν να ξαναμπεί ο κόσμος στις αίθουσες τους θεάτρου, μετά τον κορωνοϊό. Αυτό ανακόπηκε.
Είχε ο κόσμος ξαναρθεί, είχε επιστρέψει το κοινό στο ΚΘΒΕ; Πολύ! Ήτανε πολύ μεγάλα τα έσοδα. Αλλά το βασικότερο είναι ότι μπήκε πάρα πολύς κόσμος στις αίθουσες. Ήταν τεράστια η προσέλευση. Έρχομαι εδώ ένα απόγευμα, ενώ υπήρχε η κατάληψη στη σχολή με τα συγκεκριμένα αιτήματα για το Προεδρικό Διάταγμα 85, και πηγαίνω στα θέατρα. Ήταν 5.30 η ώρα και θυμάμαι που είπαν «έχει γίνει κατάληψη από τους μαθητές της δραματικής σχολής». Στις 7 παιζόταν η παράσταση του Καπουτζίδη με 600 θεατές, μεγάλης ηλικίας, και θερμοκρασία υπό το μηδέν απέξω. Και πηγαίνω αμέσως στα παιδιά και τους λέω «σας παρακαλώ πολύ, γιατί δεν το είπατε από το πρωί ότι θα κάνετε κατάληψη, να ειδοποιήσω τον κόσμο, να μην ταλαιπωρηθεί, είναι μεγάλοι άνθρωποι κι έχει -2 βαθμούς». Τους ζητάω να γίνει η παράσταση και να ξεκινήσει η κατάληψη το επόμενο βράδυ. Εκείνη την ώρα πραγματικά δεν ήξερα τι να κάνω. Πηγαίνω στα ταμεία και λέω «πηγαίνετε τον κόσμο στην απέναντι παράσταση ως δωρεάν παραχώρηση». Παιζόταν ο «Ερωτόκριτος» της Χιώτη.
Άμεση αντίδραση. Επίσης τα παιδιά της σχολής και καταληψίες συνεργάστηκαν και παίρνανε τον κόσμο, τον περνούσανε απέναντι, κάθονταν στα ταμεία να ενημερώσουν τι έχει γίνει. Ήταν λίγο σουρεαλιστικό.
Η ζημιά; Χωρίς τα διαφυγόντα, είναι 450 χιλιάδες ευρώ.
Ποια είναι τα διαφυγόντα; Είναι αποδεδειγμένο ότι όταν ο κόσμος στη Θεσσαλονίκη ακούει «κατάληψη στο Κρατικό Θέατρο» αντιλαμβάνεται έναν οργανισμό, δεν σκέφτεται αν αυτό είναι στο Βασιλικό Θέατρο, στη Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών ή στη Μονή Λαζαριστών. Αυτό είχε ως απόρροια ο «Ερωτόκριτος» και η «Τριλογία του Παραθερισμού» του Γιάννη Σκουρλέτη, να έχουν πτώση της τάξης του 70% στα εισιτήρια. Παρόλες τις ανακοινώσεις. Δυστυχώς, δεν προλάβαμε να σώσουμε πολύ πράγμα. Το πλήγμα λοιπόν ήταν τεράστιο. Για μένα, ο όποιος δίκαιος αγώνας αρχίζει και χάνει το στόχο του όταν ξεπερνά το όριο της διεκδίκησης.
Τι εννοείτε; Στη συγκεκριμένη περίπτωση έφτασε το πράγμα στην ανώτατη αρχή, στον ίδιο τον πρωθυπουργό. Ήταν έκπληξη. Δεν πρέπει να έχει ξαναγίνει με πρωθυπουργό. Δυστυχώς, το ζήτημα, λόγω του timing, εργαλειοποιήθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Μπορεί να εκτονωθεί με νέα κυβέρνηση; Αλλάξει δεν αλλάξει η κυβέρνηση, μπήκε ένα τεράστιο θεμέλιο το οποίο ήταν ζητούμενο. Στη συνάντηση που κάναμε με τον πρωθυπουργό έθεσα ένα πολύ σοβαρό θέμα. Δεν ήταν μόνο το μισθολογικό, που τέθηκε από την πρώτη στιγμή, δεν ήταν τα 179 ευρώ ο λόγος των αντιδράσεων. Και οι δικές μου εισηγήσεις ήταν, πρώτον, να δημιουργηθεί κάτι το οποίο δεν έχει υπάρξει ποτέ. Οι σπουδές στο χώρο των παραστατικών τεχνών δεν είχανε ποτέ πλαίσιο δικό τους. Υπήρχε μια περίοδος που ανήκανε στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, αλλά καμία καλλιτεχνική σπουδή δεν άπτεται τεχνολογικής εκπαίδευσης, ως επί το πλείστον. Αυτό που έθεσα, με άλλα λόγια, και το άκουσε και ο πρωθυπουργός και το επιτελείο του και μάλιστα πολύ θετικά, ήταν ότι πρέπει να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο που να λέει «αυτό είναι το πλαίσιο των καλλιτεχνικών σπουδών και των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων. Και έχει αυτά αυτά τα χαρακτηριστικά». Κι εφόσον είχε ήδη η πολιτεία υποσχεθεί