Όταν αναφερόμαστε στο Brain Drain που υπέστη η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια σπάνια εννοούμε τους καλλιτέχνες. Κι όμως στη χώρα μας είναι γνωστό πώς η τέχνη θεωρείται ακόμη ενασχόληση πολυτελείας ή μια επιλογή των «ιδιόρρυθμων». Ο Νίκος Ζάρρας ασχολούταν με διαφορετικές πτυχές της ζωγραφικής όσο ζούσε στην Ελλάδα, και πάλευε καθημερινά για την επαγγελματική του επιβίωση. Όταν ο έρωτας ήρθε από το Ομάν το πήρε απόφαση να μετακομίσει σε μια αραβική χώρα για την οποία δε γνώριζε πολλά. Και από τότε άνθισε δημιουργικά. Μας εξηγεί το πώς.
Ο Νίκος Ζάρρας μπροστά σε έργο του.
Ποια ήταν η καλλιτεχνική πορεία σου στην Ελλάδα, πριν φύγεις για το Ομάν; Από την Ελλάδα έφυγα πριν εννιά χρόνια. Ασχολιόμουν με πολλά πράγματα, με κατασκευή μαριονετών, εικονογράφηση βιβλίων, με σκηνικά, με αγιογράφηση και συντήρηση ναών, με τοιχογραφίες σε σπίτια και μαγαζιά ακόμα και με μαθήματα εικαστικών σε παιδιά. Παράλληλα έκανα και φωτογραφία, όχι όμως επαγγελματικά. Ήταν μια περίοδος ενδιαφέρουσα και παραγωγική αλλά ταυτοχρόνως πολύ δύσκολη και ψυχοφθόρα. Το να κερδίσεις τα προς το ζην ήταν πια στοίχημα και τα καλλιτεχνικά πράγματα, θα έλεγα, σοκαρισμένα. Η όποια πορεία, λοιπόν, ήταν μετ’ εμποδίων.
Πώς προέκυψε η μετεγκατάσταση σου στο Ομάν και πώς εξελίχθηκε εκεί η καλλιτεχνική σου δραστηριότητα; Η γυναίκα μου ζει και εργάζεται στο Ομάν. Γνωριστήκαμε ουσιαστικά μέσω internet, απ’ όπου παρακολουθούσε τη δουλειά μου, και σε ένα ταξίδι της στην Ελλάδα γνωριστήκαμε κι από κοντά. Την ερωτεύτηκα, ταξίδεψα μαζί της στο Ομάν και το ερωτεύτηκα κι αυτό. Αποφασίσαμε να ζήσουμε εδώ. Ξεκίνησα με μικρές δουλειές, με τοιχογραφίες σε παιδικά δωμάτια και μαγαζιά. Στην Ελλάδα είχα ξεκινήσει και την τεχνοτροπία με την άμμο, μια πρωτότυπη τεχνική με την οποία ολόκληρο το έργο είναι από άμμο διαφορετικών αποχρώσεων, χωρίς προσθήκη χρώματος. Στο Ομάν η άμμος είναι, θα έλεγα, κομμάτι της ψυχής τους. Υπήρξε θερμή ανταπόκριση. Το 2011 συμμετείχα και σε μια ομαδική έκθεση και έκτοτε άρχισε ο κόσμος να με γνωρίζει και το έργο μου να έχει απήχηση.
«Απογευματινός περίπατος», (Ελαιογραφία σε μουσαμά επεξεργασμένο με γύψο).
