Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων μας ενημερώνει πως -τουλάχιστον- 232 φάρμακα βρίσκονται σε έλλειψη στην Ελλάδα, με μέλη του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου να πληροφορούν ότι οι μεγαλύτερες ελλείψεις εντοπίζονται στα μη συνταγογραφούμενα, όπως τα αντιπυρετικά, τα παυσίπονα, τα αντιβηχικά σιρόπια και δισκία. Αντιβιώσεις, εισπνεόμενα, παρακεταμόλη, οροί, ακόμη και αντιυπερτασικά και φάρμακα για τον διαβήτη, είναι επίσης δυσεύρετα. Ένα φάρμακο θεωρείται πως βρίσκεται σε έλλειψη όταν ο ΕΟΦ έχει 750 έγγραφες καταγγελίες από φαρμακεία της Αττικής.
Φυσικά, η τεράστια έλλειψη σε φάρμακα δεν αποτελεί μόνο ελληνικό φαινόμενο, αλλά εξαπλώνεται από χώρα σε χώρα τον τελευταίο χρόνο, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, και κορυφώνεται τη χειμερινή σεζόν εξαιτίας της διασποράς πολυάριθμων ιώσεων. Οι εκπρόσωποι φορέων από αλυσίδες φαρμάκων, αναφέρουν ότι και τους επόμενους μήνες θα συνεχίσουν να λείπουν βασικά φάρμακα – τουλάχιστον μέχρι τον Μάρτιο.
Την ίδια στιγμή, και ενώ φαρμακευτικά σκευάσματα για παιδιά εκλείπουν, σύμφωνα με στοιχεία της ΠΟΕΔΗΝ, η πληρότητα στις ΜΕΘ Παίδων είναι 100% στα νοσοκομεία Αττικόν, Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστημιακό Ηρακλείου, εξαιτίας των λοιμώξεων του αναπνευστικού στα παιδιά που βρίσκονται σε έξαρση.
Σε γενικές γραμμές, οι ελλείψεις αποδίδονται στην παγκόσμια κρίση παραγωγής σκευασμάτων, στη μειωμένη τροφοδότηση της ελληνικής αγοράς καθώς και στις αποκαλούμενες παράλληλες εξαγωγές, κατά τις οποίες φαρμακαποθήκες εξάγουν φάρμακα σε άλλες, πιο ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές χώρες, εξαιτίας της φθηνής ελληνικής αγοράς.
Όπως εξηγούν στην Popaganda μέλη του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, «Βασική αιτία ελλείψεων είναι η χαμηλή τιμή ορισμένων φαρμάκων στη χώρα μας, με αποτέλεσμα οι φαρμακευτικές εταιρείες να προτιμούν να κάνουν εξαγωγές στο εξωτερικό, πωλώντας τα φάρμακα σε υψηλότερες τιμές. Παράλληλα φυσικά, η αύξηση των ιώσεων (κυρίως των παιδικών), η επαναφορά στην καθημερινότητα μετά τα lockdowns κατά τη διάρκεια των οποίων δεν υπήρχε διασπορά σε ιώσεις, και η πλέον αυξημένη ζήτηση φαρμάκων από τους πολίτες που νοσούν, έχουν συμβάλλει στη διαμόρφωση αυτής της κατάστασης».
Ριζικά προβλήματα εντοπίζονται όμως και στη διαδικασία των προμηθειών. «Η Ελλάδα, όπως και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, προμηθεύεται το 80% των πρώτων υλών από την Κίνα και την Ινδία, χώρες από τις οποίες προέρχονται όλο και περισσότερα δραστικά συστατικά. Η Κίνα και η Ινδία μαζί αντιπροσώπευαν τουλάχιστον το 60% της διάθεσης ενεργών φαρμακευτικών συστατικών παγκοσμίως το 2020. Δεδομένου όμως ότι στην Κίνα η πανδημία εξακολουθεί να θερίζει, σημειώνοντας μάλιστα αρνητικό ρεκόρ σε κρούσματα από την έναρξη της πανδημίας, τα προβλήματα με την τροφοδοσία συνεχίζονται επίσης. Λόγω της μεγάλης ζήτησης σε φάρμακα στη χώρα (κυρίως αντιπυρετικών), τα εργοστάσια παραγωγής προμηθεύουν την παγκόσμια αγορά με λιγότερες ποσότητες από τις απαιτούμενες».
