Αγάπη μου, στην οδό Ιπποκράτους συρρίκνωσαν τον κόσμo

Οι δρόμοι έχουν τη δική τους ιστορία. Έχουν τα σύμβολα, τα αρώματα, τους ανθρώπους και τις μικρές κοινωνίες που τις χαρακτηρίζουν. Η οδός Ιπποκράτους (ή έστω ένα κομμάτι της),  ακόμα κι αν ανηφόρησαν εκεί τα γραφεία του ΠΑΣΟΚ, παραμένει –στη συμβολή της με τη Βαλτετσίου – το βασίλειο των Αθηναίων μοντελιστών εδώ και τριάντα περίπου χρόνια.

Ο πλαστικομοντελισμός είναι από τα χόμπι με τα οποία όλοι έχουμε ασχοληθεί κάπως αόριστα αλλά λίγοι έχουμε εξελίξει. Θυμηθείτε το τρενάκι γύρω από χριστουγεννιάτικο δέντρο, τις μικρές κατασκευές που προσπαθήσαμε κάποτε να συναρμολογήσουμε, τα αυτοκινητάκια και τις βέσπες με τα οποία παίξαμε και τα χρησιμοποιούμε σήμερα ως vintage διακοσμητικά, ακόμα και οι εργασίες στο μάθημα της Τεχνολογίας των πρώτων τάξεων του Λυκείου – όλα αυτά συνιστούν είδη μοντελισμού. Κάπως έτσι, η επαφή μας με τις μινιατούρες και τη ζωή σε κλίμακα αρχίζει χωρίς ίσως να το καταλαβαίνουμε και δεν σταματάει ποτέ. Ίσως αυτό εξηγεί τον «μαγνητισμό» που προκαλούν οι προθήκες των καταστημάτων στην Ιπποκράτους. Εκεί που το απλό βλέμμα συνοδεύεται από την κλίση του σώματος προς τα μπρος, εκεί που «μπαίνουμε» κυριολεκτικά στη βιτρίνα για να μη χαθεί καμία απολύτως λεπτομέρεια από το λαχταριστό γκρι, αγωνιστικό αεροπλανάκι που ποζάρει μπροστά μας.

Εμείς δεν κολλήσαμε απλά τα μούτρα μας στη βιτρίνα, μπήκαμε και μέσα τέσσερα μαγαζιά που συνιστούν την αθηναϊκή πιάτσα των modelistas. Ο πρώτος που «καπάρωσε» τη θέση του ήταν ο Καλφάκης που ξεκίνησε, όπως και οι περισσότεροι, ως χαρτοπωλείο στην Σταδίου το 1967. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην στοά Μούγερ και βρίσκεται στο νούμερο 63 της Ιπποκράτους τα τελευταία 25 χρόνια. Μπαίνοντας στον σκοτεινό χώρο, τα κουτιά των συσκευασιών γεμίζουν τα ράφια μέχρι ψηλά και χρειάζονται προσεκτικές κινήσεις όταν πρόκειται να ξεκινήσει το «ψαχούλεμα». Ο υπεύθυνος του καταστήματος κύριος Δημήτρης βρίσκεται εκεί από τότε που άνοιξε, εξυπηρετώντας όσους έρχονται και ζητούν από τα εξαρτήματα για την κατασκευή ενός μικρού πλοίου μέχρι σύνεργα όπως κοπίδια, πινελάκια, μπογιές. Υπάρχει κι ένα παράρτημα στο Γαλάτσι που λειτουργεί κυρίως ως αποθήκη, όμως εδώ είναι κλασικό σημείο συνάντησης της κοινότητας των μοντελιστών. «Ο στατικός μοντελισμός είναι πλέον περισσότερο δημοφιλής γιατί είναι φθηνότερος σε σχέση με τα τηλεκατευθυνόμενα, λόγω της κρίσης το οικονομικό γίνεται σημαντικό κριτήριο», σημειώνει ενώ συζητάμε για τον ρόλο του internet και των ηλεκτρονικών πωλήσεων. Η βασική μου αντίρρηση αφορά στη συναναστροφή και την ανταλλαγή απόψεων, χαρακτηριστικά που λείπουν από τις απρόσωπες αγορές στο internet και χρειάζονται, ειδικά για εκείνους που δεν έχουν την παραμικρή ιδέα και είναι καινούριοι στο «χώρο». «Γι’ αυτό υπάρχουν πολλά φόρουμ. Τα καταστήματα επηρεάζονται με γεωμετρική πρόοδο από τις ηλεκτρονικές αγορές. Θυμάμαι το μπαμ που είχε συμβεί με την εμφάνιση του e–bay. Όλοι αγόραζαν από εκεί. Τώρα μπορεί να έχει μειωθεί ο ενθουσιασμός αλλά δεν σημαίνει ότι πηγαίνουν περισσότερο στα καταστήματα».

