Από την έναρξη της πανδημίας, παρατηρείται παγκοσμίως ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα συμπληρώματα διατροφής: όλο και περισσότεροι άνθρωποι προσπαθούν να τονώσουν το ανοσοποιητικό τους για να είναι όσο το δυνατόν πιο καλά οχυρωμένοι έναντι του “εχθρού”. Δεν πρόκειται βέβαια για ένα νέο trend, καθώς εδώ και χρόνια οι βιταμίνες και τα συμπληρώματα διατροφής είναι δημοφιλή, ειδικά τους χειμερινούς μήνες όταν τα κρυολογήματα καραδοκούν.
Στοιχεία από τις ΗΠΑ δείχνουν ότι το 29% των ανθρώπων λαμβάνουν σήμερα περισσότερα συμπληρώματα διατροφής σε σχέση με πριν την πανδημία, ανεβάζοντας το ποσοστό των Αμερικανών που λαμβάνουν συμπληρώματα στο 76%. Στην Ελλάδα, ετήσια έκθεση που δημοσίευσε η Convert Group για το 2021 έδειξε αύξηση των πωλήσεων των ηλεκτρονικών φαρμακείων σε σύγκριση με το 2020. Οι online αγορές αυξήθηκαν κατά 32% όσον αφορά στα συμπληρώματα διατροφής και τις βιταμίνες.
Η ενίσχυση της φυσιολογικής λειτουργίας του οργανισμού δεν βλάπτει, κατά τους ειδικούς, και είναι χρήσιμη σε αρκετές περιπτώσεις. Η αλόγιστη, όμως, χρήση συμπληρωμάτων καθίσταται προβληματική και γι’ αυτό τον λόγο υπάρχουν και σαφείς οδηγίες δοσολογίας στη χρήση τους.
«Σκοπός των συμπληρωμάτων διατροφής είναι, όπως ακριβώς λέει και η λέξη, να συμπληρώσουν τη διατροφή μας. Πρόκειται για βιταμίνες, μέταλλα, Ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, προβιοτικά, βοτανικά εκχυλίσματα, τα οποία μονομερώς ή όλα μαζί προάγουν ή συντηρούν την καλή υγεία του οργανισμού μας», αναφέρει στην Popaganda ο φαρμακοποιός MBA, Ιωάννης Παπαγεωργίου.
Ο κ. Παπαγεωργίου σημειώνει ότι η ουσιαστική διαφορά μεταξύ διατροφής και συμπληρωμάτων είναι ότι τα συμπληρώματα έχουν μόνο μια μικροθρεπτική αξία, ενώ τα τρόφιμα έχουν και μακροθρεπτική. «Γίνεται να έχουμε την τέλεια διατροφή; Είναι σχεδόν αδύνατο, από πλευράς τρόπου ζωής και εργασιακών ωραρίων. Το να οδηγείται ο κόσμος προς μια φυσική τάση δεν είναι κακό. Μέτρον άριστον όμως. Η αλόγιστη χρήση είναι λάθος. Το λίγο κάνει καλό, το πολύ βλάπτει», σημειώνει ο ίδιος.
Ένα μεγάλο ερώτημα που προκύπτει σε όλους μας είναι εάν χρειαζόμαστε στην καθημερινότητά μας κάποιο συμπλήρωμα. Συνήθως, όπως μας εξηγεί ο ειδικός, συστάσεις γίνονται αναλόγως τις ανάγκες του καθενός. Για παράδειγμα, ένας φυτοφάγος δε λαμβάνει από πουθενά βιταμίνη B12, καθώς αυτή βρίσκεται στα κόκκινα κρέατα. Επίσης οι καπνιστές χρησιμοποιούν πιο γρήγορα σε σχέση με μη καπνιστές τις βιταμίνες που λαμβάνουν, πχ τη βιταμίνη C, ενώ οι ηλικιωμένοι δεν απορροφούν τόσο καλά όσο οι νεότεροι τα συστατικά από τη διατροφή τους.