τη δημιουργία Ανώτατης Σχολής Παραστατικών Τεχνών, η δική μου πρόταση ήταν τουλάχιστον τα παιδιά στις κρατικές σχολές να μπορούν να δίνουν κατατακτήριες εξετάσεις και με δυο εξάμηνα να μπορούν να ανωτατοποιούν το πτυχίο τους, αν το αξίζουν. Και να υπάρχει και το πλαίσιο το οποίο, μισθολογικά και σε επίπεδο διαβάθμισης, ανήκει ούτως ή άλλως σε μια ανώτερη του Λυκείου βαθμίδα, κι ως εκ τούτου θεωρητικά δημιουργείται ένα ψευδοπρόβλημα με τις λυκειακές σπουδές. Δεν είναι λυκειακές σπουδές, είναι μεταλυκειακές, απλώς πρέπει να διαχωρίζονται. Δεν μπορείς να συγκριθείς με ένα ΙΕΚ διετούς φοίτησης, αν είσαι σε μια σχολή θεάτρου, χορού τριετή, όπου δίνεις εξετάσεις στο υπουργείο για να μπεις, εξετάσεις στο υπουργείο για να βγεις! Στο ΙΕΚ μπορεί να πάει ο καθένας και να τελειώσει όποτε θέλεις χωρίς εξετάσεις. Άρα είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι. Πρέπει να διαχωριστεί, να δημιουργηθεί ειδικό πλαίσιο και να γίνει ξεχωριστή βαθμίδα, στην οποία αυτές οι σπουδές και τα επαγγέλματα να ανήκουν. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, και πριν τον θυμηθώ, υπάρχει το αίτημα για τη δημιουργία ανώτατης σχολής παραστατικών τεχνών. Εάν αυτό συμβεί μέχρι το 2025, όπως έχει ειπωθεί, θα είναι, νομίζω, η μεγαλύτερη νίκη του κλάδου.
Οι ιδιωτικές σχολές θα απεύχονται να συμβεί; Οι ιδιωτικές σχολές ή οι επιχορηγούμενες, όπως έκανε πολύ καλά το Κρατικό Ωδείο, μπορούν να κάνουν συνεργασία με ανώτατα ιδρύματα του εξωτερικού και να ανωτατοποιήσουν τις σπουδές τους, γιατί στην ελληνική πραγματικότητα, αν δεν αρθεί το άρθρο 16.9 του Συντάγματος, δεν επιτρέπεται ανώτατη ιδιωτική παιδεία στην Ελλάδα.
Καλώς ισχύει; Κατά τη γνώμη μου, καλώς.
Αν ξεκινήσει η νέα σεζόν, τον Σεπτέμβριο, ξανά με νέες κινητοποιήσεις επειδή το θέμα δεν θα έχει «κλείσει», τι θα κάνει το ΚΘΒΕ; Έχετε σκεφτεί plan b; Έχω σκεφτεί διάφορα. Νομίζω ότι η ώρα για να πάρουμε τις σοβαρές αποφάσεις θα είναι μετά τις εκλογές.
Υπάρχει δηλαδή για μετά τις εκλογές plan b; Έχω σκεφτεί διάφορα πράγματα, ναι.
Όπως; Τις επαναλήψεις. Ή την εύρεση χώρων που να μην μπορούν να καταληφθούν.
Είστε σε αναζήτησή τους; Δεν είμαι σε αναζήτηση. Γνωρίζω χώρους. Μπορούσα αυτό να το κάνω και φέτος. Θεωρώ ότι η ουσία του πράγματος είναι να βρεθεί μια σοβαρή λύση, η οποία θα μας δώσει πραγματικά, ουσιαστικά αποτελέσματα και όχι να μπούμε σε έναν κυκεώνα αλλεπάλληλων δράσεων και αντιδράσεων, οι οποίες σωστά συμβαίνουν όταν διεκδικούμε κάτι, αλλά όχι και να διαιωνίζονται χωρίς ουσία.
Πώς έχετε καταφέρει από τις ανακοινώσεις που κάνατε ήδη όταν αναλάβατε, να αυξήσετε τον αριθμό των εργαζομένων, να αυξήσετε τις παραγωγές, κρατώντας στο ίδιο επίπεδο τα κόστη στον προϋπολογισμό του ΚΘΒΕ; Τι ακριβώς κάνατε; Ταχυδακτυλουργικά; Δεν ήταν ταχυδακτυλουργικά, αλλά μια συγκεκριμένη, σωστή χωροθέτηση και διευθέτηση των υπαρχόντων πόρων σε ανθρώπινο δυναμικό και σε υλικοτεχνική υποδομή.
Κάνατε 55 νέες συμβάσεις και 80% νέες συνεργασίες και τριπλασιάσατε τις παραγωγές με το ίδιο κόστος, όπως έχετε πει. Ισχύουν αυτά τα νούμερα; Τριπλασιασμός δεν ξέρω τελικά αν είναι, αλλά μιλάμε για ένα μέσο όρο περίπου διπλασιασμού, σίγουρα.
Πώς επιτεύχθηκε; Το μυστικό είναι πολύ απλό. Σωστός, έγκαιρος προγραμματισμός και σωστή χρήση των ανθρώπινων πόρων, χωρίς να μένει άεργος ο κόσμος που εργάζεται στο θέατρο.