Απέναντι βρίσκεται το ανανεωμένο κατάστημα του plastimodellismo που έχει αλλάξει συχνά τετράγωνα, πάντα όμως επί της Ιπποκράτους. «Ανοίξαμε το 1981 λίγο πιο ψηλά στην Ιπποκράτους και σταδιακά ακολουθήσαμε το “ρεύμα” κατεβαίνοντας και καταλήγοντας σε αυτό το ύψος», μου εξηγεί ο κ. Δημήτρης Λαρόζας ενώ προσπαθώ να βρω απάντηση στο γιατί αυτός ο δρόμος λειτουργεί ως μία ιδιότυπη βάση για τους μοντελιστές. Λίγες ημέρες νωρίτερα, στο κατάστημά του είχα γνωρίσει τον Νίκο Πρωτονοτάριο, μοντελιστή και μέλος του ελληνικού IPMS club, του σωματείου μοντελιστών που λειτουργεί ήδη από το 1982, συσπειρώνοντας τους φίλους του χόμπι, διοργανώνοντας εκθέσεις και ενισχύοντας την ανταλλαγή ιδεών, σχεδίων και μοντέλων. «Ο μοντελισμός άνθισε ιδιαίτερα μετά την πτώση του κομμουνισμού σε χώρες όπως Ουκρανία, Τσεχία, Πολωνία άρχισαν να λειτουργούν ιδιωτικές  εταιρείες. Σε αυτές τις χώρες υπήρχε κατασκευαστική εμπειρία, τους έλειπαν τα μοντέλα κι αναγκαστικά έφτιαχναν τα περισσότερα μόνοι τους. Έπειτα, μόλις μπήκε και η Κίνα στην αγορά, η παραγωγή έγινε μαζικότερη και φτάνουμε σήμερα να έχουμε απίστευτη ποικιλία και τρομερή εξέλιξη στα θέματα, τα χρώματα, ενώ όλα γίνονται περισσότερο φιλικά προς το περιβάλλον», όσον αφορά όμως στην ελληνική μοντελιστική (sic) κοινότητα και στο θέμα της πιάτσας, «αρχικά πρέπει να διευκρινίσουμε το θέμα των πολιτικών πεποιθήσεων. Πολλοί θεωρούν ότι επειδή τα πιο δημοφιλή μοντέλα είναι τα άρματα μάχης, έχουμε φιλοπολεμικά μιλιταριστικά φρονήματα, κάτι που δεν ισχύει. Όπως σε άλλου είδους κοινότητες, έτσι κι εδώ υπάρχουν άνθρωποι διαφορετικών πολιτικών πεποιθήσεων που διαφωνούν με τις ακρότητες και τους ενώνει η κοινή αγάπη για τον μοντελισμό. Στην Ιπποκράτους ξεκίνησαν ο Καλφάκης και ο Λαρόζας, εδώ σταδιακά συγκεντρώθηκε η αγορά, δημιουργώντας μία βάση, το δικό μας ξεχωριστό οικοσύστημα  μας βοηθάει να συναντιόμαστε ευκολότερα». Το ραντεβού τους δίνεται και τηρείται σχεδόν ευλαβικά κάθε Σάββατο με το αποκορύφωμα των συναντήσεων να είναι η ετήσια έκθεση της IPMS που αποτελεί το κορυφαίο γεγονός της χρονιάς. Φέτος έγινε το πρώτο Σαββατοκύριακο του Οκτώβρη στο Ελληνικό με κεντρικά θέματα τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και των εξήντα χρόνων από την απόβαση στη Νορμανδία.

