Σήμερα το πρωί, χάραξε από τις δύο. Ένα αόρατο τρεμάμενο νήμα όσων ξενυχτούσαν για δικαιοσύνη τέντωσε, χωρίς ευτυχώς να σπάσει, στην είδηση ότι ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και τέως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Δημήτρης Λιγνάδης, οδηγείται ύστερα από την πεντάωρη απολογία του και τη μαραθώνια διαδικασία εξέτασης των μαρτύρων, ομόφωνα από ανακρίτρια και εισαγγελέα, στη φυλακή για το κακούργημα του βιασμού κατά συρροή.
Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας βρέθηκα στα γραφεία του ΣΕΗ στα Εξάρχεια, εκεί που το ασανσέρ ανεβοκατέβαζε διαρκώς ανθρώπους και οι μπαταρίες των κινητών τελείωναν η μια μετά την άλλη σε νευρικές κλήσεις. Ο Σπύρος Μπιμπίλας εκλέχθηκε, την πιο κομβική στιγμή για το θέατρο, πρόεδρος του σωματείου ηθοποιών με τις περισσότερες ψήφους που έχει τύχει να πάρει κανείς γι’ αυτήν τη θέση. Όπως λέει ο ίδιος, «Με αντάμειψαν για όλα αυτά τα χρόνια που παλεύω για τους ηθοποιούς και τα δικαιώματα μας. Είμαι πλέον συνταξιούχος, όλο τον χρόνο μου τον καταναλώνω στο να σκέφτομαι πώς θα επιβιώσουν οι ηθοποιοί σε μία τόσο δυσχερή γι’ αυτούς συνθήκη, πώς θα πάψουν να είναι αντικείμενο άγριας εκμετάλλευσης και αναξιοπρέπειας, από όλους εκείνους που θεώρησαν τα μνημόνια και την πανδημία ευκαιρία για να κυριαρχήσουν πάνω μας».
Το τηλέφωνο του δεν σταματά να τρίζει, στο αθόρυβο, πάνω στο γραφείο του. «Νιώθω μεγάλη θλίψη και τεράστια απογοήτευση για όσα συμβαίνουν. Νιώθω στ’ αλήθεια ότι πρέπει να ζητήσουμε γονυπετής συγγνώμη από την καινούργια γενιά. Νομίζαμε πως θα αλλάξουμε τον κόσμο και τελικά τους τον παραδίδουμε χειρότερο. Παραμένει μέχρι και σήμερα αμείωτο το σοκ από την ακρότητα των όσων καταγγέλλονται. Μπορεί να είχαμε έναν απόηχο κάποιων φημολογιών, αλλά κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί ότι πίσω θα κρύβεται τόσο σκοτάδι».
Κοιτάει και εκείνος την ώρα, συμφωνούμε και οι δύο ότι όλα τα ρολόγια δείχνουν τη στιγμή των θυμάτων. «Είμαι δίπλα τους. Κουράστηκα από τα ανούσια ερωτήματα που θέλουν να απολογούμαστε για τον χρόνο και τον τόπο που θα επιλέξουμε να μιλήσουμε. Ο κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να κάνει την επανάσταση του και να λέει όταν είναι έτοιμος το «ως εδώ». Φαίνεται ότι φτάσαμε στο «ως εδώ», δεν έχει άλλο. Έπρεπε να σπάσει το κακό σπυρί, να βγει το πύον. Πρέπει επιτέλους να καταλάβουν τι έκαναν αυτοί οι άνθρωποι, και πως δεν πρόκειται να τους δώσουμε κανένα συγχωροχάρτι για να πορευτούν ξανά μαζί μας. Πρέπει να καταλάβουν πόσο έσφαλαν».
Στην κουβέντα μας παρεισφρέουν διαρκώς πληροφορίες από την Ευελπίδων, εκεί που η απόφαση του δικαστικού συμβουλίου σχετικά με την ένσταση ακυρότητας της προδικασίας ήταν απορριπτική και ο γνωστός για τον τρόπο που αρέσκετε στο να προκαλεί το κοινό αίσθημα δικηγόρος Κούγιας επιδίδεται σε ένα ακόμη σόου φθηνών εντυπώσεων. Έχοντας ως υπερασπιστική γραμμή τη βάναυση συκοφάντηση των θυμάτων, ασκώντας ρητορική που εντάσσεται στις διατάξεις του αντιρατσιστικού νόμου, με περιεχόμενο βαθιά ομοφοβικό και σεξιστικό, ο δικηγόρος πρότεινε ως μάρτυρες υπεράσπισης του Λιγνάδη, αφήνοντας να διαρρεύσουν τα ονόματα τους στον Τύπο, δύο ανθρώπους που τελικά ανακοίνωσαν ότι ουδέποτε ρωτήθηκαν ή συναίνεσαν σε κάτι τέτοιο, δηλώνοντας πλήρη άγνοια για την υπόθεση. Τον ρωτάω αν θέλει να σχολιάσει κάτι πάνω σε αυτό και με μια τρυφερή απαξία μου απαντάει πως, «Κάθε ρατσιστική δήλωση, όπως αυτές του Κούγια, καθρεφτίζει τον χαρακτήρα του ανθρώπου που την κάνει. Είναι επιτέλους καιρός να σεβόμαστε ο ένας τον άλλον».
