Εάν θέλει κάποιος να παρατηρήσει την πρόοδο της επιστήμης και πώς μπορεί να μετατρέψει μια απειλητική για τη ζωή ασθένεια που κάποτε προκαλούσε τρόμο σε νόσο που δεν σε σκοτώνει, η λοίμωξη HIV αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, ένα οροθετικό άτομο που πετυχαίνει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο δεν είναι μολυσματικό για το σύντροφό του. Είναι το γνωστό στην κοινότητα του AIDS U=U, δηλαδή “undetectable equals untransmittable”. Επίσης, η έγκαιρη διάγνωση και η έναρξη της θεραπείας οδηγεί άτομα που μολύνονται με HIV να έχουν προσδόκιμο επιβίωσης ίδιο με του γενικό πληθυσμό.
Τα δύο αυτά ισχυρά μηνύματα που αλλάζουν ό,τι έχει ενδεχομένως ο πολύς κόσμος στο μυαλό του ακούγοντας για τον HIV και το AIDS, δίνει η παθολόγος – λοιμωξιολόγος, επιμελήτρια Α΄στη Μονάδα Λοιμώξεων του Ευαγγελισμού, Γιώτα Λουρίδα. «Οι άνθρωποι που βλέπουμε στα ιατρεία μας δεν είναι ασθενείς, είναι άνθρωποι όπως εγώ και εσείς που λαμβάνουν μια αγωγή για να διαχειρίζονται τη νόσο», μας λέει, τονίζοντας τον επόμενο στόχο για το AIDS που έχει τεθεί σε παγκόσμιο επίπεδο:
Εως το 2030, το 95% των ανθρώπων που ζει με HIV να έχει διαγνωστεί, το 95% να είναι σε θεραπεία και το 95% να έχει πετύχει την ιολογική καταστολή. «Η πρόθεση είναι σαφής, παρά την πανδημία και τις αντιξοότητες», προσθέτει η κυρία Λουρίδα.
Τα πιο πρόσφατα δεδομένα για το AIDS στην Ελλάδα αφορούν έως και την 31η Οκτωβρίου του 2021. Συνολικά έχουν καταγραφεί στον ΕΟΔΥ 19.141 περιστατικά HIV λοίμωξης, με το 82,4% εξ αυτών να είναι άνδρες. Από το σύνολο των ατόμων αυτών, 4.505 έχουν εμφανίσει AIDS και 11.481 βρίσκονται υπό αντιρετροϊκή αγωγή. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων ανέρχεται στους 3.194.
Για το δεκάμηνο από την 1η Ιανουαρίου 2021 έως και τις 31 Οκτωβρίου, διαγνώστηκαν και δηλώθηκαν στον ΕΟΔΥ 402 νέα περιστατικά HIV λοίμωξης (3,8 ανά 100.000 πληθυσμού), εκ των οποίων τα 330 (82,09%) αφορούν σε άνδρες και τα 72 (17,91%) σε γυναίκες. Οι νέες διαγνώσεις HIV ανά 100.000 πληθυσμού για την περίοδο αυτή, φαίνεται να κυμαίνονται σε χαμηλότερα επίπεδα συγκριτικά με εκείνες που δηλώθηκαν τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα των δέκα προηγούμενων ετών.
Στην Ελλάδα καταγράφονται περίπου 600 λοιμώξεις HIV κάθε χρόνο. Εφέτος, όμως, η πανδημία φαίνεται να έχει μειώσει τις νέες διαγνώσεις, καθώς οι άνθρωποι προσέρχονται πιο δύσκολα στις υπηρεσίες υγείας να κάνουν τεστ, η διαθεσιμότητα του προσωπικού είναι μικρότερη και υπάρχει η τάση για καθυστερημένες διαγνώσεις.
Από έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε σε 12 Μονάδες Λοιμώξεων στην Ελλάδα, έχει καταγραφεί ότι σημαντικό ποσοστό των υγειονομικών των Μονάδων και ιδιαιτέρως οι γιατροί διαθέτουν περισσότερο από 75% του χρόνου τους στη φροντίδα ασθενών με COVID. Συγχρόνως καταγράφεται στους ασθενείς με HIV λοίμωξη μείωση των επισκέψεων, μείωση των εργαστηριακών εξετάσεων, μείωση της παρακολούθησης για τις συννοσηρότητες και σημαντική μείωση των νέων διαγνώσεων. Με προβλέψεις της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS, οι νέες διαγνώσεις συγκριτικά με πέρυσι θα είναι μειωμένες κατά 25% ποσοστό που συμπίπτει και με τα επιδημιολογικά στοιχεία του ΕΟΔΥ για το 10μήνο του 2021.
Οπως λέει η κυρία Λουρίδα στην Popaganda, πρόσφατη διαπίστωση για την Ευρώπη είναι η μείωση στο hiv testing άνω του 50% εν μέσω πανδημίας. Για αυτό υπάρχει η τάση και η βούληση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο τέτοιες υπηρεσίες να “ανοίξουν” και στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και να μην είναι μόνο μέσα στα νοσοκομεία.