Μειώθηκαν οι αμοιβές; Οι αμοιβές μας σε συντελεστές και εξωτερικούς συνεργάτες είναι ο μέσος όρος των προηγούμενων ετών. Δεν αδικήθηκε κανείς. Οι αμοιβές είναι αναρτημένες στην Διαύγεια. Μπορεί ο καθένας να δει και τα προηγούμενα έτη. Εμείς βγάλαμε τον μέσο όρο αυτών των αμοιβών, και ανάλογα με την παραγωγή προτείναμε τις συγκεκριμένες αμοιβές. Στις μικρές σκηνές κυρίως, το κόστος, επειδή δεν μπορεί να μειωθεί τραγικά σε σχέση με την παραγωγή στις μεγάλες σκηνές και ο κόσμος που μπορεί να δει την παράσταση είναι πολύ λιγότερος, γνωρίζουμε ότι πηγαίνουμε με την προοπτική να βγάλει η παραγωγή τα χρήματά της ή και να μπει λίγο μέσα, αλλά να καλυφθεί από τις παραγωγές των μεγάλων σκηνών. Το βασικότερο εδώ ήταν η σωστή χρήση των χώρων, των πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού, διότι έφτασε να εργάζεται το 95% των ηθοποιών, πράγμα το οποίο δεν ξέρω αν έχει συμβεί τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό, συν το γεγονός ότι ανέβηκε το προσδοκώμενο εισόδημα από την προσέλευση κοινού σε αυτές τις, κατά τη δική μου γνώμη, ενδιαφέρουσες παραγωγές με πολύ σημαντικούς καλλιτέχνες, που δεν έχουν την ευκαιρία να τους βλέπουν οι Θεσσαλονικείς σε δουλειές της Θεσσαλονίκης, παρά μόνο σε επισκέψεις θιάσων από την Αθήνα για λίγες μέρες μετά το Πάσχα. Κι αν δεν υπήρχε η τρύπα από τις καταλήψεις και τις απεργίες, και το θέμα που δημιουργήθηκε μετά το δυστύχημα στα Τέμπη, που το κοινό «πάγωσε» και έπεσε η προσέλευση, πιστεύω ότι φέτος θα διεκδικούσαμε ποσά εσόδων πάνω από τα 2.200.000 ευρώ μέχρι το τέλος του έτους.
Οι νέες 55 συμβάσεις τι ειδικότητες αφορούν; Δεν είναι μόνο τόσες. 55 ήταν οι συμβάσεις των ηθοποιών, οι οποίοι φτάσανε να είναι στους 140-143.
Το 80% νέες συνέργειες τι σημαίνει στην πράξη; Καλλιτέχνες, νέες συμβάσεις για βοηθούς σκηνοθετών, ενδυματολόγους. Οι μικρές παραγωγές γίνονται με τις ίδιες προδιαγραφές των παραγωγών στις μεγάλες σκηνές. Κι αυτό παίζει μεγάλο ρόλο.
Διαφοροποιείστε σε αυτό από τις προηγούμενες καλλιτεχνικές διευθύνσεις; Οι παλαιότερες κάνανε κάποιες παραγωγές στα μικρά θέατρα, για τις οποίες παίρναν έναν ηθοποιό του θεάτρου και σκηνοθετούσε 5 ανθρώπους, με 5 ρούχα από το βεστιάριο. Οι παραγωγές φέτος στα μικρά μας θέατρα ήταν κανονικές. Φυσικά, όλα αυτά έγιναν χωρίς υπεραμοιβές, αλλά με αμοιβές στον μέσο όρο. Δουλέψαν φέτος 21 σκηνοθέτες, κι αντίστοιχα 21 ενδυματολόγοι, σκηνογράφοι, φωτιστές. Βάλτε τα όλα επί 21.
Υπάρχει μια γκρίνια στο Κρατικού για τους συμβασιούχους. Τι σκοπεύετε να κάνετε; Τι γκρίνια;
Θέλουν να κατοχυρώσουν τη θέση τους οι 150 συμβασιούχοι. Υποστηρίζουν ότι αν δεν ανανεωθεί η σύμβασή τους, δεν μπορεί να λειτουργήσει και το ΚΘΒΕ. Ισχύει; Υπάρχει μια συγκεκριμένη νομοθεσία, η οποία λέει μετά από 24 μήνες συνεχόμενων συμβάσεων, οι συμβασιούχοι ορισμένου χρόνου πρέπει να διακόπτουν τη σύμβασή τους για 3 μήνες τουλάχιστον. Εδώ υπάρχουν εργαζόμενοι, άλλος 5, άλλος 7, άλλος 15, ακόμη και 20 χρόνια, οι οποίοι είναι ορισμένου χρόνου. Κάποιοι δεν σταμάτησαν ποτέ τη σύμβασή τους.
Τι προτίθεστε να κάνετε; Από την μέρα που ήρθα στο ΚΘΒΕ, τις συμβάσεις -ήταν λίγες ευτυχώς- που λήγανε, λόγω του 24μηνου, τις σταμάτησα 3 μήνες, με την προοπτική όσοι χρειάζονται στο θέατρο να επανέλθουν. Έχουμε προσφύγει με ενστάσεις όπου χρειαζόταν. Υπάρχουν σημεία στα οποία διαφωνούμε με το ισχύον καθεστώς.
