Kαταρρακτώδης η βροχή, παρότι τέλη Αυγούστου, αλλά οι τουρίστες κι οι businessmen που ξεβράστηκαν την λάθος εποχή στο Βουκουρέστι δεν πτοούνται. Έχουν στηθεί από νωρίς σε μια ουρά σαν φίδι πίσω από την είσοδο του Σπιτιού του Λαού, που σήμερα στεγάζεται το ρουμανικό κοινοβούλιο. Η αίθουσα με το ταμείο, το παλαιομοδίτικο πωλητήριο και το μπαρ με 5-6 μόλις αγαθά στο μεγαλομανές τερατούργημα του Νικολάε Τσαουσέσκου αναδίδουν την μιζέρια δημόσιου κτηρίου του πρώην ανατολικού μπλοκ. Όταν ανεβαίνεις τη μαρμάρινη κλίμακα, της οποίας η οροφή έχει διαβρωθεί από την υγρασία, το σκηνικό αλλάζει.
Με 55 λέι εισιτήριο, γύρω στα 12,5 ευρώ, (αν θέλεις δίνεις και 30 λέι για φωτογραφίες) εξασφαλίζεις τη δίωρη, μέγιστη ξενάγηση μόλις στο 5% του δεύτερου μεγαλύτερου και ορατού ακόμη κι από το φεγγάρι κτηρίου διεθνώς, μετά το Πεντάγωνο των ΗΠΑ, με το αστρονομικό εμβαδόν των 34.0000 τετραγωνικών μέτρων.
Τα 55 λέι εξασφαλίζουν στα μισά της ξενάγησης την έξοδό σου –κι αργεί!-στον καθαρό αέρα (οι αίθουσες γενικώς είναι αποπνικτικές και μυρίζουν μούχλα) από το κεντρικό μπαλκόνι, όπου για πρώτη φορά απηύθυνε χαιρετισμό στα πλήθη, όχι ο Τσαουσέσκου -ο δικτάτορας δεν πρόλαβε να χαρεί το κτήριο μαυσωλείο- αλλά ο Μάικλ Τζάκσον, επ’ ευκαιρία της συναυλίας του το ‘96 στο Βουκουρέστι.
Το ακριβό εισιτήριο σου επιτρέπει να εισέλθεις και στην πολυτελή σάλα δεξιώσεων με την γυάλινη οροφή που ανοίγει, ακριβώς όπως στις ταινίες περιπέτειας, για να μπορεί να προσγειωθεί ελικόπτερο –προνοητικός ο καχύποπτος δικτάτορας. Αίθουσα στην οποία παντρεύτηκε το «τέλειο δεκάρι», η Νάντια Κομανέντσι, την οποία βίαζε ανήλικη ο γιος Τσαουσέσκου.
Ανεβαίνοντας την μαρμάρινη σκάλα, που πληροφορούμαστε ότι ο ρουμάνος κομμουνιστής δικτάτορας το γκρέμισε 7 φορές, ώστε να προσαρμοστεί στο διασκελισμό του (είχε ύψος μόλις 1,66 ), φτάνεις στην ρουστίκ ξύλινη αίθουσα με τη στρογγυλή τράπεζα και τις κρυφές πόρτες, που προοριζόταν για συσκέψεις του Κομμουνιστικού Κόμματος, και τελικά -τι ειρωνία- το 2008 φιλοξένησε το summit του ΝΑΤΟ.
Από τις δυσκολότερες στιγμές είναι η κατάβαση στα αποπνικτικά υπόγεια, με την αποφορά της σαπίλας. Η έκθεση της ιστορίας κατασκευής του κτηρίου (γκρεμίστηκαν 7000 κατοικίες και 12 εκκλησίες και αρκετές συναγωγές) καταλήγει στο μοναδικό αυθεντικό συμβόλο του ρουμάνικου κομμουνιστικού κόμματος σε όλο το οικοδόμημα. Από εδώ μέσα ξεκινούν κι οι μυστικές σύραγγες που καταλήγουν στο Μετρό και σε δημόσια κτήρια.
