Μπορούν τα τιτιβίσματά σου να αποκαλύψουν τον άνθρωπο που κρύβεται μέσα σου; Κρίνοντας από τις τελευταίες 141 λέξεις που χρησιμοποίησα στο Τουίτερ, είμαι βαριά καταθληπτικός με εξάρσεις θυμού, ενώ η σκέψη μου δεν είναι καθόλου αναλυτική και βασίζεται στο κλασικό «βλέποντας και κάνοντας». Αυτό ήταν τουλάχιστον το αποτέλεσμα του AnalyseWords, μίας από τις τελευταίες δημιουργίες του Τζέιμς Πενεμπέικερ, ψυχολόγου και καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Τέξας που μελετά το πώς η γλώσσα και οι λέξεις που χρησιμοποιούμε συσχετίζονται με την προσωπικότητα μας. Μία από τις πιο δημοφιλείς εργασίες του Πενεμπέικερ είναι το πρόγραμμα Linguistic Inquiry and Word Count (L.I.W.C.), το οποίο εξετάζει τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, τη συχνότητα και το γλωσσικό πλαίσιο στο οποίο τις εντάσσουμε, εκτιμώντας τις ψυχολογική μας κατάσταση και διαφορετικές πτυχές της προσωπικότητας μας.
Από τη δημιουργία του L.I.W.C., το 1993, έρευνες που έχουν στηριχθεί σε αυτό υποστηρίζουν ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της γλώσσας που χρησιμοποιούμε, της ψυχολογικής μας κατάστασης και της συμπεριφοράς μας. Έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι λέξεις που χρησιμοποιούνται σε κάποιο «γρήγορο φλερτ» μπορούν να εκφράζουν το αμοιβαίο ερωτικό ενδιαφέρον δύο ανθρώπων που επιθυμούν να ξανασυναντηθούν στο μέλλον. Ότι η λεκτικές επιλογές ενός προσώπου μπορούν να αποκαλύψουν την κοινωνική του θέση, ή ακόμη ότι φράσεις όπως «Τι εννοείς;» ή «Κοίταξε να δεις» αποτυπώνουν το φύλο ή την ηλικία ενός ανθρώπου. Ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε λέξεις όπως «και» ή «κάτω» μπορεί να συνδέεται με συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους. «Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε στην καθημερινή μας ζωή αντανακλούν τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας με τρόπο συχνά απρόβλεπτο», αναφέρει ο Πενεμπέικερ.
Ο καθηγητής ψυχολογίας Τζέιμς Πενεμπέικερ.
Τα σόσιαλ μίντια φαίνονται «κομμένα και ραμμένα» για προχωρήσουν τις παραπάνω έρευνες ένα βήμα παραπέρα. Δεν χρειάζεται να γράψουμε κάποια έκθεση ή κάποιο ημερολόγιο. Οι λέξεις βρίσκονται εκεί. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Πενεμπέικερ στο περιοδικό The New Yorker, «το μεγαλύτερο πρόβλημα σε αυτή την προσέγγιση είναι να πετύχουμε τη αιτιότητα που διέπει τις έννοιες που εξετάζουμε».
Τον περασμένο μήνα, ο Πενεμπέικερ ολοκλήρωσε μία έρευνα σε συνεργασία με τον Γιοχάνες Έικστετ, καθηγητή του πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια. Ανέλυσαν 826 εκατομμύρια tweets από 1400 επαρχίες των ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα ήταν να διαμορφώσουν με τη βοήθεια μίας λίστας λέξεων σχετικών με διάφορα συναισθήματα – θυμός, χαρά, άγχος – ένα «συναισθηματικό προφίλ» για κάθε αμερικανική επαρχία. Το τελικό ερώτημα ήταν το εξής: Τα παραπάνω προφίλ μπορούσαν να καθορίσουν ποιες επαρχίες θα είχαν περισσότερους θανάτους από καρδιακές παθήσεις;
Η απάντηση ήταν ναι. Επαρχίες όπου οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν λέξεις επιθετικές ή παθητικές – όπως «μαλάκας», «ζηλιάρης» ή «βαριεστημένος» – είχαν αισθητά υψηλότερα ποσοστά θανάτων από καρδιακές παθήσεις. Αντίθετα, όπου οι άνθρωποι περιέγραφαν με τις λέξεις θετικά και φιλικά συναισθήματα, οι σχετικές παθήσεις ήταν πιο σπάνιες.
Τα παραπάνω στοιχεία είναι εντυπωσιακά, ωστόσο το κριτήριο στο οποίο βασίζονται έρευνα είναι επισφαλές. Και αυτό γιατί, σύμφωνα με τα στατιστικά του Pew Research Center, μόνο το 19% των Αμερικανών χρησιμοποιεί το Τουίτερ, από τους οποίους ένας στους πέντε είναι πάνω από πενήντα ετών.
Τον κίνδυνο γενίκευσης μεμονωμένων συμπερασμάτων αναγνωρίζουν και οι ερευνητές, που επισημαίνουν πως «η γλώσσα που χρησιμοποιείται στο Τουίτερ μπορεί να αποτελέσει ένα παράθυρο για να εξετάσουμε τη συνολική δυναμική της επίδρασης του κοινωνικού περιβάλλοντος». Ο Πενεμπέικερ αναφέρει στο New Yorker σχετικά: «Το να λες πως ένας 18χρονος κάνει tweets με επιθετικό λεξιλόγιο και αυτό συνδέεται με τον ξαφνικό θάνατο των προπαππούδων του από καρδιακές παθήσεις απαιτεί ένα μεγάλο λογικό άλμα».
Αυτές οι επιφυλάξεις δεν περιορίζουν την αξία της έρευνας. «Ακόμη και αν αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει σύνδεση, σε βοηθάει να αναρωτηθείς: Ποια είναι η σχέση αιτιότητας μεταξύ των παραγόντων που εξετάζουμε;», αναφέρει ο Πενεμπέικερ, ο οποίος υπογραμμίζει τις θεραπευτικές ιδιότητες του να γράφει κανείς στα σόσιαλ μίντια, ανεξάρτητα από την αξία των τελευταίων ως εργαλείων έρευνας. Έρευνες του καθηγητή ψυχολογίας έχουν δείξει πως όποιος κρατά και διαβάζει εφημερίδα καθημερινά, είναι πιο ισορροπημένος συναισθηματικά, ανακάμπτει γρηγορότερα από ασθένειες και είναι πιο επιτυχημένος στον επαγγελματικό τομέα. Πρόσφατη μελέτη του απέδειξε πως τα ίδια αποτελέσματα έχει και η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Άρα, ανεξάρτητα από τις έρευνες για τα σόσιαλ μίντια και την προσωπικότητά μας, συνεχίστε να ποστάρετε και να σχολιάζετε. Κάνει καλό.