Λεβιάθαν (Leviathan) *****
Ρωσία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Andrey Zvyagintsev
Πρωταγωνιστούν: Aleksey Serebryakov, Elena Lyadova, Roman Madyanov
Διάρκεια: 140’
Ένα σπίτι στην άκρη της θάλασσας στη Βόρεια Ρωσία θα γίνει σημείο αντιλογίας ανάμεσα στον ιδιοκτήτη του, Kolya, και τον πρόεδρο της μικρής παράκτιας πόλης. Ο μεν ζει εκεί τη φιλήσυχη ζωή του με τη γυναίκα του και το γιο του, ο δε προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την πανέμορφη περιοχή για προσωπικό του όφελος. Με τη βοήθεια του δικηγόρου φίλου του από τη Μόσχα, Dmitri, ο Kolya θα προσπαθήσει να κρατήσει τη γη του ακέραιη. Όμως όλο το σύμπαν δείχνει ιδιαίτερη εμπάθεια στους ταπεινούς και μια σειρά ατυχών συγκυριών θα ξεκινήσει. Υπάρχει, τελικά, εξ’ ουρανού δικαιοσύνη ή η κοινωνία ορίζει το πεπρωμένο του ανθρώπου; Κοινωνικά προβληματισμένος και με μετρημένες υπαρξιακές ανησυχίες, ο Zvyagintsev κάνει τη μεγάλη επιστροφή και παραδίδει τη μεγαλύτερή αξιακά ταινία του από τότε που η Επιστροφή είχε στρέψει τα μάτια του σινεφίλ κοινού πάνω του.
Δεν πάνε και πολλά χρόνια από τότε που μια καλή μου φίλη μου είχε ζητήσει να δω την Επιστροφή. Το τρέιλέρ της το είχα δει στην πρώτη μου επίσκεψη στο Τριανόν, αλλά μέχρι τότε δεν είχα βρει το κουράγιο να πατήσω το play. Το πεσιμιστικό κλίμα αυτής της ιστορίας της γνώσης του εαυτού και η έλλειψη λύτρωσής με συνεπήρε άμεσα με τις εικόνες της να μένουν χαραγμένες στο μυαλό μου για αρκετό καιρό. Και οι υπόλοιπες ταινίες του δημιουργού πήραν τη σειρά τους, κάνοντας ξεκάθαρο το ότι ο Andrey Zvyagintsev, αν και δεν έφτανε το ντεμπούτο του, αποτελούσε μια ξεχωριστή περίπτωση δημιουργού.
Η ησυχία αυτής της στερεωμένης άποψης ταράχτηκε όπως η ζωή του Kolya στο Λεβιάθαν, όταν τελικά ήρθε η ώρα να απολαύσω το τελευταίο πόνημα του Ρώσου σκηνοθέτη και, μέχρι αυτή τη στιγμή που γράφω αυτές τις γραμμές, να το τοποθετήσω δίπλα από την Επιστροφή, σαν το κοινωνικό/επίγειο γιανγκ στο εσωτερικό και πνευματικό γινγκ της. Κάποτε ο Zvyagintsev αποκαλούνταν ο «νέος Tarkovsky», δικαιολογημένα από τη μια λόγω των σκηνοθετικών και, ενίοτε, φιλοσοφικών κοινών του σημείων, μα και εξίσου κοντόφθαλμα όσον αφορά στη δευτερογενή οπτική τους σε σχέση με τα αντικείμενα που επέλεγαν να προσεγγίσουν. Ο Zvyagintsev δεν είναι ο ένθεος, ποιητικός τύπος δημιουργού όπως ο «πρόγονός» του, αν και τον θυμίζει στην απεικόνιση της απελπισίας του ανθρώπου και στη θρησκευτική απεικόνιση της φύσης. Είναι ο σκηνοθέτης που θέλει να μιλήσει ανοιχτότερα για την πολιτική, τη διαφθορά, την απελπισία και την έλλειψη φωτός στην άκρη του τούνελ. Ο Tarkovsky περίμενε από τους πρωταγωνιστές του να το δουν για να κάνουν τον κόσμο καλύτερο, ο Zvyagintsev πιστεύει πως έχει σβήσει και η προσπάθεια για να ξανανάψει θα είναι αιματηρή.