Δεν ξέρω αν στα αλήθεια φανταζόμαστε πόσο κουράγιο χρειάζεται ένα γκέι αγόρι που έχει υποστεί σεξουαλική κακοποίηση στην εφηβεία να μιλήσει, να κάνει δηλαδή μια διπλή δημόσια εξομολόγηση, για τη σεξουαλικότητά του και τον βιασμό του, όταν ξέρει καλά πως οι πιθανότητες στοχοποίησης και αμφισβήτησης του βιώματος του, μέσα σε μια συντηρητική πατριαρχική κοινωνία, είναι πολλές.
«Οι κοινωνικοί δεσμοί είναι έτσι, που ένα γκέι αγόρι είναι πολύ δύσκολο να βγει και να καταγγείλει τι του έχει συμβεί. Η γοητεία που ασκεί λόγω θέσης και εξουσίας ο θύτης κάνει το θύμα ακόμη πιο αδύναμο.
Προσωπικά ήμουν τυχερός, δεν μου έτυχε ποτέ κάτι τέτοιο. Πέρασα στο ντούκου, δεν με κοίταξε άνθρωπος ποτέ. Έχω δει όμως πολύ προσβλητικές καταστάσεις. Σε σχέση με εμένα, ξέρω να πω πως έχω φάει τρομερό μπούλινγκ κυρίως από δημοσιογράφους, που θεωρούν ότι μπορούν να στοχοποιούν κάποιον από τον τρόπο που ντύνεται ή απ’ τους ρόλους που παίζει. Δεν καταλαβαίνω γιατί η σοβαρότητα πρέπει να συνδέεται με το αν εγώ φοράω κόκκινο ή κίτρινο παντελόνι. Συγκεκριμένα αυτές τις ημέρες θεωρώ ότι δεν υπάρχει κανένας κώδικας δεοντολογίας στον δημοσιογραφικό χώρο. Αρκετοί είναι ανάγωγοι και πιεστικοί, χωρίς να σέβονται τις ζωές των άλλων».
Το πειθαρχικό συμβούλιο, μπορεί να παρέδωσε στον Εισαγγελέα τον φάκελο με το υλικό που είχε συλλέξει για περιπτώσεις έκνομων συμπεριφορών από ανθρώπους του θεάτρου, παρόλα αυτά ένας δεύτερος, νέος φάκελος, έχει αρχίσει ήδη να φουσκώνει από τις ασταμάτητες μέχρι και σήμερα καταγγελίες. «Προσωπικά, δεν έχω καμία δικαιοδοσία ως πρόεδρος επί του πειθαρχικού. Δεν γνωρίζω ούτε το περιεχόμενο των φακέλων, ούτε από ποιους, ούτε προς ποιους είναι. Αφού τελειώσει το πειθαρχικό συμβούλιο τη δουλειά του, τότε και μόνο τότε, θα ενημερωθεί το διοικητικό συμβούλιο όχι για το περιεχόμενο, αλλά για τα πρόσωπα. Τότε, θα πρέπει να πάμε σε γενική συνέλευση για να συναποφασίσουμε αν πρέπει κάποιοι να αποπεμφθούν απ’ το σώμα των ηθοποιών».
Ο Σπύρος Μπιμπίλας, δεν έχει κανένα πρόβλημα που ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, βρήκε χώρο σε πρωινές εκπομπές. «Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να διοχετεύει τον πόνο του όπου θέλει. Τα λεγόμενα πρωινάδικα, επέδειξαν πολύ μεγαλύτερο σεβασμό από άλλους. Παρόλα αυτά, τα θύματα δεν πρέπει να πέφτουν σε παγίδες τηλεθέασης και να θεωρούν ότι η δημόσια εξομολόγηση τους αρκεί. Πρέπει να πάνε στους δικηγόρους. Αν είναι ηθοποιοί, το σωματείο μπορεί να τους καθοδηγήσει με το πειθαρχικό συμβούλιο για το πώς να καταγγείλουν μια παραβιαστική συμπεριφορά. Μέλημα μας είναι πλέον να δημιουργηθεί ένας κώδικας δεοντολογίας και σε εμάς».