Όπως; Τα τεχνικά καλλιτεχνικά επαγγέλματα, ο ηλεκτρολόγος, ο μηχανικός σκηνής κ.ο.κ. δεν είναι ένας άνθρωπος που όταν λήγει η σύμβασή του στους 24 μήνες μπορείς τόσο απλά να πεις» φύγε για τρεις μήνες κι έλα μετά». Πρώτον, γιατί στην αγορά εργασίας της Θεσσαλονίκης δεν υπάρχουν άλλοι για να τους αντικαταστήσουν. Δεύτερον, όταν κάποιος δουλεύει σε μια σκηνή σαν το Βασιλικό Θέατρο, η οποία έχει 19 μέρη με ασφάλειες ηλεκτρολογικές και 30 διαφορετικούς μηχανισμούς, χρειάζεται τουλάχιστον ένα μήνα για να μάθει τις διαδικασίες της σκηνής και να μπορεί να τρέξει μια παράσταση. Άρα δεν μιλάμε για ένα ηλεκτρολόγο που θα πάρουμε σπίτι να μας αλλάξει μια ασφάλεια στον πίνακα. Ενώ υπάρχει το διάταγμα Παυλόπουλου, που λέει ότι εξαιρούνται θέσεις, όπως ενδεικτικά, οι τάδε και οι δείνα, κάποιοι ισχυρίζονταν ότι τα τεχνικά καλλιτεχνικά επαγγέλματα δεν μπορούν να εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. Εμείς λέμε ότι εμπίπτουν. Πήραμε και σχετική νομική γνωμοδότηση. Συνέλεξα ό,τι υπήρχε από τα προηγούμενα χρόνια και τα πήγα στους δικηγόρους και τις νομικές μας υπηρεσίες. Κι αυτή τη στιγμή προσπαθούμε να το λύσουμε αυτό το θέμα έτσι. Τώρα, το ότι υπάρχουν για πολλά χρόνια στις διοικητικές θέσεις κυρίως του Κρατικού άνθρωποι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, είναι κάτι που κανονικά είναι παράνομο, όπως αντιλαμβάνεστε. Βάσει του νόμου. Από την ανθρώπινη πλευρά, υπάρχουν άνθρωποι που είναι εδώ 15-20 χρόνια.
Τι θα κάνετε με αυτούς και για αυτούς; Αυτό νομίζω είναι κάτι που χρειάζεται πολιτική βούληση για να λυθεί.
Το θέσατε στους αρμοδίους; Το έχω θέσει. Και το Δ.Σ. το έχουμε απασχολήσει επαναληπτικώς για το θέμα. Θέλουμε να δούμε τι μπορεί να συμβεί, ώστε κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους να μπορέσουν να παραμείνουν στις θέσεις τους. Εκεί άπτεται το θέμα της πολιτικής βούλησης.
Τι αλλάζει με τον νέο εσωτερικό κανονισμό; Η ονομασία σε κάποιες ειδικότητες. Εμείς τον εσωτερικό κανονισμό τον είχαμε τελειώσει και καταθέσει. Δεν είχε εγκριθεί ακόμα.
Αυτό έγινε σε συνεργασία με το Εθνικό; Και σε συνεργασία μαζί του. Σε κάποια θέματα συμπίπταμε, σε άλλα, λόγω των ιδιαιτεροτήτων κάθε οργανισμού, έπρεπε να έχουμε διαφοροποιήσεις. Από εκεί και πέρα, εκτός από τον εσωτερικό κανονισμό, είναι και οι κώδικες δεοντολογίας, οι αναμορφώσεις των προϋπολογισμών.
Τι παραλάβατε, ερχόμενος; Παρέλαβα ένα θέατρο σε αρκετά καλή κατάσταση οικονομικά, με ένα έλλειμα της τάξης των 650 χιλιάδων, το οποίο δεν θεωρείται μεγάλο για το Κρατικό. Επίσης, το παρέλαβα σε περίοδο πανδημίας. Δηλαδή, το προηγούμενο διάστημα δεν είχαν γίνει φοβερά πράγματα στο θέατρο, οπότε δεν διακυβευόταν κάποιο τεράστιο έλλειμα. Επίσης, έρρεε αφειδώς έκτακτη επιχορήγηση από το υπουργείο τα χρόνια της πανδημίας. Αυτό που συνέβη, και ήταν πάρα πολύ θετικό κατά τη γνώμη μου, παρόλο που δεν το πίστευε κανείς από το .Δ.Σ., είναι ότι όταν ήρθα στο θέατρο, από τον Μάρτιο μέχρι και τον Ιούνιο, τα έσοδα ήταν 93.000 ευρώ από τις παραστάσεις Στα απόνερα του κορονοϊού, βέβαια.. Και μέχρι τις 31/12, ενώ είχε ειπωθεί ότι περιμένουμε 400.000-600.000 έσοδα, φτάσαμε το 1.1430.000, κάτι το οποίο ήταν πραγματικά εντυπωσιακό, ασχέτως αν το παραδέχτηκαν κάποιοι ή όχι. Κι αυτό συνεχίστηκε να συμβαίνει μέχρι αρχές Φλεβάρη, που έγιναν οι καταλήψεις. Επί της δικής μου ουσιαστικά καλλιτεχνικής διεύθυνσης-καλλιτεχνικού προγραμματισμού, που ξεκίνησε αρχές Σεπτέμβρη μέχρι τέλη Γενάρη, είχαμε 650.000-700.000 έσοδα και 350.000 έξοδα.
Η υπάρχουσα τακτική επιχορήγηση ανέρχεται στα 5.800.000; Ναι, αλλά δεν αρκεί. Δεν βγαίνει. Είναι λιγότερα από τα λεφτά που λαμβάνει το Εθνικό.
Ενώ έχετε περισσότερες σκηνές και ενοίκια και περισσότερους εργαζομένους; Αυτά ήταν τα επιχειρήματα που έθεσα στην υπουργό και τον υφυπουργό, την τελευταία φορά που πήγα στο υπουργείο.