Κανείς δεν γνωρίζει το ακριβές βάθος του κτηρίου, που διαθέτει καταφύγιο και για επίθεση με ατομική βόμβα, με ενημέρωνε ο πτυχιούχος Ιατρικής 30χρονος οδηγός του uber taxi, οδηγώντας με στο αεροδρόμιο και προσκαλώντας με, σε περίπτωση που επέστρεφα στο Βουκουρέστι, στο καμπαρέ που είναι μάνατζερ. Καθοδόν μου έδειχνε τα αξιοθέατα (αρχαιότερο νοσοκομείο της πόλης, πύργο των ΜΜΕ, πάρκο Χεραστράου) βάζοντας στο κινητό του τους μολδαβούς χιπχοπάδες Ζdob si Sdub .
Η επίσκεψη στο Παλάτι του Λαού αξίζει τον κόπο, όσο αποκρουστικοί κι αν φαίνονται –και συγχρόνως είναι- εκτός από το ίδιο το μεγαθήριο, οι καταβολές του, οι συνειρμοί που προκαλούν και οι συμβολισμοί του.
«Δεν έχει aircondition;», ρωτάμε. «Όχι, γιατί ο Τσαουσέσκου φοβόταν μήπως τον δηλητηριάσουν», μας πληροφορεί η Ελβίρα.
Δεν υπάρχει περίπτωση να ξαναβρεις αλλού πολυελαίους με 2,5 τόνους κρυστάλλου, κουρτίνες ενός τόνου χρυσοκεντημένες από μοναχές σε μοναστήρι της Μολδαβίας, πόρτες που θα μπορούσαν να ανήκουν σε πύλες κάστρου, με ξύλο φερμένο ειδικά από το Κονγκό –η μοναδική πρώτη ύλη του παλατιού που δεν προήλθε από τη Ρουμανία.
Το παρανοϊκό κτίσμα, κόστους 3 δις δολαρίων, στο οποίο εργάστηκαν σε 24ωρες βάρδιες 20 χιλιάδες εργάτες και 700 αρχιτέκτονες, από το 1984 ως το 1997, και σήμερα διαθέτει 1100 δωμάτια και 4 υπόγεια, έχει επενδυθεί με ένα τόνο ρουμάνικου μαρμάρου, έχει διακοσμηθεί με 3,5 χιλιάδες τόνους κρυστάλλων και έχει ντυθεί με 200.000 χειροποίητα μάλλινα χαλιά.
Στην ξενάγηση ακούγεται κι ένα ελληνικό όνομα. Η νεαρή ξεναγός, η Ελβίρα, μάς δείχνει τις χριστιανικές αναγεννησιακές εικόνες στους τοίχους μιας πελώριας αίθουσας-διαδρόμου, που μοιάζουν με fresco . Δεν είναι αληθινές, μας πληροφορεί, αλλά αυτοκόλλητα που ξέμειναν από τα γυρίσματα της ταινίας του Κώστα Γαβρά «Αμήν».
‘Εξω έχει 28 βαθμούς αλλά μέσα στις τεράστιες ψηλοτάβανες σκιερές αίθουσες δεξιώσεων και συσκέψεων τα πρόσωπά μας είναι ιδρωμένα . «Δεν έχει aircondition;», ρωτάμε. «Όχι, γιατί ο Τσαουσέσκου φοβόταν μήπως τον δηλητηριάσουν», μας πληροφορεί η Ελβίρα. Οι τρύπες στο διάκοσμο της οροφής λειτουργούν ως φυσικός εξαερισμός χωρίς μεγάλα αποτελέσματα.