Όπως επισημαίνουν τα μέλη του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου, «Ως αποτέλεσμα, οι φαρμακοβιομηχανίες και οι εταιρείες βιοτεχνολογίας αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις στις προμήθειες. Παράλληλα, το αυξανόμενο κόστος ενέργειας δυσκόλεψε τη διατήρηση ορισμένων ενεργοβόρων αλυσίδων παραγωγής. Στην περίπτωση της παραγωγής φαρμάκων παρακεταμόλης (παυσίπονων), το συγκεκριμένο συστατικό εδώ και 15 χρόνια δεν παράγεται πλέον στην Ευρώπη, οπότε η εξάρτηση από την Κίνα και την Ινδία στις οποίες παράγεται, είναι άμεση και αποκλειστική. Θετική εξέλιξη αποτελεί το ότι στη Γαλλία κατασκευάζεται ένα νέο εργοστάσιο παρακεταμόλης με υπεύθυνη την εταιρεία Seqens, που υπόσχεται μάλιστα ότι μια νέα διαδικασία παραγωγής του συστατικού στο εργοστάσιό της, θα παράγει 75% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα. Η παραγωγή αναμένεται να ξεκινήσει το 2024».
Ταυτόχρονα με την Ελλάδα, πολλές ακόμη χώρες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν σοβαρές ελλείψεις σε φαρμακευτικά προϊόντα. Η Γαλλία συγκεκριμένα, από τον Οκτώβριο στερείται την αμοξυκιλλίνη, κυρίως εκείνη πόσιμων μορφών για παιδιά. Μάλιστα, υγειονομικοί υπάλληλοι στη Γαλλία, ζητούσαν από τους γιατρούς να αποφεύγουν τη συνταγογράφησή της και να την αντικαθιστούν με άλλα αντιβιοτικά, σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν, ενώ παιδιατρικοί σύλλογοι υγείας στη χώρα εξέδωσαν πρόσφατα οδηγίες σχετικά με τον τρόπο λήψης χαπιών αμοξυκιλλίνης για ενήλικες και την αραίωσή τους σε πόσιμα διαλύματα, για τα παιδιά που πρέπει να λάβουν το φάρμακο.
Στοιχεία που φτάνουν από την Ιταλία και τη Γερμανία δείχνουν εξίσου σοβαρές ελλείψεις σε αμοξυκιλλίνη και άλλα αντιβιοτικά. Στο Βέλγιο, δεδομένα που έρχονται από την ομοσπονδιακή υπηρεσία για φάρμακα παρουσιάζουν προσωρινές ελλείψεις αμοξυκιλλίνης τους πρώτους μήνες του 2023 λόγω καθυστερήσεων στην παραγωγή.
Με την κατάσταση στη χώρα μας να είναι όλο και πιο έκρυθμη, το υπουργείο Υγείας προχώρησε στην επικαιροποίηση των μέτρων που ήδη έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση των ελλείψεων. Ανάμεσα σε αυτά, βρίσκεται η επέκταση της συνταγογράφησης γενοσήμων φαρμάκων, η αύξηση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα ελλειπτικά φάρμακα και η αύξηση των ελέγχων σε φαρμακαποθήκες προκειμένου να αποφευχθεί η εξαγωγή των ελλειπτικών φαρμάκων (με μοναδική ποινή την αναστολή λειτουργίας σε όσες φαρμακαποθήκες δεν συνεργάζονται ή διατηρούν αποθεματικό),
Από τις 25 Νοεμβρίου, ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) επιβράδυνε τις παράλληλες εξαγωγές μεγάλης κατηγορίας φαρμάκων για τις οποίες καταγράφονται ελλείψεις στην ελληνική αγορά, για λόγους «προστασίας της δημόσιας υγείας». Επιπλέον αποφασίστηκε ότι η ελληνική φαρμακοβιομηχανία θα εξαντλήσει τις δυνατότητες αύξησης παραγωγής των γενοσήμων και οι πολυεθνικές εταιρίες θα εντείνουν την εισαγωγή των ελλειπτικών φαρμάκων. Συζητιέται ακόμη η αύξηση των τιμών των φαρμάκων πολύ χαμηλής κοστολογικής αξίας που βρίσκονται σε έλλειψη, ώστε η ελληνική αγορά να γίνει πιο ανταγωνιστική – γεγονός το οποίο προκάλεσε τις αντιδράσεις της αντιπολίτευσης, που επισημαίνει πως κάτι τέτοιο θα επιβαρύνει περισσότερο την τσέπη των καταναλωτών.