Πότε; Πριν από 3 περίπου μήνες, μιλήσαμε για αυτά ακριβώς τα θέματα.
Τι σας απάντησαν; Βγήκε η νέα τακτική επιχορήγηση από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Έμειναν σε εμάς τα 5.863000 και στο Εθνικό δόθηκε μια αύξηση της τάξης των 900.000 και βρέθηκε το Εθνικό να έχει 1 εκατομμύριο και κάτι πάνω από το Κρατικό Θέατρο. Κι εγώ είπα «μας είχατε υποσχεθεί ισότιμη μεταχείριση. Πού είναι;». Αφενός. Αφετέρου, τους εξέθεσα ότι τα έξοδα του Κρατικού, με τα ενοίκια των δυο μεγάλων σκηνών, Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και Μονής Λαζαριστών, είναι πολύ περισσότερα και ανελαστικά τα πάγια από του Εθνικού. Επιπλέον, ο θεατρόφιλος κόσμος είναι πολύ μικρότερος αριθμητικά στη Θεσσαλονίκη.
Έχετε υπολογίσει πόσος είναι; Σε μια καλή συνθήκη, το πολύ θεατρόφιλο κοινό είναι μάξιμουμ 50.000.
Με το Εθνικό Θέατρο συνεργάζεστε καλά; Μια χαρά. Αυτή τη στιγμή ετοιμάζουμε μια συμπαραγωγή για τους «Σφήκες», με τη Λένα Κιτσοπούλου για την Επίδαυρο. Είχαμε κανονίσει τις ανταλλαγές των παραστάσεών μας, πράγμα δύσκολο για το Εθνικό κυρίως, διότι κλείσανε με τις καταλήψεις όλες οι σκηνές του και δεν πρόλαβαν να παρουσιαστούν όλες οι παραστάσεις του. Παρόλα αυτά, προσπαθούμε να ανταλλάξουμε έστω μια παράσταση. Κατά τα άλλα, θα μπορούσαμε όντως να έχουμε καλύτερη συνεργασία, αλλά με όσα συνέβησαν μέσα στη χρονιά δεν ευοδώθηκαντα τα πλάνα. Οψόμεθα την νέα σεζόν.
Με το ζήτημα το ενεργειακό τι θα κάνετε; Στη Μονή Λαζαριστών έπρεπε κάποια στιγμή την ώρα της παράστασης να κλείσει ο διακόπτης της θέρμανσης. Υπάρχει οδηγία, από τα υπουργεία, για θερμοκρασία 19 βαθμών τον χειμώνα, 26 το καλοκαίρι, για να μειωθεί η κατανάλωση ενέργειας.
Εκτινάχθηκε το κόστος, παρόλα αυτά; Πέρσι ο προϋπολογισμός ήταν 200 χιλιάδες για το ρεύμα και πληρώσαμε 800.000 ευρώ. Η έκτακτη επιχορήγηση που μας ενέκρινε το Γενικό Λογιστήριο ήταν 143.000, οπότε είχαμε 400.000 μείον, μόνο από το ενεργειακό. Φέτος, με την ευλογημένη συνθήκη να υπάρχει καλό κλίμα, είμαστε χαμηλότερα στην κατανάλωση. Επίσης, δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι υπάρχει αύξηση στα υλικά για τις κατασκευές των σκηνικών: ξύλο, σίδερο, αλουμίνιο, όλες οι πρώτες ύλες εκτοξεύτηκαν.
Για την επόμενη σεζόν με ποιο προϋπολογισμό θα μπορούσε να κινηθεί με ασφάλεια το Κρατικό; Αυτή τη στιγμή με την υπόσχεση του υπουργείου είμαστε εξασφαλισμένοι μέχρι τον Σεπτέμβριο σίγουρα, θέτοντας το θέμα του εξορθολογισμού του προϋπολογισμού είτε με τη λήψη της απόφασης πόσοι θα είναι οι εργαζόμενοι, ώστε να μειωθεί δραστικά η μισθοδοσία, είτε με την αύξηση της επιχορήγησης σε μεγαλύτερο και πραγματικό νούμερο. Το Κρατικό χρειάζεται κάθε χρόνο περί τα 2,5 εκατομμύρια έκτακτη επιχορήγηση σίγουρα.
