Η Ελπίδα Πανονίδου, ενεργή εικαστικός καλλιτέχνης αλλά και καθηγήτρια εικαστικών στο Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο και Λύκειο του Γέρακα, έχει αναλάβει ποικίλες παιδαγωγικές πρωτοβουλίες τα τελευταία χρόνια και παρουσίαζει εναλλακτικά θεαμάτα παραστατικών και εικαστικών δημιουργίων. Η ίδια για την φετινή γιορτή του Πολυτεχνείου μας λέει:
«Είναι πολύ δύσκολο να μεταφέρω το συναίσθημα που γεννιέται σε αυτά τα δρώμενα. Δεν είναι η πρώτη φορά, κάθε φορά είναι και ένας πειραματισμός γεννημένος από τα παιδιά και από την συνεργασία μαζί τους και αγγίζουν βαθιά τον θεατή γιατί περιέχει την αυθεντικότητα της αλήθειας τους. Για μένα είναι πάντα πρόκληση να συνδημιουργώ με τα παιδιά ,έστω κι αν η αφορμή είναι μια σχολική γιορτή. Υπάρχει πάντα το περιθώριο να το κάνεις δικό σου και δικό τους.
Η 17 Νοέμβρη, μια ημερομηνία γεμάτη γεγονότα και εικόνες που μας δίνουν τροφή για συμβολισμό, για αναφορές στο τώρα και στο τότε, περιθώρια αυτοσχεδιασμού και μεγάλης δράσης. Ένα παράδειγμα είναι η φετινή «γιορτή» με παιδιά της Α Λυκείου (χορού) και λίγα παιδιά ακόμη από τη Β και τη Γ Λυκείου (θεάτρου και χορού). Το δρώμενο αυτό ήταν έκπληξη για τα υπόλοιπα παιδιά, μιας και δεν ανακοινώθηκε (επίτηδες) πως υπάρχει κάποια γιορτή ή εκδήλωση. Ξεκινάει το μάθημα, οι συμμετέχοντες περνάνε από τις τάξεις και καλούν όλους να κατέβουν να παρακολουθήσουν μια ομιλία για τη 17 Νοέμβρη.
Μπαίνοντας στον χώρο έχει ξεκινήσει μια καθηγήτρια ήδη έναν από τους ατελείωτους λόγους-χρονικά, χωρίς να ακούγεται καθαρά. Στην σκηνή επίσης ένα κορίτσι παίζει παράλληλα μια μελωδία στο βιολί. Μια οθόνη με χιόνια αντί για προβολή. Τα παιδιά δεν πολυκαταλαβαίνουν τι γίνεται, κάθονται κάτω και προσπαθούν να βολευτούν στριμωγμένα σαν μια μεγάλη μάζα. Ο λόγος συνεχίζεται και παράλληλα μέσα από το κοινό πετιούνται παιδιά και ξεκινάνε μια δράση όπου λένε αρχικά ρήματα ατομικά που απολαμβάνουν στην καθημερινότητά τους πχ τραγουδάω, ερωτεύομαι, διαβάζω, μιλάω κτλ, με παράλληλο κινησιολογικό αυτοσχεδιασμό.
Στη συνέχεια αυτό γίνεται όλο και πιο έντονο και συνεχίζουν με ρήματα που περιλαμβάνουν και άλλους μέσα όπως μοιραζόμαστε, διαδηλώνουμε, συμμετέχουμε κτλ. Τέλος μια παύση, το βιολί αρχίζει ένα κρεσέντο παραφωνίας, η οθόνη για πρώτη φορά δείχνει σκηνές από εξεγέρσεις όχι μόνο του πολυτεχνείου, αλλά από παγκόσμια αντίστοιχα γεγονότα. Τα παιδιά παγώνουν, ξεκινάνε ανήσυχα να κινούνται και μια ομάδα παιδιών σαν κλοιός κυκλώνει τους πάντες φορώντας τους χάρτινες μάσκες.
Φωνάζουν κάποιες σκόρπιες λέξεις, κόντρα σε όλες τις προηγούμενες, που έχουν να κάνουν με τη στέρηση όλων αυτών των απλών και καθημερινών πραγμάτων που χάνουμε όταν κάποιος αποφασίζει να μας περιορίσει, να μας καθηλώσει, να μιλήσει αντί για μας, να μας φιμώσει και να μας.. σκοτώσει. Μέσα στην ένταση αυτή τα άλλα παιδιά προσπαθούν να πουν και αυτά τις λέξεις τους, απόγνωση, φόβος, αντίσταση, σύγκρουση πόρτα, πραξικόπημα, αίμα, κτλ.
Οι “έξω” πετάνε κουβάρια από σπάγκο από την μία πλευρά στην άλλη παράλληλα και τους εγκλωβίζουν όλους (και το κοινό μαζί) σε ένα ιστό. Όλο αυτό έχει μια κορύφωση και μετά απόλυτη σιωπή. Κάθονται όλοι, το βιολί σιωπά η καθηγήτρια σωπαίνει κοιτά για πρώτη φορά το κοινό και ξεκινά να φωνάζει ένα τα ονόματα των παιδιών που συμμετείχαν. Αντίστοιχα τα παιδιά λένε παρών αλλά κάποιες φορές μπλέκονται και ονόματα των παιδιών που έπεσαν στο πολυτεχνείο. Εκεί επικρατεί σιγή…»
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Σε ένα ωραίο σχολείο που παραβρέθηκα στην (παραδοσιακή κατά τα άλλα) γιορτή της 28ης Οκτωβρίου συνάντησα μια υπέροχη εικόνα. Μετά την γιορτή, όπως συνηθίζεται, το κοινό κλήθηκε να σηκωθεί και να απαγγέλει τον Εθνικό Ύμνο. Με απόλυτη σοβαρότητα και σεβασμό σηκώθηκαν όλοι. Αλλά οι μισοί, γονείς και μαθητές, σε αυτό το σχολείο είναι Αιγύπτιοι. Οι Αιγύπτιοι θεατές στάθηκαν στη σιωπή σε απόλυτη αρμονία και ισότητα με το ελληνικό κοινό, και υπήρχε για λίγη ώρα μια εκκωφαντική σιωπή συνδήλωσης ότι οι άνθρωποι μπορούν να συνυπάρξουν σε παρόντα χρόνο… Kαι για μια φορά, για αυτά τα λίγα λεπτά δεν ίσχυε το μοτίβο της επετείου «Alors, c’est la guerre» (Λοιπόν, έχουμε πόλεμο).