Εσχάτως, η λέξη “θρόμβωση” πρέπει να είναι από τις πλέον δημοφιλείς στις μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο. Με το “εμβόλιο” δίπλα της, αποτυπώνει μια από τις πολλές ανησυχίες μας. Σε περισσότερες λέξεις-κλειδιά περιλαμβάνεται σίγουρα και η AstraZeneca. Το εμβόλιό της έχει συνδεθεί για ένα μέρος της κοινής γνώμης με ανεπιθύμητα περιστατικά θρομβώσεων. Όπως και το εμβόλιο της Johnson & Johnson. Έχουν άλλωστε παρόμοια τεχνολογία, η οποία διαφοροποιείται από τα άλλα δύο, mRNA εμβόλια των Pfizer/BioNtech και Moderna. Αυτά τα τέσσερα είναι τα εγκεκριμένα διαθέσιμα στην Ελλάδα για την προστασία κατά της Covid-19 και βρίσκονται στο επίκεντρο των συζητήσεων.
Τι συμβαίνει, όμως, με τις παρενέργειες και τί γνωρίζουμε γι’ αυτές;
Το εμβόλιο Vaxzevria της AstraZeneca, έχει ως εξαιρετικά σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια την περίπτωση θρόμβωσης με θρομβοπενία. Το σύνδρομο ονομάζεται τελευταία TTS (Thrombocytopenia syndrome). Οι θρόμβοι εμφανίζονται σε φλέβες στον εγκέφαλο καθώς και στην κοιλιά και τις αρτηρίες και θεωρούνται ασυνήθιστοι τόσο για τα σημεία στα οποία συναντώνται, όσο και επειδή εμφανίζονται μαζί με χαμηλά επίπεδα αιμοπεταλίων. Τα συμπτώματα μπορεί να παρουσιαστούν εντός 28 ημερών – διάστημα κατά το οποίο οι υγειονομικοί είναι απαραίτητο να συμπληρώνουν την κίτρινη κάρτα φαρμακοεπαγρύπνησης.
Η συνήθης συμπτωματολογία που πρέπει να χτυπήσει “καμπανάκι” σε εμβολιασθέντες περιλαμβάνει δύσπνοια, κάποιο νευρολογικό σύμπτωμα, θωρακικό άλγος, επίμονη κεφαλαλγία πέρα από τέσσερις ημέρες και δερματολογικές εκδηλώσεις όπως μελανιές ή μικρές αιμοραγίες σαν τσίμπιμα καρφίτσας.
Σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση από την πρόεδρο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, δεν έχουν εντοπιστεί προδιαθεσικοί παράγοντες, ίσως μόνο το θέμα της ηλικίας. Ο εκτιμώμενος κίνδυνος εμφάνισης του συνδρόμου TTS μετά από εμβολιασμό με το εμβόλιο της AstraZeneca είναι μεγαλύτερος σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 50 ετών.
Ωστόσο, εάν κάποιος νοσήσει με Covid, ο κίνδυνος για σοβαρές θρομβώσεις είναι πολλαπλάσιος, όπως εξηγεί η επιστημονική κοινότητα. Για αυτό και οι ειδικοί τονίζουν με κάθε ευκαιρία ότι το όφελος του εμβολίου υπερβαίνει κατά πολύ τον αμφισβητούμενο κίνδυνο σπάνιων ανεπιθύμητων παρενεργειών. Τα στοιχεία που δίνει στην Popaganda ο καθηγητής Παιδιατρικής, Λοιμωξιολογίας και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας, Θεοκλής Ζαούτης, δείχνουν το πραγματικό μέγεθος του προβλήματος.
“Η συχνότητα εμφάνισης θρομβωτικών επεισοδίων όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφία είναι τέσσερα περιστατικά στο ένα εκατομμύριο. Η πιθανότητα θρομβώσεων σε νέες γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά χάπια είναι 500 έως 1200 στο ένα εκατομμύριο, σε καπνιστές είναι 1000 στο ένα εκατομμύριο. Το κυριότερο όμως είναι ότι η συχνότητα εμφάνισης θρόμβωσης από τη λοίμωξη Covid-19 είναι 165.000 στο ένα εκατομμύριο, δηλαδή ποσοστό 16,5%”, επισημαίνει ο καθηγητής και προσθέτει με έμφαση: “Ο εμβολιασμός παραμένει το πιο ισχυρό όπλο κατά των λοιμώξεων. Ας επιστρέψουμε 40-50 χρόνια πίσω και ας σκεφτούμε πόσα παιδιά πέθαιναν από ιλαρά, πολυομυελίτιδα και άλλες ασθένειες που έχουν σχεδόν εξαλειφθεί. Ξεχνάμε την επιτυχία των εμβολιασμών”.