Σε γενικές γραμμές ένας οργανισμός που δεν έχει γνωστή έλλειψη σε κάποια βιταμίνη ή ουσία, μπορεί προληπτικά να ενισχύσει την καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού του. «Η τέλεια διατροφή όπως είπαμε δεν είναι εφικτή. Με την έννοια αυτή γιατί να μην συμπληρώσει κανείς με μια πολυβιταμίνη την ημέρα ή κάποιος που έχει άγχος με μια βιταμίνη του συμπλέγματος Β;», λέει ο κ. Παπαγεωργίου.
Ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με την τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος, οι βιταμίνες C, D3 και ο ψευδάργυρος έχουν ερευνηθεί σε πολυάριθμες μελέτες που αποδεικνύουν τη δράση τους, ενώ υπάρχουν και παραδοσιακά φυτικά εκχυλίσματα πρόπολης, εχινάκειας, γνωστά για τα ευεργετήματά τους στην άμυνα του οργανισμού.
Εν μέσω της πανδημίας, η βιταμίνη D έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής καθώς ακούγονται ολοένα και περισσότερες φωνές ότι προστατεύει από βαριά λοίμωξη. Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει δύο μορφές, την D2 που λαμβάνεται μέσω διατροφής και την D3 που οι άνθρωποι συνθέτουν στο δέρμα τους ως απόκριση στην έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, αλλά παίρνουν και μέσω της διατροφής. Η D3 είναι η καλύτερα αξιοποιήσιμη. Ακόμη όμως και σε μια χώρα όπως η Ελλάδα με έντονη ηλιοφάνεια, είναι συνηθισμένη η έλλειψή της, καθώς η έκθεση στον ήλιο δεν είναι αρκετή για την παραγωγή όσης βιταμίνης D χρειαζόμαστε.
«Δεν είναι μόνο τώρα τάση η βιταμίνη D. Γνωρίζαμε και πριν την πανδημία την επίδρασή της στο ανοσοποιητικό σύστημα», επισημαίνει ο κ. Παπαγεωργίου, επικαλούμενος παλαιότερη αναφορά στο British Journal of Nutrition σύμφωνα με την οποία προτείνονται υψηλότερες συγκεντρώσεις βιταμίνης D ως προστατευτικό και ενισχυτικό μέσο κατά της γρίπης.
Ένα μεγάλο κεφάλαιο των συμπληρωμάτων διατροφής, και αυτό που δημιουργεί πολλές απορίες, είναι ο τρόπος λήψης τους. Πότε να τα λαμβάνω; Το πρωί, το μεσημέρι μετά το φαγητό; Πειράζει εάν τα λαμβάνω μαζί με καφέ;
Απαντώντας σε αυτά τα συνηθισμένα και καθημερινά ερωτήματα, ο φαρμακοποιός κάνει έναν διαχωρισμό με βάση τα συστατικά τους. Για παράδειγμα, η βιταμίνη C είναι υδατοδιαλυτή, επομένως λαμβάνεται σε νερό και δεν έχει συγκεκριμένο χρόνο λήψης. «Εάν τη θέλω για ενέργεια, καλό είναι να την παίρνω πρωινές ώρες», αναφέρει ο κ. Παπαγεωργίου.
Άλλα συστατικά είναι λιποδιαλυτά, άρα χρειάζονται λίπος και καλό είναι να λαμβάνονται μετά το φαγητό. Τέτοιο παράδειγμα είναι η βιταμίνη D3. «Μια πολυβιταμίνη έχει και υδατοδιαλυτά και λιποδιαλυτά χαρακτηριστικά. Γενικά είθισται για λόγους υπερευαισθησίας του στομάχου να λαμβάνονται το μεσημέρι μετά από γεύμα», προσθέτει.
Σχετικά με το εάν συστήνεται να λαμβάνονται όλα μαζί, ο φαρμακοποιός λέει ότι δεν δημιουργείται πρόβλημα, αλλά ιδανικά μπορούν να μοιράζονται στη διάρκεια της ημέρας. Επίσης, η ταυτόχρονη κατανάλωση καφέ δεν πειράζει (με εξαίρεση τα προβιοτικά). Αντίθετα πολλές φορές ο καφές βοηθά στην απορρόφηση, ενώ καλό είναι να αποφεύγονται τα γαλακτομικά, ειδικά το γάλα, καθώς επιδρούν δυσμενώς στην καλή απορρόφηση (π.χ. του σιδήρου).