H γραφική παλιά πόλη, όπου συνωστίζονται από μπαρ κι εστιατόρια μέχρι ελληνικές ψαροταβέρνες και στούντιο μασάζ
Χίλιοι επισκέπτες τη μέρα περνάνε την είσοδο του κορυφαίου sightseeing της πόλης κατά τους θερινούς μήνες -ποιος θα το έλεγε ότι η μεγαλομανία της Έλενας Τσαουσκέσκου θα δημιουργούσε τον top τουριστικό προορισμό μιας πόλης χωρίς αξιοθέατα-, τα βήματα των οποίων καθαρίζουν καθημερινά 1000 καθαρίστριες. Υπερπαραγωγή!
Στο γκρουπ της ξενάγησης από μπέρδεμα ξεμείναμε ελάχιστοι: δυο Ισραηλινοί επιχειρηματίες που βρέθηκαν στην πόλη, την οποία βρίσκουν –και το δηλώνουν ανοικτά- αδιάφορη, αν όχι απαίσια, για δουλειά, δυο ολλανδοί κουνιάδοι, που ένας παρασύρθηκε στο όνειρο ζωής του άλλου, ένας Κύπριος με τη ρωσίδα σύζυγό του, μια μοναχική νεαρή σουηδή, που θα μπορούσε να έχει βγει από ταινία του Μπέργκμαν, αλλά όταν μου έκανε λέι, για να εξασφαλίσω τα 55 του εισιτηρίου, μού έφαγε κάμποσα ευρώ, δυο ζευγάρια καλοβαλμένων μεσηλίκων αρχιτεκτόνων από την Κωνσταντινούπολη, κι ένας Ρουμάνος από το Βουκουρέστι με την Βραζιλιάνα φίλη του, που ζουν στη Γερμανία. ‘Ολοι τους σοκαρίστηκαν όταν ξαφνικά ένα γκρουπ 50 ατόμων από την Ελλάδα με τον οδηγό του, ‘Ελληνα που ήξερε ακόμη και τα μικρά ονόματα των φυλάκων, ξαφνικά μπήκε σφήνα και προσπέρασε όσους περίμεναν στην είσοδο 40 λεπτά για το tour των 11, απ΄το οποίο εκτοπίστηκαν για την ξενάγηση των 11.40.
Η τελική ανάβαση στην ταράτσα, όπου τα μπετά ξερνάνε και η περίφραξη είναι κοινό κοτετσόσυρμα, δίνει την ευκαιρία για μια περιμετρική ματιά στο κέντρο της πόλης. Πίσω από το Παλάτι του Λαού ανεγείρεται ο μεγαλύτερος καθεδρικός ναός στη Ρουμανία. Οι κάτοικοι της πόλης τον θεωρούν αξιοθέατο και σε αυτή τη φάση και ενθαρρύνουν να επισκεφτείς το εργοτάξιο.
Το Βουκουρέστι έχει τρομακτικό μποτιλιάρισμα -θυμίζει Αθήνα, όπως και οι επιθετικοί, αγενείς οδηγοί-, τεράστια πάρκα και πολύ πορνεία ή, τουλάχιστον, φανερή. Στο ιστορικό, πεζοδρομημένο κέντρο, όπου συνωστίζονται μπαρ, εστιατόρια και καφετέριες κι έχει σκάσει μύτη η μόδα των skybar, συνήθως ο δεύτερος όροφος προσφέρει μασάζ. Μέρα μεσημέρι στους βασικούς παράδρομους συναντάς βανάκια με ιερόδουλες και φουσκωτούς προστάτες .
Είχα την τύχη να πέσω και πάνω στην οδό Μεζέ. Είναι αρκετά τα ελληνικά εστιατόρια στη συνοικία, γυράδικα ή ψαροταβέρνες, που διαφημίζουν με αφίσες τη συναυλία του Αντώνη Ρέμου τον Οκτώβριο. Οι τράπεζες Πειραιώς και Alpha και τουλάχιστον δυο καταστήματα ΓΕΡΜΑΝΟΣ βρίσκονται επίσης σε στρατηγικά σημεία. Η ελληνική ετικέτα, φαίνεται, συνιστά εγγύηση για τους Ρουμάνους, που ακόμη και για τις πόρτες ασφαλείας τους εμπιστεύονται, όπως μας πληροφορεί η μαρκίζα, προϊόντα made in Greece.