Τα αφτιά του Προέδρου των ηθοποιών έχουν ακούσει πολλά κι έχει δει πολλά δάκρυα να τρέχουν το τελευταίο διάστημα. «Δεν μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια. Προσπαθώ να δώσω λύσεις που να έχουν ένα νόημα. Φυσικά και έγιναν κάποιες αστοχίες, όμως είμαστε και εμείς άνθρωποι. Είναι δυσβάσταχτο το βάρος που έπεσε στις πλάτες μας».
Λίγες ημέρες πριν και μετά τη συνέντευξη Τύπου της υπουργού Πολιτισμού που αφορούσε τις καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση στον χώρο του θεάτρου, το ΣΕΗ εξέδωσε ανακοίνωση, στην οποία οι ηθοποιοί κάνουν λόγο για «εκκωφαντική σιωπή» τριών εβδομάδων από πλευράς της πολιτικής ηγεσίας και πως «η αρμόδια Υπουργός και ο Πρωθυπουργός κώφευαν, κρύβονταν και έκαναν υπογείως τα πάντα για να αποπροσανατολίσουν».
Ο Σπύρος Μπιμπίλας, θεωρεί πως η Λίνα Μενδώνη φανερά δεν μπορεί να διαχειριστεί αυτό που συμβαίνει. «Στη θέση της θα είχα παραιτηθεί, δεν θα άντεχα να με βρίζουν τόσοι πολλοί άνθρωποι. Στο εξωτερικό παραιτούνται κυβερνήσεις ολόκληρες για πολύ λιγότερα. Εδώ, παρά τους ισχυρούς κλυδωνισμούς δεν φαίνεται να ισχύει κάτι τέτοιο». Όσο για τη συσχέτιση υποκριτικής και υποκρισίας από πλευράς της υπουργού, ο πρόεδρος του ΣΕΗ πιστεύει ότι η Λίνα Μενδώνη μάλλον δεν είναι θεατρόφιλή και γι’ αυτό δεν ξέρει να χρησιμοποιεί καλά τις λέξεις. «Η υποκριτική μας δεινότητα δεν έχει καμία σχέση με την υποκρισία των ανθρώπων».
Βγαίνοντας απ’ το γραφείο του, κουτουλάμε πάνω σε κούτες με τρόφιμα, σακιά με πατάτες και μπουκάλια με λάδι. «Προσπαθούμε να κρατάμε τις αποθήκες μας γεμάτες με τρόφιμα που μας στέλνουν χορηγοί ή παλιοί ηθοποιοί σε συνδυασμό με κάποια χρήματα, ώστε να μπορούμε να δίνουμε επιδόματα και να βοηθάμε όσους δεν έχουν. Πόσο όμως μπορεί να συνεχιστεί αυτό; Όταν τελειώσει η πανδημία υπάρχει κάποιο σχέδιο απορρόφησης όλων αυτών των ανθρώπων; Εφόσον η κυβέρνηση αποφάσισε να κρατήσει τα θέατρα κλειστά, έπρεπε να επιδοτήσει τους ανθρώπους του θεάματος, ώστε να μπορούν να επιβιώσουν».
Καθώς τον αποχαιρετώ, τον ρωτάω πως διατηρεί μέσα σε όλη αυτήν τη δυστοπία το χαμόγελο και τη σπίθα στα μάτια του. «Κοίταξε να δεις Χρύσα, δεν το έκρυψα ποτέ πως δεν προσκυνώ καμία θρησκεία. Πιστεύω μόνο στην αγάπη, την αλληλεγγύη, τον αλληλοσεβασμό και την ανθρωπιά. Έχω γυρίσει όλον τον κόσμο έμαθα να αγαπώ και να σέβομαι ανεξαρτήτως πατρίδας, χρώματος, φυλής και σεξουαλικού προσανατολισμού. Έχω καταφέρει να κλαίω χωρίς ντροπή με τον πόνο των ανθρώπων, με τα παιδιά που πεινάνε, με τα κράτη που συνθλίβονται. Και αυτή είναι η μόνη μου απάντηση στον κύριο Λιγνάδη».