Δεν είναι τυχαίο πως η συγκεκριμένη ταινία έσπευσε να κατακριθεί ως αντιρωσική, είναι εμφανές πως από όποια χώρα και να είχε βγει, θα είχε κριθεί εξίσου αντισυστημική και ασεβής με τον τρόπο που απεικονίζει την υπάρχουσα κατάσταση. Έστω και αν κάποια από τα γεγονότα δεν δείχνουν τόση ασέβεια όση κριτική διάθεση πάνω στην κατάντια ενός συστήματος. Αυτό, όμως, δε σημαίνει ότι η επίθεση στο πρόσωπο του Πούτιν δεν είναι άμεση και χωρίς φιοριτούρες, όπως και η «ύβρις» κατά της συνέργασίας κράτους και εκκλησίας. Προσοχή, όμως: με τον όρο Εκκλησία, δεν εννοούμε το σύνολο της θρησκείας ως κώδικα ζωής, αυτήν μπορεί και να τη βλέπει, απ’ ότι εννοείται τουλάχιστον, με μάτι συμπάθειας. Δεν ανέχεται, όμως, τους διεφθαρμένους ρασοφόρους που κηρύττουν την υπακοή ενώ τρώνε πλουσιοπάροχα στο ίδιο τραπέζι με μέθυσους, μαφιόζους πολιτικάντες. Η θρησκεία για τον Zvyagintsev είναι η στωική μορφή που ζει λιτά με βάση την αγάπη της για τον κόσμο, η ομορφιά της εξαιρετικά καδραρισμένης φύσης που περιβάλλει τον άνθρωπο, αυτός που δίνει μια δεύτερη ευκαιρία στην άπιστη σύζυγό του με όλο του το πάθος, ο αρμονικά πλασμένος σκελετός μιας φάλαινας που ομορφαίνει την, υπαρξιακής υφής παραλία στην οποία ξεβράστηκε.
Παρ’ όλα αυτά, διαχωρίζει τη θρησκεία από την κοινωνία, γιατί η ομορφιά των κυμάτων που λυσσομανάνε κυριολεκτικά στη στεριά, δεν είναι η ίδια με τα γεγονότα που «δέρνουν» τον ανήμπορο άνθρωπο, τον σύγχρονο Ιώβ (πρόκειται περί ελεύθερης μεταφοράς της παραβολής του) που αναρωτιέται αν τελικά τα πράγματα θα ανατραπούν, αν υπάρχει αξία στη ζωή, αν τελικά ο Λεβιάθαν μπορεί στις παρούσες συνθήκες να είναι ο ηγέτης των υπερήφανων. Η καλοσύνη δεν αρκεί από τη στιγμή που όλος ο γύρω κόσμος είναι ένα ερείπιο ανθρωπιάς, ο τυφώνας δε θα είναι ο Θεός που θα αποκαλύψει την αλήθεια στον πιστό, αλλά το Κράτος που παραμονεύει σαν όρνεο το κουρασμένο ζώο να ξεψυχήσει. Μπορεί να φωλιάσει αγάπη και οίκτος σε αυτόν τον κόσμο; Απ’ ότι φαίνεται από το συγκλονιστικής αισθητικής κλείσιμο, ναι, μα δε θα είναι μια καθολική αγάπη που θα κυριεύσει αν ο κόσμος δεν ξυπνήσει.
Ετοιμαστείτε για μια ψυχική κάθοδο στην απελπισία. Μην ανησυχείτε, όμως, πηγαίνοντας προς τα ‘κει, δε θα βρείτε ουρλιαχτά, δαίμονες και φλόγα να καίει τα πάντα, μα μερικά από τα ομορφότερης αισθητικής οράματα που δε θα φανταζόσασταν εύκολα πως υπάρχουν. Ακόμα και να σας φανεί «ακαταλαβίστικη» στο περιεχόμενο, δεν πρόκειται να διαφωνήσετε πως οι εικόνες της και τα χρώματά της δε σας υπνώτισαν.
Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι (Fifty Shades Of Grey) *****
ΗΠΑ, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Sam Taylor-Johnson
Πρωταγωνιστούν: Dakota Johnson, Jamie Dornan, Jennifer Ehle
Διάρκεια: 125’
Η Anastasia Steele γνωρίζεται με τον δισεκατομμυριούχο playboy Christian Grey στα πλαίσια μιας συνέντευξης. Τον ερωτεύεται και, παρά τα κρατήματα του Grey, σύντομα τα αισθήματα καταλήγουν να είναι αμοιβαία. Ο έρωτας, όμως, όπως τον αντιλαμβάνεται ο γοητευτικός μεγιστάνας, δεν εντάσσεται στα καθιερωμένα ρομαντικά πρότυπα. Έτσι οι δυό τους ακολουθούν ένα μονοπάτι ηδονής και πόνου.
Περιττό να μιλήσουμε για την πάγια αφέλεια του σεναρίου, τα κενά και τις ατάκες του που μοιάζουν βγαλμένα από σαπουνόπερα τελευταίας διαλογής ενώ θα ‘θελαν να είναι ό,τι πιο ρηξικέλευθο υπήρξε στην ποπ κουλτούρα τα τελευταία χρόνια. Αυτά τα φανταζόμασταν πριν δούμε την ταινία. Η οποία δε διαφέρει καθόλου από το βιβλίο. Εξακολουθεί να είναι μια λαμπερή μεν, καθόλου αιχμηρή δε μεταφορά που στοχεύει μόνο στο κοινό που δέχτηκε άκριτα το βιβλίο και ερεθίστηκε από τις περιγραφές του, χωρίς να θέλει να βγει και καθόλου από τις ζώνες ασφαλείας του. Οι ηθοποιοί που παραπαίρνουν στα σοβαρά τους ρόλους τους δε σώζουν καθόλου την κατάσταση, εντείνοντας ακόμα περισσότερο το όποιο γιουχάισμα. Κατάλληλο τόσο για το κοινό που προαναφέρθηκε (αυτό είναι που θα κόψει και τα περισσότερα εισιτήρια) όσο και για παρέες που θέλουν να κάνουν χαβαλέ με ένα κάκιστο και τάχα μου πιπεράτο (μα πέρα για πέρα μικροαστικό στη λογική του) κινηματογραφικό φωτορομάντζο. Mommy porn indeed.