Έρχονται εκλογές (ο πρωθυπουργός και οι 6 δήμαρχοι -τομεάρχες του Βουκουρεστίου είναι φυλακή για διαφθορά) , τα νούμερα ευημερούν, αλλά ο κόσμος δεν περνά καλά. «Υπάρχει μεγάλη ανισότητα. Η ψαλίδα είναι μεγάλη» λέει ο πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Κλαούντιου Σφίρτσκι Λαουντάτ. Δίπλα στην πανάκριβη Jaguar υπάρχουν οι ζητιάνοι και τα τσιγκανάκια με τις βίτσες, που χτυπάνε τους διερχόμενους με σκοπό να αποσπάσουν τσάντες (ορμήσαν και σε μένα). Μέγαρα στην καρδιά της πόλης σε κατάρρευση έχουν καταληφθεί, όπως και στην Κωνστάντσα, από Ρομά.
Οπως παρατηρεί και η Ανθούσα Μεχανετζίδου, η οποία έφτασε στην πόλη οικογενειακώς το 2008, για την εταιρεία που εργάζονται με το σύζυγό της, η Ρουμανία είναι μια φτωχή χώρα χωρίς μεσαία τάξη. ‘Οταν μπήκε στην κηδεμονία του ΔΝΤ, το 2009, με δάνειο 25 δις, ήρθαν μαζί και οι περικοπές και τα σκληρά μέτρα. Τα πράγματα αγριέψαν.
Σήμερα ένας μέσος καλός μισθός είναι βία 500 ευρώ, και του ανειδίκευτου 220. «Τελευταία έχουν αρχίσει και διορθώνονται κάπως τα πράγματα», υποστηρίζει η Μεχανετζίδου, η οποία βλέπει στις προσεχείς εκλογές να κερδίζει ξανά η αποχή. «Οι Ρουμάνοι είναι ένας απολίτικος λαός. Και η Ελλάδα δεν τους αφορά, παρά μόνο ως τόπος διακοπών».
Η γενετίστρια Δανάη Σταμπουλή, μια αληθινή κοσμοπολίτισσα (γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, έζησε στο Σουδάν, έκανε σπουδές στην Αγγλία και κυρίως στις ΗΠΑ), βρέθηκε στη Ρουμανία μετά από παρότρυνση του αδελφού της, ο οποίος δραστηριοποιούνταν στη χώρα επιχειρηματικά. Το 2007 άνοιξε εργαστήρι γενετικής στο Βουκουρέστι. «Ήταν η εποχή που η Ρουμανία έπαιρνε άλλη τροπή, καθώς είχε ενταχθεί στην Ε.Ε. Ήρθα χωρίς να ξέρω αν θα μου αρέσει να παραμείνω».
Την πόλη δεν την ήξερε καθόλου. «Τελικά, μου άρεσε πάρα πολύ. Δεν νιώθεις ξένος. Παίζει σημαντικό ρόλο και η θρησκεία. Έχουμε και τις ίδιες αργίες. Ο ρουμάνικος λαός είναι ευγενέστατος, καλοσυνάτος, ήρεμος, με κουλτούρα. Η πόλη έχει πάρκα, πάρα πολύ πράσινο. Δεν υπάρχει μιζέρια, η ποιότητα ζωής έχει αλλάξει. Όλοι είναι σήμερα καλά». Σε αντίθεση με τις παραινέσεις άλλων «προσοχή στην τσάντα σου, κλέβουν», η κυρία Σταμπουλή με διαβεβαίωσε ότι η πόλη «σου παρέχει ασφάλεια, περπατάς μόνος και δεν διατρέχεις κίνδυνο».