Αν φτάσετε στο τέλος της χρονιάς και δεν τα έχετε; Δεν θα μπορεί να λειτουργήσει το θέατρο. Για δυο λόγους. Πρώτον, γιατί ούτως ή άλλως δεν φτάνουνε. Γιατί ξεκινάμε με ελλειμματικό πρόσημο πάντα. Δεύτερον, γιατί μέχρι να παραληφθεί το πρώτο τμήμα της τακτικής επιχορήγησης της επόμενη χρονιάς, φτάνει Μάρτιος. Άρα το θέατρο δεν έχει χρήματα για να κινηθεί Ιανουάριο-Φεβρουάριο για τις μισθοδοσίες. Ούτε έχει περιουσιακά στοιχεία να αξιοποιήσει. Πρέπει να δοθεί μια οριστική λύση για να εξορθολογιστεί ο προϋπολογισμός. Αν θέλουμε να υπάρχει θέατρο στη Θεσσαλονίκη, πρέπει να το στηρίξουμε. Δεν είναι η Θεσσαλονίκη σαν την Αθήνα. Δεν έχει την κουλτούρα τη θεατρική που έχει το κοινό της Αθήνας, ούτε το θεωρεί το θέατρο έξοδο. Κάνουμε τεράστια βήματα για να το πετύχουμε με την προσέλκυση περισσότερων θεατών που δεν ερχόντουσαν στο θέατρο, μέσα από μια βεντάλια παραγωγών για όλα τα γούστα. Δίνουμε βήμα και σε νέες δυνάμεις, που στην Θεσσαλονίκη πρέπει να διαμορφώσουμε το κοινό τους. Αυτό έχει χρέος να το κάνει ένα επιχορηγούμενο κρατικό θέατρο. Φέρνοντας και έσοδα ώστε να μην εξαρτάται το θέατρο από την κρατική επιχορήγηση και από χορηγίες. Για αυτό εντείνουμε τα θεατρικά εργαστήρια και τον χειμώνα και το καλοκαίρι, με σκοπό να δημιουργήσουμε το κοινό των επόμενων 10-15 χρόνων. Η πρωταρχική αποστολή βεβαίως του θεάτρου, είναι να κάνει παραγωγές, και είχε ξεχαστεί για ένα διάστημα. Μέσα από την οικονομική κρίση, την μείωση του προϋπολογισμού από τα 9 εκατομμύρια στα 5 και κάτι. Την έλλειψη διάθεσης και καλής ψυχολογίας του κόσμου, την ανέχεια, την φτώχεια, τα δυόμισι χρόνια του αποκλεισμού. Ήταν μια συνθήκη, καθόμαστε, περιμένουμε, έρχονται κάποια λεφτά από το κράτος, τα μοιραζόμαστε μεταξύ μας και περνά ο καιρός. Εγώ δεν ήρθα εδώ για να περνάει ο καιρός. Ήρθα για να κάνω τον καιρό να περνάει δημιουργικά. Το πρώτο λοιπόν κομμάτι ήταν η δημιουργία των παραγωγών. Το δεύτερο που επιθυμώ είναι η εξωστρέφεια, που προσπαθώ να επιτύχω με 1200 διαφορετικούς τρόπους. Μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Προγραμμάτων Ευρωπαϊκών ΕΣΠΑ και μέσω προσωπικών επαφών, ανταλλαγών και πράξεων. Για μένα ήταν τεράστια θλίψη να μπαίνω στο Βασιλικό Θέατρο και να είναι ένας σκοτεινός χώρος, στον οποίο δεν υποδεχόταν κανείς τον θεατή. Αυτή τη στιγμή τρέχει μια συνεργασία με το κρατικό Ωδείο και Πανεπιστήμια Μουσικών Σπουδών και προσπαθούμε στην είσοδο πριν τις παραστάσεις να έχουμε ένα κουαρτέτο, ένα τρίο, μια μουσική υποδοχή. Αργότερα θέλω να κάνουμε και κάποια δρώμενα, ακόμα και εικαστικά. Απευθύνομαι λοιπόν συνεχώς και στην Καλών Τεχνών, στα μουσικά Πανεπιστήμια, στους διάφορους πολιτιστικούς φορείς της πόλης, τα μουσεία, και προσπαθώ να κάνω Μνημόνια Συνεργασίας, να ανταλλάσσουμε υπηρεσίες και να κάνει ο ένας ομορφότερη την προσέλευση στους χώρους του άλλου.
Όλα αυτά πότε θα υλοποιηθούν; Αν δεν υπάρξουν 200 ανάποδες συγκυρίες, κάποια από αυτά θα ευοδωθούν και πολύ και σύντομα. Δηλαδή το διεθνές φεστιβάλ είναι η τρίτη χρονιά που συμβαίνει. Έληξε πέρσι. Προσπαθούμε να βρούμε πόρους να συνεχιστεί. Θα απευθυνθούμε και στην Περιφέρεια και θα αναζητήσουμε ΕΣΠΑ. Άλλο πολύ σημαντικό κομμάτι, είναι αυτό της αναβάθμισης των σκηνών. Είναι τρομερά κομβικό, γιατί δημιουργήθηκαν το ’97, με αφορμή την Πολιτιστική Πρωτεύουσα. Μετά βιώσαμε όλη την οικονομική δυσχέρεια των επόμενων χρόνων, όπου πολλές εταιρείες από τις εγκαταστάτριες αυτών των μηχανισμών να έχουν κλείσει και να υπάρχουν τρομερές τεχνικές ελλείψεις στις σκηνές. Μιλάμε για μεγάλα κόστη. Εκατομμυρίων. Και για τις τρεις μεγάλες σκηνές. Χρειάζονται η συνδρομή κράτους ή ΕΣΠΑ, λεφτά από το Ταμείο Ανάκαμψης. Κυνηγάμε τα πάντα και τους πάντες.