Παράλληλα, συνεχίζονται οι έλεγχοι στις φαρμακευτικές εταιρείες για να διαπιστωθεί ότι έχουν την επάρκεια των φαρμάκων για την κάλυψη της ελληνικής αγοράς, ιδίως αντιπυρετικών και παιδιατρικών φαρμάκων, δρομολογείται η αύξηση των παραγγελιών από τον ΙΦΕΤ για τις δραστικές ουσίες για τις οποίες παρουσιάζεται η παγκόσμια έλλειψη, ενώ συστήνεται η ύπαρξη συνεχούς συνεργασίας με τους φαρμακοποιούς ώστε να μπορεί να εξυπηρετείται καλύτερα ο πολίτης, όταν προκύπτουν ελλείψεις.
«Για να προμηθευτεί κανείς σκεύασμα που βρίσκεται σε έλλειψη, θα πρέπει να διαθέτει ηλεκτρονική συνταγή ώστε να ελέγχεται καλύτερα η διακίνησή του. Η χειρόγραφη συνταγογράφηση των άνω φαρμακευτικών προϊόντων θα γίνεται μόνο στις εξής περιπτώσεις: Α) Ασφαλισμένων φορέων που δεν έχουν ενταχθεί στο σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης Β) Πολιτών (τουριστών) από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και Ευρωπαίων πολιτών που δεν κατέχουν Ευρωπαϊκή Κάρτα Ασφάλισης Ασθένειας) Γ) Μεταναστών, που για διάφορους λόγους δεν έχουν αποκτήσει ΑΜΚΑ ή ΠΑΑΥΠΑ», τονίζει ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος.
Σε όλες τις περιπτώσεις, η χειρόγραφη συνταγή θα καταχωρείται στο σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης από το φαρμακείο στο οποίο εκτελείται, σύμφωνα με τις οδηγίες της ΗΔΙΚΑ και θα πληροί τα ίδια κριτήρια που ισχύουν για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση των σκευασμάτων που συμπεριλαμβάνονται στην εκάστοτε λίστα φαρμάκων του ΕΟΦ, «περί απαγόρευσης παράλληλων εξαγωγών και ενδοκοινοτικής διακίνησης».
Όπως ανακοίνωσε ο Θάνος Πλεύρης για το μέλλον της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, «Τα συνταγογραφούμενα φάρμακα που είναι σε έλλειψη θα χορηγούνται μόνο με ηλεκτρονική συνταγή. Το επόμενο βήμα είναι να εφαρμοστεί ηλεκτρονική συνταγογράφηση σε όλα τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας αφού πρώτα γίνουν οι απαιτούμενες αλλαγές στο σύστημα της ΗΔΙΚΑ». Αφορμή αυτής της πρωτοβουλίας, αποτελεί το γεγονός ότι, σήμερα, αν και κάποια φάρμακα συγκαταλέγονται στα συνταγογραφούμενα, οι καταναλωτές τα προμηθεύονται από το φαρμακείο χωρίς συνταγή γιατρού, εξαιτίας της χαμηλής τιμής τους.
Η ηλεκτρονική συνταγή όλων των συνταγογραφούμενων θα συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας ακριβέστερης εικόνας για τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων στην αγορά, καθώς και στη μείωση της υπερκατανάλωσης φαρμάκων. Παράλληλα, δρομολογείται η επέκταση της συνταγογράφησης γενοσήμων και εναλλάξιμων φαρμάκων, ώστε να αυξηθεί παράλληλα η γνώση και η αξιοπιστία των καταναλωτών για τα υποκατάστατα των φαρμάκων που διατείθενται στα φαρμακεία. Τα γενόσημα φάρμακα, περιέχουν την ίδια δραστική φαρμακευτική ουσία ή συνδυασμό δραστικών ουσιών με τα πρωτότυπα φάρμακα και η τιμή τους είναι συνήθως πολύ χαμηλότερη σε σχέση με τις τιμές των προϊόντων αναφοράς.