Πόσο εύκολη είναι η ζωή για έναν καλλιτέχνη, και μάλιστα για έναν έλληνα καλλιτέχνη στο Ομάν; Το Ομάν είναι μια ιδιότυπη αραβική χώρα. Ο Σουλτάνος είναι ιδιαίτερα αγαπητός και αντιμετωπίζεται σαν ήρωας, πράγμα κατανοητό αν σκεφτούμε ότι βρίσκονται επί 49 χρόνια σε ανάπτυξη. Η χώρα είναι ειρηνική, οικονομικά εύρωστη, ασφαλής και φιλελεύθερη, θα έλεγα, δεν αντιλαμβάνεσαι ότι ζεις σε απολυταρχία. Οι όποιοι όροι επιβάλλονται κυρίως από το θρησκευτικό υπόβαθρο της χώρας, είναι γνωστοί και δεδομένοι και η επιλογή τού να μείνεις εδώ προϋποθέτει αυτόματα τον σεβασμό τους. Προσωπικά, ως Έλληνας, δεν ένοιωσα ποτέ ούτε καταπιεσμένος ούτε ξένος. Τόσο η ελληνική κοινότητα του Ομάν, όσο και οι πολυάριθμοι υπήκοοι άλλων χωρών, συμβιώνουν αρμονικά με τους ντόπιους και ευημερούν. Από τη σκοπιά μου ως καλλιτέχνη, τα πράγματα είναι ακόμη καλύτερα. Ο λαός αυτός διακρίνεται από μεγάλη εξοικείωση και αγάπη για την τέχνη. Ο μακραίωνος πολιτισμός τους είναι εμφανής παντού. Θέλουν την τέχνη ως μέρος της καθημερινής τους ζωής, διαθέτουν πολυάριθμους χώρους τέχνης και γκαλερί, είναι ανοιχτοί στο καινούργιο και στην πρόοδο. Γενικά, μεταξύ σοβαρού και αστείου, το μόνο «μείον» που αντιμετώπισα εδώ, είναι οι τρελές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, που όμως τελικά είναι για μένα ακόμα ένας λόγος για ταξιδάκι στα πάτρια εδάφη.
Κορίτσι με παραδοσιακή φορεσιά από την πόλη Sur (Πίνακας με την τεχνική μου με διαφορετικές αποχρώσεις άμμου, χωρίς προσθήκη χρώματος).
Τι σε εμπνέει από την καθημερινή ζωή στο Ομάν; Δεν είχα παλιότερα καμιά επαφή με τον αραβικό κόσμο. Έτσι, όλη η χώρα υπήρξε για μένα πηγή έμπνευσης. Οι άνθρωποί της, ευλαβείς και καλοπροαίρετοι, τα πρόσωπα τους, οι ιδιαίτερες ενδυμασίες τους, οι συνήθειες και οι ασχολίες τους. Ακόμα και στη Μασκάτ που είναι μια σύγχρονη πόλη, υπάρχει διαφορά από το ευρωπαϊκό πρότυπο. Αλλά η μεγάλη δεξαμενή είναι η ύπαιθρος. Η ύπαιθρος χώρα με τις ήπιες γραμμές της και τη νωχέλειά της. Και ξαφνικά ένας κάθετος όγκος. Και μετά η έρημος. Με τα χρώματα και το φως της. Κάθε ματιά κι ένα ενσταντανέ. Είναι η καθημερινότητά μου αλλά τη βιώνω σαν ταξίδι.
Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της καλλιτεχνικής σου δημιουργίας και πώς αυτά έχουν επηρεαστεί από τη ζωή σου στο Ομάν; Ο πρώτος παράγοντας που επηρέασε τη ζωή και τη δημιουργικότητά μου στο Ομάν, μπορεί, αδίκως, να σας φανεί πεζός και άξιος περιφρόνησης. Είναι η άνεση του βιοπορισμού. Και το λέω γιατί στην αγαπημένη μας χώρα έζησα την αδυναμία να συντηρηθώ όντας καλλιτέχνης αλλά και την αγωνία της επιβίωσης γενικώς. Δραστηριότητες που είχα την ψυχική ανάγκη να κάνω έμπαιναν σε δεύτερη μοίρα ένεκα… του ενοικίου. Το Ομάν μου έδωσε άλλη προοπτική. Από κει και πέρα όμως, ξετύλιξε και τα θέλγητρά του. Είναι για μένα ένα άλλο σύμπαν με άπειρες νέες δυνατότητες που με προκαλούν, με συνεπαίρνουν και με συγκινούν βαθειά. Μου δίνει συνεχώς νέα εναύσματα. Πειραματίζομαι με θέματα και τεχνοτροπίες. Ζωγραφίζω. Συνεχίζω και διευρύνω της τεχνική της άμμου. Ασχολούμαι με την φωτογραφία, επαγγελματικά πια κι όχι ως πάρεργο. Δοκιμάζω μικτή τεχνική φωτογραφίας και ζωγραφικής. Έχω και μαθητές με τους οποίους δουλεύουμε το σχέδιο και το χρώμα και το γλυπτό. Και νιώθω πως είμαι ακόμα στην αρχή.