Έχετε σκεφτεί τρόπο να προσελκύσετε τους χιλιάδες Βαλκάνιους που κατακλύζουν την Θεσσαλονίκη έστω τα Σαββατοκύριακα; Η πρώτη κίνηση είναι βάζοντας υπέρτιτλους στις παραστάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν ενδιαφέρον και για το τουριστικό κοινό. Σε τουριστικά γραφεία έχουμε μοιράσει κάποια προνομιακά εισιτήρια. Σε δεύτερο χρόνο, στο προσεχές ρεπερτόριο υπάρχει σκέψη για ρεπερτόριο βαλκανικό και κάποιες μετακλήσεις. Μιλάμε με τον Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, τον Ένκε Φεζολάρι, του οποίου την παράσταση στη Σκόδρα προσπαθούμε να προσκαλέσουμε στο Διεθνές Φεστιβάλ. Συζητήσαμε με τους ανθρώπους του Αλβανικού προξενείου να κάνουμε μια συνεργασία που να ξεπερνά την ανταλλαγή των παραστάσεων, να γίνει και μια ανταλλαγή σε πολιτιστικό υλικό, που αφορά στο θέατρο, δηλαδή, σκηνοθέτες, μουσικούς, ηθοποιούς, σκηνογράφους, ενδυματολόγους, για μία ανταλλαγή τεχνογνωσίας και μία αμοιβαία ανταλλαγή γνώσης. Η Αλβανία έχει εξαιρετικούς ηθοποιούς. Η Ακαδημία Θεάτρου τους λειτουργεί πολύ καλά. Έχει κι εξαιρετικούς συνθέτες. Αντίστοιχα, δεν έχει καλούς φωτιστές και σκηνοθέτες. Θεωρήσαμε ότι σε πρώτο επίπεδο η συνεργασία μας μπορεί να γίνει με μια ανταλλαγή ειδικοτήτων και κάποια σεμινάρια ανταλλαγής τεχνογνωσίας. Κι έτσι να ξεκινήσουμε κατόπιν μια πιο συγκεκριμένη ανταλλαγή παραστάσεων, ακόμη και συμπαραγωγή.
Έχουμε επίσης κλείσει με τον Τιμοφέι Κουλιάμπιν για την Επίδαυρο του χρόνου, με «Ιφιγένεια», και Γκι Κασίερς από Βέλγιο. Για τη νέα σεζόν, μέχρι αρχές του 2025. Θα γίνουν ακόμα περισσότερες συμφωνίες. Επίσης με τη Ρουμανία ξεκινήσαμε μια συνεργασία με το ιστορικό θέατρο Μπουλάντρα. Επίσης, προσπαθώ να αναβιώσω τον θεσμό μιας Διαβαλκανικής Ένωσης θεάτρων, η οποία είχε ξεκινήσει με την προτεινόμενη ονομασία «Ένωση Θεάτρων της Νοτιοανατολικής Ευρώπης». Θεωρώ ότι είναι λάθος αυτό, όταν υπάρχει Ένωση Θεάτρων Ευρώπης. Για αυτό πρότεινα να βρούμε μια γέφυρα πολιτισμική που να ενώνει τα Βαλκάνια ως Βαλκάνια εν συνόλω. Θα μπορούσε η Ελλάδα και το ΚΘΒΕ να παίξουν έναν κομβικό ρόλο γιατί για τις περισσότερες χώρες των Βαλκανίων, η Θεσσαλονίκη είναι η είσοδός τους, το παράθυρό τους στην Ευρώπη. Έχω πάρει το πρώτο κείμενο εκείνης της συμφωνίας και προσπαθώ να το επικαιροποιήσω. Ώστε να φτιάξουμε έναν Σύλλογο Φίλων Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, που θα στελεχωθεί από επιστήμονες, επιχειρηματίες, καθηγητές, ανθρώπους της τέχνης και προσωπικότητες της πόλης και όχι μόνο, ώστε να καταφέρουμε να βρούμε πόρους και διασυνδέσεις για αυτό το σκέλος της εξωστρέφειας. Ένας μεγάλος αγώνας μου είναι ακόμη, και δεν τον παρατώ, να δημιουργηθεί ένα Φεστιβάλ προσέγγισης του αρχαίου ελληνικού δράματος παγκόσμιο με έδρα τη Θεσσαλονίκη, γιατί τυγχάνει να έχουμε το απαύγασμα τους δυτικού πολιτισμού και να μην το εκμεταλλευόμαστε στο βαθμό που του πρέπει. Θα έπρεπε, όπως είπε και ο Γκοντάρ, να πουλάμε, να νοικιάζουμε τις ελληνικές λέξεις και να πληρωνόμαστε από όλο τον κόσμο. Θα έπρεπε να πληρωνόμαστε και για τη διδασκαλία του αρχαίου πολιτισμού και του αρχαίου ελληνικού δράματος. Τα πανεπιστήμια μας και οι σχολές μας ακόμη δεν έχουν ανοίξει σε αυτό το πεδίο.
Τι προσδοκάτε από την Επίδαυρο; Θα έχουμε καταρχάς δύο, θέλω να πιστεύω, θαυμάσιες προτάσεις: τις «Τρωάδες» του στενού μου συνεργάτη και υπεύθυνου καλλιτεχνικού προγραμματισμού Χρήστου Σουγάρη, με τη Ρούλα Πατεράκη ως Εκάβη. Και έναν θαυμάσιο θίασο: Μπουρδούμη, Καφετζόπουλο, Πιατά, Διακοπαναγιώτου. Ευελπιστούμε έως και 12.000 εισιτήρια. Και τους «Σφήκες», σε συμπαραγωγή με το Εθνικό. Αναλόγως του τι χρήματα θα περισσέψουν, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε παραγωγές και στη Θεσσαλονίκη. Για να μην κάθονται οι 100 ηθοποιοί που θεσμικά πρέπει να απασχολεί με συμβόλαια το Κρατικό, ανεξαρτήτως του αν απασχολούνται όλοι. Για να μην κάθονται και για να μπαίνουν έσοδα, θα κάνουμε και τοπικές παραγωγές, ώστε να υπάρχει πλουραλισμός καλλιτεχνικός και οι άνθρωποι αυτοί να μην δυσανασχετούν μην κάνοντας τη δουλειά τους.