Ένα Κορίτσι Γυρίζει Σπίτι Μόνο του τη Νύχτα (A Girl Walks Home Alone at Night) ***1/2**
ΗΠΑ, 2014, Ασπρόμαυρο
Σκηνοθεσία: Ana Lily Amirpour
Πρωταγωνιστούν: Sheila Vand, Arash Marandi, Marshall Manesh
Διάρκεια: 99’
Η Κακιά Πόλη του Ιράν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κάτι ανάμεσα σε μια σύγχρονη Μονμάρτη του 19ου αιώνα και μια παρακμιακή πόλη της Άγριας Δύσης, με τα λούμπεν στοιχεία να παρελαύνουν και να κάνουν κουμάντο στη νύχτα. Ανάμεσα στα φιλήδονα πλάσματα που περνούν το χρόνο τους εκεί και κάνουν κουμάντο τη νύχτα, ζει και ένας θηλυκός βρικόλακας, ο οποίος αρέσκεται στο να παρατηρεί τη ζωή αυτών των υπάρξεων από μακριά, χωρίς να συμμετέχει στα όσα διαδραματίζονται. Το στωικό αυτό βαμπίρ θα ερωτευτεί έναν νεαρό μπλεγμένο στις δικές του δυσκολίες και θα συνάψουν μια σχέση διαφορετική απ’ όλες τις υπόλοιπες, στην καρδιά αυτών των Σοδόμων. Ε αυτή και αν είναι μια σφαλιάρα από το πουθενά. Το ιδιαίτερο καλλιτεχνικό πάντρεμα του γουέστερν με τη σύγχρονη, ψυχεδελική arthouse άποψη, δημιουργεί ένα ασπρόμαυρο αμάλγαμα, τόσο διασκεδαστικό όσο και ιδιαίτερο στο ύφος του. Μεγάλο συν η εκπληκτική ερμηνεία της Sheila Vand και η εκπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία που εξωθεί την αισθητική γοητεία της ταινίας στα άκρα. Ένα must για τους λάτρεις των θαμμένων διαμαντιών.
Kingsman: Η Μυστική Υπηρεσία (Kingsman: The Secret Service) *****
Ηνωμένο Βασίλειο, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Matthew Vaughn
Πρωταγωνιστούν: Colin Firth, Michael Cane, Samuel Jackson
Διάρκεια: 129’
Ένας έφηβος χουλιγκάνος, γιος ενός αποθανόντος μυστικού πράκτορα, μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά έπειτα από τη σύλληψή του από την αστυνομία, εντάσσεται σε μια μυστική υπηρεσία πρακτόρων, υπό την επίβλεψη του βετεράνου Harry. Θα περάσει αρκετές δοκιμασίες μέχρι να καταφέρει να ενταχθεί στις τάξεις της και, αφού η ένταξή του δείχνει σίγουρη, θα κληθεί, μαζί με τον προστάτη του, να αντιμετωπίσει έναν εκκεντρικό πολυεκατομμυριούχο, ο οποίος απειλεί το μέλλον του πλανήτη. Διασκεδαστικότατο και οπωσδήποτε γεμάτο ενέργεια, το Kingsman προσφέρει την απαιτούμενη ποσότητα διασκέδασης που οφείλει να έχει ένας κινηματογραφικός φόρος τιμής, δίνοντας ανάσα φρεσκάδας στο κουρασμένο κατασκοπικό ιδίωμα.
Ποιός Σώζει ποιόν; (Who Is Saving Whom?)
Διεθνής συμπαραγωγή, 2015, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Leslie Franke, Herdolor Lorenz
Διάρκεια: 104’
Οι τράπεζες σώζουν το λαό ή ο λαός τις τράπεζες; Ποιο ακριβώς είναι το όφελος της κρίσης πάνω στο υπάρχον οικονομικό σύστημα για την τραπεζική ευημερία; Ποιο είναι το κόστος που τα λεγόμενα «πακέτα στήριξης» έχουν στο φορολογούμενο; Το ντοκιμαντέρ Ποιος Σώζει Ποιόν προβληματίζεται σχετικά με τα παραπάνω ερωτήματα και την πορεία των αγορών, μα και τη σχέση της κρίσης με την καταστολή των πολιτών ως αντιδημοκρατικό και τρομοκρατικό μέσο.