Κάποια στιγμή έτυχε να ανοίξω το mail μου όταν είχε έρθει να με επισκεφτεί ένας φίλος μου. Τσαπατσούλης καθώς είμαι, είχα αφήσει αδιάβαστα 1583 μηνύματα. Όταν εκείνος είδε τον αριθμό, γούρλωσε τα μάτια του και με ρώτησε σχεδόν παρεξηγημένος: «Τι είναι όλα αυτά τα mail»;
Στην αρχή νόμιζα ότι έκανε πλάκα, αλλά από ό,τι φάνηκε τον ενοχλούσε πραγματικά ο αριθμός των αδιάβαστων μηνυμάτων, λες και τα κουβαλούσε στην πλάτη. Άφησε το τσιγάρο στο τασάκι και άρχισε με μανία να πατάει την μπίλια στα αριστερά των mail για να φαίνονται διαβασμένα.
Μετά από κάμποσα λεπτά, ο ηλεκτρονικός μου λογαριασμός δεν είχε πλέον κανένα αδιάβαστο μήνυμα. Ο φίλος μου έδειχνε πραγματικά πιο ήρεμος. Του είπα ότι ήταν λίγο υπερβολικός με την αντιμετώπιση του θέματος.
[…] για κάποιους ανθρώπους το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο λειτουργεί ως μία «επέκταση» της αυτονομίας τους, ως ένας τρόπος να έχουν τον έλεγχο γύρω από πρόσωπα και πράγματα που παίζουν έναν κάποιο ρόλο στη ζωή τους
Υπερβολικός ή όχι, δεν είναι ο μόνος. Έρευνες δείχνουν πως οι πολλοί είναι εκείνοι που «τρέχουν» για να ανοίξουν τα mail τους ή αδυνατούν να έχουν στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο τους ακόμη και ένα μήνυμα αδιάβαστο. Σύμφωνα με μία έρευνα του 2012, το 70% των επαγγελματικών mail ανοίγονται μέσα σε έξι δευτερόλεπτα από τη λήψη τους.
Φαίνεται λοιπόν πως υπάρχουν δύο στρατόπεδα χρηστών mail. Αυτοί που μπορούν να αδιαφορούν για τα μηνύματα που λαμβάνουν και αυτοί οι οποίοι τα διαβάζουν πριν καλά καλά τα λάβουν.
Όμως τι μας κάνει να ανήκουμε στη μία ή την άλλη ομάδα;
Σε αυτό το ερώτημα προσπάθησε να απαντήσει η Gloria Mark, καθηγήτρια πληροφορικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Πριν από μερικά χρόνια, διεξήγαγε μία έρευνα στην οποία υπάλληλοι γραφείου κλήθηκαν να μην παρακολουθούν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο τους για μία εβδομάδα. Όσοι συμμετείχαν στο πείραμα εξοπλίστηκαν με μία συσκευή που μετρούσε τους χτύπους της καρδιάς τους.
Η έρευνα έδειξε πως όσοι σταμάτησαν να παρακολουθούν την αλληλογραφία τους είχαν κατά μέσο όρο χαμηλότερους σφυγμούς από όσους έβλεπαν κανονικά τα mail τους.
Μετά από σειρά συνεντεύξεων, η Gloria Mark παρατήρησε πως για κάποιους ανθρώπους το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο λειτουργεί ως μία «επέκταση» της αυτονομίας τους, ως ένας τρόπος να έχουν τον έλεγχο γύρω από πρόσωπα και πράγματα που παίζουν έναν κάποιο ρόλο στη ζωή τους. Ένας από τους συνεντευξιαζόμενους είπε στην Mark: «Αφήνω τον ήχο της ειδοποίησης από την λήψη mail να κυριαρχεί στη ζωή μου». Το να τσεκάρει κανείς αυτόματα τα mail του ή να σημειώνει ως διαβασμένα όσα δεν έχει διαβάσει αποτελεί ένα είδος ανάκτησης αυτού του ελέγχου. Με άλλα λόγια, όσοι από εσάς έχετε την τάση να διαβάζετε αμέσως τα μηνύματά σας, ενδέχεται να είστε πιο επιρρεπείς στο συναίσθημα έλλειψης ελέγχου που σας προκαλεί η απώλεια μίας πληροφορίας από κάποιο mail που ποτέ δεν ανοίξατε ποτέ.
