Η πρωτεύουσα της αυτόνομης επαρχίας Σιντζιάνγκ, Ουρούμτσι.
Μετά από 24 ώρες on board και 1000 χλμ στο δρόμο το λεωφορείο φτάνει, επιτέλους, στην πόλη Ουρούμτσι (Urumqi), πρωτεύουσα της αυτόνομης επαρχίας Σιντζιάνγκ (Xinjiang) της Κίνας. Αν και η διαδρομή από το Καζακστάν είναι η πιο «σύντομη» με χερσαία μέσα, είναι, μάλλον, και η πιο επίπονη.
Η Σιντζιάνγκ είναι η πιο απομακρυσμένη, στα δυτικά, επαρχία της Κίνας. Το Ουρούμτσι απέχει πάνω από 3.000 χλμ από το Πεκίνο και αποτελεί σημαντικότατο εμπορικό κόμβο στον περίφημο δρόμο του μεταξιού.
Μπορεί να είχε αρχίσει να σουρουπώνει, τα στενάκια όμως αυτής της ιδιαίτερης γωνιάς της πόλης ήταν ακόμη γεμάτα κόσμο. Κάπου εκεί περιπλανιέμαι κι εγώ συνεπαρμένος από τις εικόνες γύρω μου. Παρατηρώ δυο νεαρούς φουρναρέους που «βουτούν» εναλλάξ, σαν ντουέτο συγχρονισμένης κολύμβησης, σ’ έναν κάθετο πυρωμένο φούρνο, κολλώντας στα τοιχώματά του κομμάτια ζυμαριού, που θα διαμορφωθούν σε λαχταριστά στρογγυλά ψωμιά σαν πίτσα.
Η νέα “παλιά” πόλη του Κάσγκαρ πνιγμένη σ ένα πέπλο παχιάς σκόνης. Με πρόσχημα την επικινδυνότητα των παλιών σπιτιών σε περίπτωση σεισμού, ξαναχτίστηκαν με νέα υλικά και σουλουπώθηκε γενικά η περιοχή ώστε να είναι σύννομη και με το τουριστικό της προφίλ.
Ακριβώς δίπλα, ένας ηλικιωμένος τεχνίτης, απορροφημένος, λαξεύει με το σφυρί του ένα μεταλλικό παραδοσιακό σκεύος. Πιο πέρα ένας ψήστης στριφογυρίζει με το ένα χέρι βέργες με κεμπάπ πάνω σε μια μακρόστενη ψησταριά, ενώ με το άλλο τα πασπαλίζει με πορφυρά μπαχάρια. Ανάμεσα στη βοή του κόσμου και τις φωνές των εμπόρων που διαλαλούν την πραμάτεια τους, ακούγεται και το κάλεσμα του ιμάμη προς τους πιστούς για την βραδινή προσευχή.
Τίποτα, δηλαδή, από τα παραπάνω δεν μαρτυρά ότι βρίσκομαι στο κέντρο μιας σύγχρονης κινεζικής μεγαλούπολης; ούτε οι πινακίδες που είναι γραμμένες σε αραβική γραφή, ούτε καν οι περαστικοί οι οποίοι δεν μοιάζουν διόλου με τους κλασικούς κινέζους, ενώ μιλούν μια γλώσσα που ακούγεται κάτι μεταξύ αραβικών και τουρκικών.
Η Κυριακάτικη ζωοπανήγυρη στο Κάσγκαρ αν και έχει εξελιχθεί σε δημοφιλή τουριστική ατραξιόν, παραμένει αυθεντική.
Πρόκειται, δηλαδή, για τη μοναδική γειτονιά των Ουιγούρων, ή τουλάχιστον ότι έχει απομείνει από την παλιά πόλη, στο κέντρο του Ουρούμτσι, μια μικρή όαση αγοραίου πολιτισμού με άρωμα Κεντρικής Ασίας στο κατά τα άλλα βαρετό και μονότονο αστικό τοπίο που απλώνεται δυο δρόμους παραπέρα.
Οι Ουιγούροι είναι μια τουρκόφωνη μουσουλμανική «εθνότητα», η οποία συνδέεται, ιστορικά, στενά με την ευρύτερη περιοχή της σημερινής επαρχίας Σίντζιανγκ («Νέα Σύνορα» σημαίνει στα κινέζικα), αναπτύσσοντας έναν ιδιαίτερο πολιτισμό, εντελώς διαφορετικό από τον κινεζικό.