Ένα ακόμη από τα παράδοξα της θητείας σας: τα ήρεμα πνεύματα και η σύμπνοια με το Δ.Σ., ενώ στο παρελθόν ζούσαμε πρωτοφανείς «εμφυλίους» μεταξύ Δ.Σ. και διευθυντών. Πώς τα έχετε καταφέρει; Έχει να κάνει με το ότι προέρχεστε από αυτό το θέατρο και με ένα τρόπο και ξέρετε τους μηχανισμούς του; Σίγουρα παίζει πολύ μεγάλο ρόλο το ότι γνωρίζω τα προβλήματα και τις ανάγκες του θεάτρου. Δεν μπορώ να ανταπεξέλθω σε όλες και δεν είμαι σύμφωνος με όλες. Παρόλα αυτά, το να τον γνωρίζεις καλά εκ των έσω τον χώρο είναι σημαντικό στοιχείο για να τον διαχειριστείς καλύτερα. Με το Δ.Σ. έχουμε ωστόσο πολλές διαφωνίες.
Για ποια θέματα; Κυρίως στο καλλιτεχνικό κομμάτι.
Διαφώνησαν με τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό που υλοποιήθηκε; Κάποιοι, ναι. Ανθρώπινο είναι. Έχουν δικαίωμα να έχουνε γνώμη, Δεν έχουν λόγο στον καλλιτεχνικό προγραμματισμό. Αλλά επειδή μου αρέσει η συνέργεια, το “μαζί”, δεν είμαι του ατομικού προϊόντος, έκανα προσπάθεια να συντονιστούμε. Υπάρχουν και άνθρωποι στο Δ.Σ. οι οποίοι ακούνε, και όταν δεν γνωρίζουν πράγματα θέλουν να τα κατανοήσουν. Και φτάσαμε σε μια καλή ισορροπία, πιστεύω, αυτή τη στιγμή, περνώντας από χίλια μύρια κύματα.
Περάσατε κι από «χίλια μύρια κύματα»; Η εικόνα προς τα έξω είναι άλλη. Περνάμε! Φυσικά! Το παράπονο που έχω είναι ότι το Δ.Σ. δεν πίστεψε από την αρχή αυτό που πήγε να γίνει. Θεωρούσαν ότι θα βάλω «μέσα» το θέατρο, ότι ξοδεύω πάρα πολλά λεφτά. Η πράξη απέδειξε το αντίθετο. Ευελπιστώ μέχρι το τέλος του χρόνου, να επιβεβαιωθώ ακόμα περισσότερο.
Υπάρχει λάθος που αναγνωρίζετε ότι κάνατε; Είμαι αρκετά ικανοποιημένος. Λάθος δεν θεωρώ ότι έχω κάνει. Εκ των υστέρων προκύπτει ότι το 90% των πραγμάτων που συνέβησαν, είχαν θετικό πρόσημο. Για λάθη χειρισμών, λάθη επιλογών θα κρίνουν άλλοι, όχι εγώ. Θα σας φέρω ένα παράδειγμα. Για μένα ο Καπουτζίδης ήταν μια πολύ καλή επιλογή.
Υπήρξαν αντιδράσεις για τον Καπουτζίδη; Σαφώς. Όπως υπήρξαν αντιδράσεις από άλλες μεριές για τον «Ερωτόκριτο» της Χιώτη. Είναι το περί ορέξεως κολοκυθόπιτα, που λέμε, σε σχέση με το γούστο μας στις τέχνες. Εγώ αισθάνομαι ότι έχω δικαιωθεί, επιλέγοντας να συνεργαστούμε με τον Λιβαθινό, τον Κακλέα, τον Σκουρλέτη, τον Καπουτζίδη, την Χιώτη, τον Αμπαζή κ.ο.κ., επειδή έτσι εξυπηρετώ τον προγραμματισμό που αφορά σε ένα κρατικά επιχορηγούμενο κρατικό φορέα. Οι φορολογούμενοι έχουν δώσει τον οβολό τους για να μπορεί να υπάρχει αυτό το επιχορηγούμενο θέατρο. Κι επομένως, ως τέτοιος οργανισμός καλούμαστε να καλύψουμε όλα τα γούστα και ο θεατής να μπορεί να δει και αυτό που θα μπορούσε να δει από ένα εμπορικό θέατρο, και αυτό που θα παρουσίαζε ένα αμιγώς ποιοτικό. Αν και οι ταμπέλες αυτές δεν με βρίσκουν σύμφωνο. Τα ονοματίζω τα πράγματα έτσι για να συνεννοηθούμε. Θεωρώ ότι οτιδήποτε εμπορικό μπορεί να είναι καλλιτεχνικό -και τανάπαλιν. Από εκεί και πέρα, δεν θα κινούμουν ποτέ με το «μου αρέσει εμένα προσωπικά». Πράγματα που είναι σήμερα στο Κρατικό, αν ενεργούσα έτσι, μπορεί να μην ήτανε. Και άλλα που δεν είναι, μπορεί να ήτανε. Το κριτήριό μου προσπαθώ να πηγάζει αμιγώς από το τι περιμένει το θεατρικό κοινό της Θεσσαλονίκης. Η αθρόα προσέλευση απέδειξε ότι σε πολύ μεγάλο ποσοστό έχουμε πετύχει.