“Test and treat” είναι η πολιτική στις ΗΠΑ με εκτεταμένο τέστινγκ για τον HIV. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν τόσο μεγάλες καμπάνιες για τη σημασία του τέστινγκ, καθώς υπάρχει στίγμα ακόμη και ως προς τη διαδικασία της εξέτασης. «Συζητάμε πλέον για συμπεριφορές υψηλού κινδύνου. Καθένας ξέρει πότε είχε μια επικίνδυνη συμπεριφορά. Ειδικά οι ετεροφυλόφυλοι έχουν έναν δισταγμό να εξεταστούν. Ο HIV αφορά τους πάντες και όχι συγκεκριμένες κατηγορίες του πληθυσμού», τονίζει η λοιμωξιολόγος.
Εάν μολυνθεί κάποιος με HIV συνήθως έχει εντός των πρώτων 24ωρων συμπτώματα που θυμίζουν οποιαδήποτε άλλη ιογενή λοίμωξη που στη συνέχεια υποχωρούν και μπαίνει σε φάση ασυμπτωματικη. Σε πρώιμα στάδια η ασθένεια δε δίνει κάποια σημάδια, εάν προχωρήσει εξελίσσεται στο κλινικό σύνδρομο, γνωστό ως AIDS. Το ζητούμενο είναι να ανιχνευθεί κανείς εγκαίρως να λάβει φάρμακα και να επιτύχει την ιολογική καταστολή που τον κάνει να ζει φυσιολογικά, όπως οποιοσδήποτε άλλος.
Το τεστ για HIV μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε δημόσιο και ιδιωτικό εργαστήριο, αποτελεί μια απλή εξέταση αντισωμάτων και έχει χαμηλό κόστος. Checkpoints υπάρχουν και στην κοινότητα, προσφέροντας δωρεάν και εμπιστευτικά εξέταση για HIV.
Τα 40 χρόνια από την επίσημη αναφορά του AIDS βρίσκουν την επιστημονική κοινότητα αισιόδοξη σε σχέση με το μέλλον της ασθένειας και τη θεραπευτική φαρέτρα εμπλουτισμένη. Αντιρετροϊκά σκευάσματα με συνδυασμό δύο φαρμάκων, διατηρώντας τη δραστικότητα και μειώνοντας τις ανεπιθύμητες ενέργειες, θα είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα στο άμεσο μέλλον καθώς και συνδυασμοί αντιρετροϊκών σε ενέσιμη μορφή, διευκολύνοντας τη θεραπευτική διαδικασία.
Παρά τα επιστημονικά άλματα, όμως, οι προκαταλήψεις και το στίγμα παραμένουν και η αντίληψη πολλών πολιτών για τη λοίμωξη HIV δείχνει ότι δεν υπάρχει ακριβής και πλήρης ενημέρωση αφού ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού θεωρεί ότι ο HIV μεταδίδεται από την τουαλέτα ή με κοινή χρήση ποτηριών.
Ερευνα που πραγματοποιήθηκε από τη φαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences Hellas με την επιστημονική επιμέλεια της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης και Αντιμετώπισης του AIDS έδειξε ότι ποσοστό 78% θεωρεί το HIV/AIDS επικίνδυνη νόσο για την ανθρώπινη ζωή. Παρολα αυτά, εξέταση για HIV έχει κάνει το 26% έως σήμερα. Το 29% απάντησε ότι τα οροθετικά άτομα αποτελούν κίνδυνο για την κοινωνία και 28% ότι δεν μπορούν να εργασθούν σε κανονικές δουλειές, για παράδειγμα στην εστίαση. Ποσοστό 20%-25% δε θα ξεκινούσαν φιλία/δε θα νοίκιαζαν σπίτι/δε θα κάθονταν δίπλα σε οροθετικούς και 68% δε θα σύναπταν κάποια σχέση με οροθετικό άτομο.
Επιπλέον, ποσοστό 95% πιστεύει ότι ο ιός μεταδίδεται με ερωτική επαφή με οροθετικό άτομο εάν δεν παίρνει θεραπεία και 54% εάν παίρνει. Ποσοστό 41% πιστεύουν ότι ο ιός μπορεί να μεταδοθεί από κοινή χρήση τουαλέτας, 36% μέσω αγκαλιάς/φιλιού με οροθετικό άτομο, 30% από κοινή χρήση ειδών (π.χ. ποτήρια, πιάτα) και 24% από τσιμπήματα εντόμων. Ποσοστό 78% θεωρεί ότι είναι μία διαχειρίσιμη χρόνια νόσος. Στην ερώτηση για το αν ισχύει ότι τα οροθετικά άτομα με μη ανιχνεύσιμο ιό στο αίμα δεν μεταδίδουν τον ιό στους συντρόφους τους, 20% απάντησαν ισχύει, 17% δεν ισχύει και 63% δεν γνωρίζουν.
Η έρευνα διεξήχθη κατά το χρονικό διάστημα Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2021 από ανεξάρτητη εταιρεία δημοσκοπήσεων και συμμετείχαν 1954 άτομα πάνω από 18 ετών.