Πόσα περιστατικά έχουν καταγραφεί;
Οπως προκύπτει από τελευταία δεδομένα που έχει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) στη διάθεσή του, έχουν καταγραφεί 316 σοβαρά περιστατικά θρομβώσεων μετά από εμβολιασμούς ενηλίκων με AstraZeneca στις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (27 χώρες της ΕΕ, Ισλανδία, Νορβηγία και Λιχτενστάιν). Οι αναφορές αυτές αντιστοιχούν σε περίπου 36 εκατομμύρια εμβολιασμών.
Στην Ελλάδα, με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία, σε σύνολο 905.915 εμβολιασμών 1ης και 2ης δόσης του εμβολίου της AstraZeneca έχουν συσχετιστεί πέντε επιβεβαιωμένα περιστατικά ΤΤS, τα οποία η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκων αξιολόγησε βάσει κλινικοεργαστηριακών και δημοσιευμένων επιστημονικών δεδομένων ότι σχετίζονται με το εμβόλιο. Η αναλογία προς το σύνολο των εμβολιασθέντων με Vaxzevria είναι 1:181.000 (0,55/100.000). Αναφορικά με την εμφάνιση περιστατικών TTS σε εμβολιασμένους των ηλικιακών ομάδων κάτω των 50 ετών με το εμβόλιο Vaxzevria στον ελληνικό πληθυσμό, από τα μέχρι σήμερα στοιχεία προκύπτει ότι η συχνότητα εμφάνισης για την ηλικιακή ομάδα 30-39 είναι 1.58/100.000 (αντίστοιχη αναφερόμενη στον ΕΜΑ 1.8/100.000), ενώ για την ηλικιακή ομάδα 40-49 υπολογίζεται σε 2.28/100.000 (αναφερόμενη στον ΕΜΑ 2.1/100.000).
Τι ξέρουμε για τα υπόλοιπα εμβόλια;
Περιστατικά του συνδρόμου TTS διερευνώνται και μετά από εμβολιασμούς με το εμβόλιο Johnson & Johnson. Στις ΗΠΑ έχουν αναφερθεί 28 περιπτώσεις σοβαρών, δυνητικά απειλητικών για τη ζωή θρομβώσεων (σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία). Και τα δύο αυτά εμβόλια, όπως και το ρωσικό Sputnik V, βασίζονται σε μια τεχνική γνωστή ως “ιικός φορέας”. Ερευνητές ανά τον κόσμο εξετάζουν εάν προκύπτει αιτιώδης σχέση μεταξύ των διαταραχών αιμοπεταλίων και των θρόμβων και του συστατικού αδενοϊού. Πρόσφατα, μάλιστα, το Βέλγιο ανακοίνωσε ότι σταματά τη χρήση του εμβολίου της Johnson & Johnson σε ανθρώπους ηλικίας κάτω των 41, μετά το θάνατο νεαρής γυναίκας.
Το σύνδρομο TTS δεν έχει συνδεθεί έως τώρα με τα mRNA εμβόλια. Κατόπιν αναφορών προερχόμενων από την εθνική βάση καταγραφής του Ισραήλ, στις 17 Μαϊου, το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC) εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει ότι ένας μικρός αριθμός περιπτώσεων μυοκαρδίτιδας (φλεγμονής του μυοκαρδίου) έχει αναφερθεί σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες, κυρίως άνδρες, συνήθως εντός τεσσάρων ημερών μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης του εμβολίου BNT162b2 (Pfizer-BioNTech). Η πλειοψηφία των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται από ήπια, αναστρέψιμη προσβολή της καρδιάς ενώ τα ποσοστά μυοκαρδίτιδας δε φαίνεται να ξεπερνούν τα αναμενόμενα για την εποχή. Στην Ελλάδα έως τώρα έχει γίνει γνωστό ένα περιστατικό περικαρδίτιδας μετά τον εμβολιασμό με mRNA εμβόλιο και αφορά σε γυναίκα.
Από την έναρξη των εμβολιασμών κατά του κορονοϊού στην Ελλάδα, στις 27 Δεκεμβρίου του 2020, έως και τις 30 Μαΐου έχουν χορηγηθεί 3.923.064 δόσεις εμβολίου της Pfizer/BioNTech, 545.015 δόσεις εμβολίου της Moderna, 104.262 δόσεις εμβολίου Johnson & Johnson και 949.614 δόσεις εμβολίου της AstraZeneca με το εμβόλιο Vaxzevria.