Αυτό όμως που κάνει ξεχωριστή τη Σίντζιανγκ συγκριτικά με τις άλλες επαρχίες της Κίνας είναι η πολυπολιτισμικότητα της. Πέρα από τους Ουιγούρους, που συνεχίζουν να αποτελούν το μεγαλύτερο πληθυσμιακά εθνικό γκρουπ (κάποτε έφταναν το 90%, ενώ τώρα είναι κάτι λιγότερο από 50%) και τους Χαν που έχουν πλημμυρίσει την περιοχή και συναντάς παντού στην Κίνα, υπάρχουν άλλες 11 κύριες μειονότητες, με πιο σημαντικές εξ αυτών τους Καζάκους, τους Χούι, τους Κιργίζιους και τους Μογγόλους.
Γεωγραφικά η Σίντζιανγκ καλύπτει μια έκταση που ξεπερνά σε μέγεθος τη Γαλλία κατά 3 φορές. Έτσι, είναι η μεγαλύτερη επαρχία της Κίνας, αν και έχει «μόλις» 22 εκ. πληθυσμό. Τα βουνά Τιαν Σαν αποτελούν το φυσικό όριο μεταξύ βορά και νότου και δεν διαχωρίζουν μόνο την ποικιλομορφία του φυσικού τοπίου, αλλά και τις δυο περιοχές από άποψη ιστορικής εξέλιξης.
Το βόρειο τμήμα της επαρχίας κυριαρχείται από στέπες, βοσκοτόπια, περισσότερο πράσινο και λιγότερο έρημο, ενώ το νότιο τμήμα, εξαιρετικά άνυδρο, καλύπτεται εν πολλοίς από την περίφημη έρημο Τάκλα Μακάν (η οποία κατά την Λιακοπούλια θεωρία συνδέεται με τη Λευκή Πυραμίδα και τους μοχθηρούς Νεφελίμ).
Η πλειοψηφία των κατοίκων του βορά είναι Χαν, ενώ οι Ουιγούροι κατοικούν κυρίως στις πόλεις πέριξ της Τάκλα Μακάν και δυτικά αυτής. Ο βοράς συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη βιομηχανική παραγωγή και τις καλλιέργειες σιτηρών , άρα και τον περισσότερο πλούτο, ενώ εκεί βρίσκεται και η πρωτεύουσα Ουρούμτσι. Στο νότο, από την άλλη, βρίσκεται η πόλη Κάσγκαρ, η κοιτίδα του Ουιγουρικού πολιτισμού και η μεγαλύτερη τουριστική ατραξιόν.
Η σύγχρονη «κινεζοποίηση» που ακολουθεί η κεντρική κυβέρνηση της Κίνας, ως μοντέλο εθνικής συνοχής, από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα, έχει οδηγήσει τόσο σε μια ξεκάθαρη περιθωριοποίηση των Ουιγούρων και συρρίκνωση του παραδοσιακού τρόπου ζωής τους, όσο και σε υποβάθμιση των ιδιαιτεροτήτων των υπόλοιπων μειονοτήτων. Συνέπεια αυτών ήταν να προκληθούν κατά καιρούς αναταραχές στην περιοχή (από αιματηρές διαδηλώσεις έως βομβιστικές επιθέσεις), οι οποίες έφεραν τη Σίντζιανγκ στην επικαιρότητα των δυτικών μέσων ενημέρωσης με λάθος τρόπο και έτσι δημιουργήθηκαν λάθος εντυπώσεις.
Παρόλα αυτά, η κληρονομιά του ιστορικού δρόμου του μεταξιού και τα εντυπωσιακά τοπία της Σίντζιανγκ συνεχίζουν να προσελκύουν ταξιδιώτες έτοιμους για περιπέτεια. Εξάλλου, η περιοχή ανέκαθεν ασκούσε γοητεία σε φημισμένους και μη εξερευνητές και περιηγητές. Από τον Μάρκο Πόλο μέχρι τον σημαντικότερο Έλληνα περιηγητή των νεότερων χρόνων, αλλά άγνωστο στα μέρη μας, Γορτύνιο ιατρό Παναγιώτη Ποταγό.
*Απόσπασμα από το κείμενο “Άγριο Περιστέρι” (Yawa Kepter) του Ουιγούρου συγγραφέα Nurmuhemmet Yasin, το οποίο δημοσιεύτηκε το 2004 σε τοπικό λοτεχνικό περιοδικό. Η Κινεζική κυβέρνηση το θεώρησε επικριτικό προς το καθεστώς στη Σιντζιάνγκ, καθώς και ότι υποκινεί την απόσχισή της, κι έτσι το 2005 τον καταδίκασε σε 10ετη φυλάκιση. Έκτοτε παραμένει στη φυλακή και αγνοείται η τύχη του.