Αγόρια του Ομάν στην παραλία Shatti (Φωτογραφία μετά από ηλεκτρονική επεξεργασία).
Το μεγάλο Τζαμί του Σουλτάνου Καμπούς (Φωτογραφία μετά από ηλεκτρονική επεξεργασία).
Κορίτσια του Ομάν με παραδοσιακές φορεσιές στο Muscat Festival που γίνεται κάθε χρόνο (Φωτογραφία μετά από ηλεκτρονική επεξεργασία).
Πώς αποτυπώνεις στα έργα σου το Ομάν; Στο Ομάν, τόσο η ίδια η εικόνα όσο και το υπόβαθρο της, βρίθουν διαφορετικότητας απ΄ ό,τι ήξερα έως τώρα. Η αντίθεση ανάμεσα σ’ αυτή την κατακλυσμιαία για μένα εμπειρία και την παράλληλη «ησυχία» της ζωής εδώ, υπήρξε γόνιμη και για την καλλιτεχνική μου έκφραση αλλά και για τον εσωτερικό μου αυτοπροσδιορισμό. Με παλιούς και νέους τρόπους αποπειρώμαι να εκφράσω να νέα αισθήματα και τις νέες οπτικές που μου δημιουργεί ο νέος τόπος. Με τα έργα μου δίνω το αποτύπωμα του χωροχρονικού μου σημείου κι έτσι, σ’ αυτή την περίοδο της ζωής μου, εκούσια ή ακούσια, έμμεσα ή άμεσα, αυτός ο τόπος είναι ο καμβάς κάθε μου καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Μίλησέ μας για την εκθέσεις σου στο Ομάν και τις συνεργασίες σου με ντόπιους καλλιτέχνες. Όταν πρωτοήρθα στο Ομάν, το 2011, έλαβα μέρος σε ομαδική έκθεση ντόπιων και ξένων καλλιτεχνών. Παρουσίασα έργα ζωγραφικής και άμμου. Ήδη από εκείνη την έκθεση ο κόσμος έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον. Το 2015 έκανα προσωπική έκθεση σε γκαλερί στο Άμπου Ντάμπι και στο Ντουμπάι. Οι πινάκες μου με την τεχνική της άμμου εκτέθηκαν στο Art Hub στο Άμπου Ντάμπι.
Μικροί μαθητές του Νίκου Ζάρρα στην έκθεση που τους διοργάνωσε στο Muscat Bay.
Τα πιο πρόσφατα έργα μου με άμμο παρουσιάστηκαν στο ADNEC (Abu Dhabi National Exhibition Center) από το Art Hub του Άμπου Ντάμπι. Στο Μυσκατ (Ομάν) διοργάνωσα ατομική έκθεση με έργα μικτής τεχνικής. Η πρόσφατη φωτογραφική μου έκθεση, σε συνεργασία με μια ντόπια καλλιτέχνιδα, την Sarah A.F, είχε τον τίτλο «Where Art Meets Fashion” και φιλοξενήθηκε στο Muscat Bay. Το συγκεκριμένο event μου άνοιξε ορίζοντες για ποικίλα καινούργια projects. Μετά απ’ αυτό συνεργάστηκα με την Debjani Bhardwaj καλλιτέχνιδα του Paper Cut και συμμετείχα σε παράσταση κατασκευάζοντας δυο Μαριονέτες. Πρόσφατα οργάνωσα έκθεση της δουλειάς των μαθητών μου στο Kid’s Exhibition στο Muscat Bay, παρουσιάζοντας την καλλιτεχνική πορεία και πρόοδο τους. Δημιουργήσαμε μαζί ένα γλυπτό φτιαγμένο από ανακυκλώσιμα υλικά, μπουκάλια νερού χαρτόνι και χαρτοπολτό.
Το όραμα μου για ένα μεγάλο καλλιτεχνικό project στο Ομάν, αφορά τη δημιουργία ενός καλλιτεχνικού κέντρου οπού θα μπορούσαμε να διδάξουμε και να προάγουμε ποικίλες μορφές τέχνης και μέσα από αυτό να εμπνεύσουμε τους ντόπιους καλλιτέχνες στο μέλλον.