Ο Αδαής και ο Παράφρων: Μια παράσταση που θα αφήσει εποχή

«Αξιότιμε κύριε, η κουλτούρα είναι ένα βουνό από σκατά πάνω στο οποίο ευδοκιμούν οι θεατρόφιλοι και οι φιλόμουσοι, ωστόσο είναι ένα βουνό από σκατά, αξιότιμε κύριε». Ο Τόμας Μπερνχάρντ ξαναχώνει το νυστέρι του για να  αποδομήσει με λεπτές χειρουργικές κινήσεις οικεία ιερά και όσια στο έργο «Ο Αδαής και ο Παράφρων».

Πραγματικά, δυσκολεύομαι να επιλέξω και να απομονώσω μόνο ένα απόσπασμα από αυτό το αριστούργημα, μια αυθεντική φιλοσοφική πραγματεία για τα ανθρώπινα, τη ζωή την τέχνη και την επιστήμη, με τη μορφή ενός άριστα δομημένου θεατρικού κομψοτεχνήματος, που κανείς στη χώρα μας δεν άγγιζε και τόλμησε να φέρει, μεγαλουργώντας κυριολεκτικά, πέρσι για πρώτη φορά σε ελληνική σκηνή ο Γιάννος Περλέγκας (στην εξαιρετική μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα).  O Μπέρνχαρντ ανέβηκε στην Πειραματική Σκηνή αμέσως μετά το εσπευσμένο κατέβασμα της «Ισορροπίας του Nash».

Κι αν η παράσταση που χρησιμοποιούσε αποσπάσπατα από έργο του Σάββα Ξηρού  (Nash) απογύμνωσε την υποκρισία, μνησικακία, υστερία της ελληνικής κοινωνίας και τον εμετικό τρόπο που η Πολιτική και τα media εκμεταλλεύoνται λαϊκίστικα τα πάντα, εκβιάζοντας αντιδημοκρατικές λύσεις, η παράσταση του Περλέγκα απογύμνωσε την ουσία της θεατρικής και της υποκριτικής τέχνης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ

Ο ηθοποιός σκηνοθέτησε την καλύτερη παράσταση έργου Μπέρνχαρντ στη χώρα μας και μια από τις δέκα καλύτερες παραστάσεις που έχω δει. Φρενιασμένη έμπνευση παντρεύτηκε με μόχθο ερωτικό το αντικείμενό της, εμφανίζοντας στη σκηνή ένα κουαρτέτο καλοκουρντισμένων γκροτέσκων μαριονετών (καθ’υπόδειξη και του έργου, σε ένα βαθμό: «Όπως ξέρερε, κύριε Φάργκο, έχουμε να κάνουμε με κουκλοθέατρο, δεν παίζουν άνθρωποι εδώ αλλά μαριονέτες. Εδώ κινούνται όλα αφύσικα που είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο»).

Ο Περλέγκας κάνει ερμηνευτικά υπέρβαση στο ρόλο άθλο του ιατροδικαστή (που είχε ερμηνεύσει ο Μπρούνο Γκαντς), έχοντας δίπλα του μια συναρπαστική, απογειωτική Ανθή Ευστρατιάδου στο ρόλο της ντίβας της όπερας που αναμένεται να ερμηνεύσει για 222η φορά την άρια από τη Βασίλισσα της Νύχτας  στο Μαγεμένο Αυλό. Εξαίρετοι ο Χρήστος Μαλάκης, πατέρας της Βασίλισσας, και ο Γιάννης Καπελέρης, σε δορυφόρους ρόλους.

