Η Σίλικον Βάλεϋ έχει πρόβλημα αντίληψης. Αυτά ήταν τα λόγια του Στιβ Τζόμπς, αναφερόμενος στην κουλτούρα που και ο ίδιος βοήθησε να χτιστεί και πολλές φορές ήταν ανεπιθύμητη. «Καλύτερα να είσαι πειρατής παρά μέρος του στόλου». Αυτή η νοοτροπία βοηθούσε όταν οι εταιρείες ήταν μικρές και λειτουργούσαν πειρατικά, τώρα όμως, οι εταιρείες της Σίλικον Βάλεϋ είναι μερικές από τις πιο μεγάλες στον κόσμο. Θα πρέπει να αποδεχτούν ότι έχουν γίνει ο στόλος, με τους λιγοστούς εναπομείναντες πειρατές να αντιμετωπίζουν δίλημμα- γίνονται μέρος του στόλου ή βουλιάζουν.
Καμιά εταιρεία δεν τα έχει βρει πιο σκούρα με αυτή την νέα πραγματικότητα από ότι η Google. Ιδρύθηκε το 1998 και το 2000 υιοθέτησε το περίφημο μότο «Μην είσαι σατανικός». Από τότε κάθε φορά που η εταιρεία βρίσκεται στην δίνη προβλημάτων, όπως η διαμάχη με την Κίνα για την λογοκρισία ή η απόλυση του συγγραφέα ενός αμφιλεγόμενου 10σέλιδου σημειώματος, οι επικριτές της δεν χάνουν την ευκαιρία να της υπενθυμίσουν ότι έχει προδώσει τις αξίες που ήταν το θεμέλιό της.
Δεν είναι δίκαιο βέβαια, να κατηγορούμε την Google, ότι δεν μένει πιστή στης ίδιες ιδέες που είχε όταν ξεκίνησε και ήταν μια απλή start up. Το 2000 όταν πρωτοακούστηκε το μότο «Μην είσαι σατανικός», η Google είχε κέρδη μόλις 19 εκ δολάρια ετησίως. Το 2017 αναμένεται τα κέρδη της να ξεπεράσουν τα 100 δις δολάρια, ένα ποσό μεγαλύτερο από τον ΑΕΠ μικρών χωρών. Το «Μην είσαι σατανικός» έπαψε να υφίσταται και επισήμως το 2015.
Η Google, όμως, δεν είναι η μόνη, τέτοιου βεληνεκούς, εταιρεία που δυσκολεύεται να βρει την χρυσή τομή ανάμεσα στην «πειρατική» κουλτούρα και τις ολοένα αυξανόμενες ευθύνες που έχει μια επιχείρηση τέτοιου μεγέθους. Το Facebook βρήκε τον μπελά του επειδή επέτρεψε να δημοσιευτούν στην πλατφόρμα του fake news που επηρέασαν το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών του 2016. To Twitter παλεύει χρόνια με τις παρενοχλήσεις και τα hate groups και η Uber είναι σε μάχη με τις ρυθμιστικές αρχές, ενώ έρχονται συνεχώς στο φως και τα εσωτερικά της προβλήματα όσο αφορά στην αντιμετώπιση των γυναικών.
Η Σίλικον Βάλεϋ έχει μεγάλο συμφέρον να διατηρηθεί η εικόνα ενός κόσμου διαφορετικού από αυτόν των παραδοσιακών μεγάλων επιχειρήσεων. Μιας ξεχωριστής κουλτούρας, μιας βιομηχανίας πιο καινοτόμας, ενάρετης και παραγωγικής. Όλα αυτά την βοηθάνε να βρίσκεται πρώτη στις προτιμήσεις των μεγάλων ταλέντων, χωρίς να χρειάζεται να δίνει μάχη με τους άλλους επιχειρηματικούς κλάδους για τα καλύτερα μυαλά. Επιτρέπει στους ιδρυτές των εταιρειών να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο και είναι ένας τρόπος να μην μπορούν οι αρχές να επιβάλλουν τον δικό τους τρόπο λειτουργίας.
Είναι, όμως, ώρα να πάψουμε να υποκρινόμαστε πως η Σίλικον Βάλεϋ χρήζει ιδιαίτερης μεταχείρισης. Το Facebook και η Google είναι εταιρείες που παράγουν περιεχόμενο και πουλάνε διαφημίσεις, όπως ακριβώς έκανε και η τηλεόραση. Ο κορμός της Amazon που είναι οι ηλεκτρονικές αγορές, δεν είναι παρά ένα ιντερνετικό σούπερ μάρκετ. Ο κύκλος παραγωγής της Apple, με τις ετήσιες βελτιώσεις θυμίζει πολύ την αγορά των υπολογιστών την δεκαετία του 90 ή ακόμα και την αυτοκινητοβιομηχανία του Ντιτρόιτ της δεκαετίας του 60. Αξίζουν την ίδια αυστηρότητα από τις ρυθμιστικές αρχές, όπως ακριβώς και οι κολοσσοί της παλιάς οικονομίας.
Δεν θα έπρεπε να έχουν πολλαπλές μετοχές που να αφαιρούν από τους επενδυτές την δυνατότητα ψήφου. Η Tesla και η Amazon δείχνουν ότι οι επενδυτές είναι διατεθειμένοι να το παραβλέψουν αυτό, αν πιστεύουν στο όραμα της εταιρείας. Όπως, όμως, μας δείχνει και το παράδειγμα του Snap, που δεν τα κατάφερε με το χρηματιστήριο, όταν μια εταιρεία ανεβαίνει γρήγορα και μετά λιμνάζει και οι μέτοχοι δεν έχουν δικαίωμα λόγου, είναι δύσκολο για έναν ακτιβιστή επενδυτή να έρθει και να σώσει την κατάσταση πιέζοντας την κεφαλή.
Και οι ίδιοι οι υπάλληλοι, όμως, θα πρέπει να πάψουν να πιστεύουν πως επειδή δουλεύουν για μια μεγάλη τεχνολογική εταιρεία, έχει καμία απολύτως διαφορά με το να δούλευαν οπουδήποτε αλλού. Παρά τα όσα θέλει να μας κάνει να πιστέψουμε η Σίλικον Βάλεϋ, οι υπάλληλοι της Google και του Facebook θα πρέπει να έχουν ακριβώς τις ίδιες απαιτήσεις με τους υπαλλήλους της Goldman Sachs, της General Electric ή της McKinsey όσο αφορά στην επάρκεια του προσωπικού, τα τμήματα ανθρώπινου δυναμικού αλλά και του σωσού τρόπου ομιλίας στο εργασιακό περιβάλλον.
Η αναζήτηση της Uber για νέο CEO από πιο παραδοσιακούς κλάδους των επιχειρήσεων, δείχνει πως ακόμα και το κακό παιδί της «Κοιλάδας της Σιλικόνης», πήρε το μήνυμα και έβαλε μυαλό. Όσο πιο νωρίς το καταλάβουν και οι υπόλοιποι τόσο το καλύτερο.