Πίσω στο plastimodellismo, μία απλή ματιά αρκεί για να φανταστεί κανείς ποια θα είναι η τελική μορφή που θα πάρουν όλα τα σκόρπια κομμάτια (ειδικά όταν προκύπτει από τα χέρια «επαγγελματιών χομπιστών»). Εντυπωσιακά ξύλινα καράβια είναι τοποθετημένα προσεκτικά σε διάφορες προθήκες μέσα στο μαγαζί και στη βιτρίνα ενώ από το ταβάνι «ίπτανται» μαχητικά αεροσκάφη, αρκετά κατασκευασμένα από το μηδέν. «Περισσότερο “πουλάνε” τα πολεμικά, τα άρματα μάχης και κυρίως ρέπλικες εκείνων που έχουν πάρει μέρος σε μάχες, (ιδιαίτερα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου), κι άρα έχουν μία ιστορία από πίσω τους. Με μικρή διαφορά, πρώτα στις προτιμήσεις είναι τα αεροπλάνα». Για τους «τεμπέληδες» υπάρχουν βέβαια και τα μοντέλα που είναι εξαρχής συναρμολογημένα. Όλοι οι μοντελιστές συναινούν πως η θέληση, η υπομονή και, πιο βασικά, το μεράκι είναι τα μυστικά της επιτυχίας. «Μόλις μπει το μικρόβιο της δημιουργίας, η συνέχεια είναι ανεξέλεγκτη. Υπάρχουν αρκετοί που ενδιαφέρονται για την λειτουργικότητα των μοντέλων και όχι για την εμφάνιση. Εδώ οι περισσότεροι που έρχονται δίνουν έμφαση στην καλλιτεχνική πλευρά των δημιουργιών τους». Η μικρή κλίμακα, όπως προέκυψε από τη συζήτηση με τον κ. Λαρόζα, δεν είναι περιοριστική, «αναπτύσσουν ταυτόχρονα με αυτή τους την ενασχόληση κι άλλα ενδιαφέροντα. Κάποιοι μάλιστα κατέληξαν πιλότοι, έχοντας κάνει την εκκίνησή τους με τα “αεροπλανάκια”».