Οι άνθρωποι, λαμβάνοντας ένα μήνυμα, νιώθουν ότι βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και αυτό τους εθίζει – και τους ερεθίζει – στο να θέλουν να βλέπουν αμέσως τα μηνύματα που ένα πρόσωπο έστειλε «σε αυτούς» και όχι σε κάποιον άλλον
Όπως υποστηρίζει η Mark, όσοι σπεύδουν ανά πάσα στιγμή να διαβάσουν τα μηνύματα που λαμβάνουν, διατρέχουν τον κίνδυνο να γίνουν λιγότερο παραγωγικοί. «Οι άνθρωποι χρειάζονται κατά μέσο όρο 25 λεπτά για να συγκεντρωθούν στην εργασία τους όταν κάτι που τους αποσπά την προσοχή», αναφέρει. Αυτό αφορά και σε «μικροδιακοπές», όπως η σύντομη απάντηση σε ένα μήνυμα. Η πνευματική απόσπαση οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι η ασχολία με την οποία έχουμε καταπιαστεί είναι πολλές φορές άσχετη με το θέμα του μηνύματος που λαμβάνουμε. Μάλιστα, όπως σημειώνει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Σικάγο, οι άνθρωποι είναι τόσο συνηθισμένοι στο να τους διακόπτει πάντα κάτι που, αν δεν τους διακόψει κάποιος σε αυτό που κάνουν, διακόπτουν οι ίδιοι τον εαυτό τους τσεκάροντας, ανάμεσα στα άλλα, τα mail τους.
Όμως, εκτός από τα παραπάνω, υπάρχουν και άλλοι λόγοι που κάνουν κάποιον να ανοίξει αμέσως τα μηνύματα που λαμβάνει. Πρώτον, η «τακτοποίηση» του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου οφείλεται στο ότι μας δίνει την εντύπωση ότι «διευθετούμε» και «φέρουμε σε πέρας» μία υποχρέωσή μας. Αυτός είναι και ο λόγος που οι άνθρωποι με εμμονή στην τακτοποίηση των πάντων δεν μπορούν παρά να διαβάσουν τα mail τους τη στιγμή που τα λαμβάνουν.
Δεύτερον, έρευνες έχουν δείξει ότι, όταν λαμβάνουμε ένα μήνυμα, ο οργανισμός μας εκκρίνει τις ίδιες ουσίες που παράγονται κατά την κατανάλωση αλκοόλ ή την χρήση ναρκωτικών ουσιών. Οι άνθρωποι, λαμβάνοντας ένα μήνυμα, νιώθουν ότι βρίσκονται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και αυτό τους εθίζει – και τους ερεθίζει – στο να θέλουν να βλέπουν αμέσως τα μηνύματα που ένα πρόσωπο έστειλε «σε αυτούς» και όχι σε κάποιον άλλον.
Τέλος, η άμεση ανάγνωση των mail συνδέεται και με την «εισβολή» της επαγγελματικής ζωής στην προσωπική. Πολλοί είναι οι εργαζόμενοι που – λόγω πίεσης χρόνου ή ανασφάλειας στο χώρο εργασίας – αδυνατούν να πουν «όχι» στην ανάγνωση ενός επαγγελματικού μηνύματος τις ημέρες που δεν εργάζονται. Κάτι τέτοιο πρέπει να παθαίνω και εγώ: ο λογαριασμούς που «καθάρισε» ο φίλος μου ήταν το προσωπικό mail. Το αντίστοιχο επαγγελματικό δεν έχει ποτέ αδιάβαστο μήνυμα.
Τελικά σε ποια κατηγορία ανήκω;