Προτού η παράσταση ξανακάνει πρεμιέρα στο Ίδρυμα Κακογιάννης, στις 8 Σεπτέμβρη, σταχυολογούμε μερικά αποσπάσματα από τη συνταρακτική θεατρική πρόζα της:

• Πότε πιστεύουμε στη λογοτεχνία, πότε πιστεύουμε στη μουσική, πότε πιστεύουμε σε ανθρώπους. Γιατρειά όμως δεν υπάρχει καμία.
• Η ζωή ή η ύπαρξη δεν αποτελούν υπαρξιακό πρόβλημα, αξιότιμε κύριε, αλλά με την ανθρωπιά και μόνο τίποτα πάλι δεν κατορθώνουμε. Η ζωή είναι ένα μαρτύριο, όποιος δεν το αντιλαμβάνεται αυτό και δεν επανορθώνει αυτήν την κοινοτοπία την όντως οδυνηρή, δεν έχει αντιληφθεί τίποτα, αφ’ ετέρου όμως σ’ αυτές ακριβώς τις αγχώδεις καταστάσεις είναι που βρίσκουμε τον εαυτό μας.
• Αν δεν είχαμε την ικανότητα να αφαιρούμαστε, αξιότιμε κύριε, θα ήμασταν αναγκασμένοι να παραδεχτούμε πως είμαστε πλέον εντελώς ανύπαρκτοι. Η ύπαρξη είναι πάντα, σημειώστε το αυτό, μία αφαίρεση από την ύπαρξη. Υπάρχουμε μόνο και μόνο επειδή αφαιρούμαστε από την ίδια μας την ύπαρξη.
• Η ιατρική δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τον άνθρωπο, καταλαβαίνετε, είναι πλάνη να πιστεύουμε το αντίθετο, αξιότιμε κύριε, επειδή η ιατρική δεν μπορεί να έχει απολύτως καμία σχέση με τον άνθρωπο. Αυτό δεν μπορεί να γίνει κατανοητό κι έτσι η ιατρική αντιμετωπίζει, όπως είναι φυσικό, αξιότιμε κύριε, ολοσχερή απόρριψη. Ο άνθρωπος δεν ενδιαφέρει καθόλου την ιατρική, πρόκειται για μια επιστήμη των οργάνων, δεν είναι μια επιστήμη για τον άνθρωπο.
• Αυτά που διαβάζουμε στις εφημερίδες είναι τρομακτικής απλοϊκότητας, όπως όταν κάποιος περιγράφει κάτι χωρίς να το έχει μελετήσει, και συνεπώς χωρίς να το έχει κατανοήσει. Τέτοιο θράσος, αξιότιμε κύριε. Απλοποίηση, αξιότιμε κύριε, ευτέλεια, πλαστότητα.
• Η κοινωνία είναι ό,τι πιο αναίσθητο. Μόλις ένας άνθρωπος δείξει μια αδυναμία, η αδυναμία αυτή γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης, αυτή είναι η αρχή του παντός.
• Από τη στιγμή που οι ίδιοι εμείς γινόμαστε θύματα της πειθαρχίας μας, είμαστε εξ’ όλοκλήρου θύματα, Δόκτωρ.
• Όταν βρισκόμαστε εν μέσω τραγουδιστών είτε εν μέσω ηθοποιών, αξιότιμε κύριε, βρισκόμαστε εν μέσω ραδιούργων.
• Αν συνυπολογίσουμε την αμβλύνοια που κυριαρχεί σ’ αυτόν τον τομέα της τέχνης, αξιότιμε κύριε, και την χυδαιότητα των θεατών καταλήγουμε στην παραφροσύνη.
• Είναι να παραφρονείς πώς εκατοντάδες επιτήδειων καθηγητών φωνητικής, κυρίως στις δικές μας Ακαδημίες, αξιότιμε κύριε, καταστρέφουν χιλιάδες ωραίες φωνές ασυνείδητα, εκμεταλλεύονται αυτοί οι άνθρωποι τις φωνές, απομυζούν από χιλιάδες ταλέντα με τον αισχρότερο τρόπο τα προς το ζειν ως την τελευταία δεκάρα. Οι Ακαδημίες είναι επανδρωμένες με ακαδημαϊκούς εκμεταλλευτές, κατά το πλείστον έχουν διαβρωθεί από τον τσαρλατανισμό. Κάθε δεύτερος καθηγητής φωνητικής είναι τσαρλατάνος, αξιότιμε κύριε, ούτως ειπείν εν γένει οι καθηγητές φωνητικής ή οι καλλιεργητές της φωνής όπως αυτοαποκαλούνται είναι τσαρλατάνοι.