Το τρίτο μαγαζί της παρέας είναι και η νεότερη είσοδος στη γειτονιά. Μπαίνοντας στο Fasma Models, η πρώτη απορία είναι «μα καλά, πόσα κουτιά μπορούν να χωρέσουν σε μερικά τετραγωνικά;». Ο Χρήστος Αποστολόπουλος όμως μπορεί να απαντήσει γρήγορα στο πού βρίσκεται το κάθε τι και στο ποια είναι τα πιο κατάλληλα για τους αρχάριους και ποια για τους προχωρημένους. Το Fasma Models ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2002 και επέλεξε την περιοχή ακριβώς επειδή ήταν «η πιάτσα μας». Ο Χρήστος ουσιαστικά μεγάλωσε μέσα στον μοντελισμό, αφού ασχολείται από 9 ετών. «Αρχικά ξεκίνησα εν είδει παιχνιδιού, με αφορμή κάποια ντοκιμαντέρ και κόμικ για τον Β’ Παγκόσμιο» και η συνέχεια του επιφύλασσε συμμετοχές σε εκθέσεις και διαγωνισμούς, διοργανώσεις που οι Έλληνες μοντελιστές λαμβάνουν πολύ καλές θέσεις. «Δεν είναι τόσο ακριβό hobby. Πολλοί έρχονται και άλλοι επιστρέφουν σε αυτό λόγω της κρίσης, μιας και τα μοντέλα μπορεί να ξεκινούν από τα 5 ευρώ». Ο αντίποδας του ίντερνετ φαίνεται να απασχολεί όλους τους ιδιοκτήτες καταστημάτων, αλλά τον καθένα με διαφορετικό τρόπο. «Όσοι αγοράζουν online πιστεύω πως το κάνουν επειδή το προϊόν που αναζητούν έχει καταργηθεί. Λόγω των φόρουμ, ο μοντελισμός έχει γίνει περισσότερο κοινωνικός, προκύπτουν γκρουπ που βρισκόμαστε, “μοντελάρουμε” μαζί και συνεργαζόμαστε ώστε να εξελιχθούμε στην πράξη». Όταν όμως αναφερόμαστε στο διαδίκτυο, επαναφέρεται και το θέμα της βιωσιμότητας των καταστημάτων όχι μόνο από τους ήδη μοντελιστές αλλά και από εκείνους που τώρα ξεκινούν να ψάχνονται. «Είναι γεγονός πως το πιο δραστήριο ηλικιακά group είναι μεταξύ 30 και 45 ετών. Οι μικρότεροι, εκτός από εκείνους που υποχρεώνονται από τα σχολικά μαθήματα για κάποιες μακέτες, είναι παιδιά μοντελιστών που οι γονείς τους ίσως προσπαθούν να τα “ξεκολλήσουν” από τα videogames». Η «ελπίδα» των τελευταίων χρόνων βρίσκεται σε αυτούς που πηγαίνουν μόνοι τους, ακριβώς επειδή έχουν επηρεαστεί από κάποια παιχνίδια όπως το World of Tanks ή World of Planes και θέλουν να περάσουν από την εικονική στην απτή πραγματικότητα. Πίσω από το ταμείο και τη θέση του Χρήστου, υπάρχει μία, μάλλον αποκαλυπτική και απειλητική, γυναικεία φιγούρα. «Υπάρχουν γυναίκες στο χόμπι αλλά στο περισσότερο δημιουργικό κομμάτι ή στην κατηγορία του fantasy» μας απαντά, κάτι που λίγο-πολύ επιβεβαιώνουν και οι υπόλοιποι.

Δίπλα στο Fasma, σε ένα αναλογικά μικρότερο σε διαστάσεις μαγαζί, βρίσκεται το Modelling Centre που παρουσιάζει μία βασική διαφορά από τα υπόλοιπα. Ο μεγάλος αριθμός από τρενάκια στη βιτρίνα, σχεδόν συνειρμικά, μεταφέρει ένα εορταστικό κλίμα. Ένα τετράγωνο πάνω από το κατάστημά του, ο κύριος Χρήστος Κορδάτος μας υποδέχεται στο εργαστήριό του, ένα ημιυπόγειο επί του πεζόδρομου της Δερβενίων. Αμέσως μετά τα σκαλάκια, βρίσκεται μία τεράστια μακέτα, παραγγελία ενός πελάτη, σκεπασμένη με σελοφάν. «Άνοιξα το κατάστημά μου στη Νέα Σμύρνη το 1998 με είδη μοντελισμού. Μετά, το 2005, ανοίξαμε και στην Ιπποκράτους, μιας και αποτελούσε σημείο αναφοράς για εμάς, αφού το θέμα μας σχεδόν εξ ολοκλήρου είναι τα τρένα. Ασχολούμαι από μικρός με τα τρένα και έχουν μία σημαντική διαφορά από τα υπόλοιπα, με συναρπάζει η κίνηση και η λειτουργικότητά τους. Μπορεί κάποιος να αγοράσει το βασικό starter kit κι από εκεί και πέρα να το επεκτείνει και -γιατί όχι –  να φτιάξει μία μακέτα σαν αυτή εδώ». Η άμεση υπόθεση που κάνω είναι πως η κίνηση αυξάνεται κατακόρυφα την εορταστική περίοδο. Πράγματι, «έρχονται γονείς για να πάρουν τρενάκια για τα παιδιά τους. Όμως αν δεν θέλουν να ασχοληθούν πραγματικά, τους προτρέπω να αγοράσουν από τα καταστήματα που διαθέτουν τα προκατασκευασμένα. Εδώ τα μοντέλα είναι αυθεντικές ρέπλικες, κυρίως γερμανικών τρένων, δεν είναι φουτουριστικά. Οι περισσότεροι γονείς μάλλον χρησιμοποιούν σαν δικαιολογία τα παιδιά τους γιατί ντρέπονται να παραδεχτούν πως έχουν πάθος με τα “τρενάκια”». Παλιότερα μάλιστα, επί δραχμής, υπήρχαν πελάτες που μάζευαν χρήματα ειδικά γι’ αυτό αφού «το χόμπι  δεν έχει τιμή» και μπορεί να αγόραζαν ολόκληρο το ράφι με τα εξαρτήματα για να φτιάξουν τον δικό τους σταθμό, τα δικά τους «δρομολόγια» ή ακόμη ειδικά βαγόνια που δε διατίθενται στο εμπόριο και η τιμή τους μπορεί να αγγίξει κάποιες χιλιάδες ευρώ. Ο κύριος Κορδάτος πάντως παραδέχεται την αφοσίωσή του και την δείχνει και έμπρακτα, μιας που από το 2007 φτιάχνει από το μηδέν τη μεγαλύτερη ίσως μακέτα των Βαλκανίων. «Η μακέτα είναι 110 τ. μ. και απεικονίζει ένα χωριό σχεδιασμένο στα ελληνικά πρότυπα. Μαζευόμαστε κάθε Σαββατοκύριακο μία ομάδα τεσσάρων, πέντε ατόμων και την στήνουμε. Χρειαζόμαστε περίπου δύο με τρία χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί αλλά θα γίνει ένα πραγματικό χωριό, με κίνηση και ήχους». Σε έναν από τους πάγκους είναι προσεκτικά ακουμπισμένη η είσοδος ενός ζωολογικού κήπου που θα συμπεριληφθεί σε μία άλλη μακέτα. Οι λεπτομέρειες όλες ζωγραφισμένες στο χέρι, αψεγάδιαστες και μία λάθος κίνηση αρκεί για να χρειαστεί να ξαναγίνει όλο από την αρχή.

Στην περίπτωση των καταστημάτων μοντελισμού ισχύει μία περίεργη για την εποχή συνθήκη, εκείνη της ισχύος εν τη ενώσει. Ευγενής άμιλλα, υγιής ανταγωνισμός, πείτε το όπως θέλετε. Η ουσία ότι τα μέλη της κοινότητας επισκέπτονται ο ένας τον άλλο «ανταγωνιστή», λένε τα νέα τους, τι καινούριο ανακάλυψαν, τι ξεκίνησαν να «μοντελάρουν», πότε θα το τελειώσουν. Με αυτόν τον τρόπο η πιάτσα τους, αν και πλήττεται από την οικονομική κρίση, διατηρείται στη ζωή, ελπίζει για νέο αίμα στο hobby τους, Είναι πολύ ωραίο να υπάρχουν ακόμη τέτοιοι τρελοί Μπέντζαμιν Μπάτον στο κέντρο της Αθήνας, είναι ωραίο να μεγαλώνει μικραίνοντας. 

Καλφάκης, Ιπποκράτους 63, 210 364 2889
plastimodellismo, Ιπποκράτους 48, 210 361 3011
Fasma models, Ιπποκράτους 52, 210 360 6804
Modelling Centre, Ιπποκράτους 52-54, 210 363 1106

Έχουμε πολλές περισσότερες φωτογραφίες βέβαια, δείτε τις στο gallery παρακάτω