Παραστάσεις ανεβαίνουν. Παραστάσεις κατεβαίνουν. Σωρηδόν. Ανάμεσά τους μία, με τον σχεδόν σουρεαλιστικό (γιατί μπορεί ανετότατα να κυριολεκτεί) τίτλο «Ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί», δίχως τρανταχτά ονόματα, χωρίς διαφήμιση παίρνει τη μια παράταση μετά την άλλη. Έχει γίνει φαινόμενο. Δεν υπάρχει ορκισμένος αλλά και ντεμί θεατρόφιλος που δεν έχει περάσει από το θέατρο «104», το τελευταίο διάστημα. Το ένστικτο του κόσμου αποδεικνύει ότι μπορεί να είναι αλάθητο. Εδώ, στο δεύτερο όροφο του παλαιού κτηρίου που κάποτε στέγαζε το Σύγχρονο Θέατρο, δίπλα απ΄τις ράγες της Κωνσταντινουπόλεως, υπό τον ήχο των διερχόμενων αμαξοστοιχιών, η ανθρώπινη μοναξιά και παραδοξότητα δίνουν μια κι απογειώνονται αρπάζοντας και το κοινό απ΄το λαιμό.
Παρακολουθώ τα τελευταία χρόνια την ομάδα Ατονάλ και τις επιλογές της σκηνοθέτιδάς της Σοφίας Μαραθάκη. Οι επιλογές των κειμένων, με ένα τρόπο, ακόμη κι όταν πρόκειται για Μάιτερλινγκ (“Εσωτερικό”), σχολιάζουν με ευαισθησία και αναίδεια τη συγκυρία. Σήμερα, στην Ελλάδα του τρίτου Μνημονίου, του αιματοβαμμένου προσφυγικού, των αγροτικών κινητοποιήσεων, των πολιτικών παλινωδιών, των ευρωπαϊκών εκβιασμών (Σένγκεν –έξω από τη Σένγκεν) η επιλογή των τεσσάρων μονοπράκτων του Αμερικανού Ντέβιντ Άιβς (1950), γνήσιου επιγόνου του Ιονέσκο, συνιστούν πολιτική δήλωση. Θέατρο του παραλόγου λοιπόν, ως αντίδοτο και ξόρκι της κατήφειας και της αποξένωσης. Στο πρώτο έργο του Άιβς, με τη λοξή, διαπεραστική πρόζα, στα «Λόγια Λόγια Λόγια», τρεις έγκλειστοι πίθηκοι πειραματόζωα πρέπει να γράψουν τον Αμλετ. Συνθέτουν ανοησίες και ζητωκραυγάζουν. Ο ένας λέγεται Κάφκα. Η σωματικότητα των ηθοποιών της ομάδας, ο έλεγχος των εκφραστικών μέσων είναι καθηλωτικός. Πόσο μακριά βρισκόμαστε από την εικόνα που αντικρίζουμε, αναρωτιέται δύσθυμα ο θεατής;
Στο «Παραλλαγές στο θάνατο του Τρότσκι», ο Μπολσεβίκος επαναστάτης περιφέρεται με τη μοιραία ορειβατική σκαπάνη στο κεφάλι, θεωρώντας εαυτό ζωντανό. Ξεκινά μιλώντας για το προλεταριάτο και την Επανάσταση. «Η επανάσταση του προλεταριάτου απέναντι στην καταπίεση πρέπει να συνεχιστεί εις τους αιώνας». Η γυναίκα του τον διακόπτει διάβαζοντάς του έντρομη το λήμμα Λέων Τρότσκι σε εγκυκλοπαίδεια του 2015, όπου μιλά για την δολοφονία του από ορειβατική σκαπάνη στο Κογιοκάν του Μεξικού. Ο Ρώσος θεωρητικός του Μαρξισμού και επαναστάτης αδιαφορεί και περιφέρεται δηλώνοντας πόσο λυπάται που «έλειπα συχνά απ΄το σπίτι επειδή ασχολιόμουν με την επανάσταση». Συμβαίνουν πολλά ευτράπελα μέχρι να αφήσει όντως την τελευταία του πνοή.
Στο «Κανένα Πρόβλημα» παρακολουθούμε όλες τις δυνατές σπαρταριστές κι εκνευριστικές εκδοχές πεσίματος άνδρα σε γυναίκα και όλες τις πιθανές εξελίξεις αυτής της ενέργειας, καθώς τα δυο ζευγάρια ηθοποιών συντονίζονται, σαν κουαρτέτο, ξεγυμνώνοντας και χλευάζοντας το παιχνίδι των δυο φύλων και εντέλει τις ίδιες τις ερωτικές σχέσεις.
Τέλος, κερασάκι στην τούρτα, που απογειώνει την ακύρωση, την μοναξιά, το αδιέξοδο και παράλογο, της ανθρώπινης ύπαρξης είναι το μονόπρακτο που δάνεισε τον τίτλο στην παράσταση. Οι τέσσερις ήρωες, σαν μια καλοκουρντισμένη ορχήστρα- η φόρμα της παράστασης είναι διαολεμένης έμπνευσης, δεν την διαπερνάει, απ’ όπου κι αν την ψαχουλέψεις ούτε κεφαλάκι καρφίτσας- νομίζουν ότι «αυτός είναι- να σας βοηθήσω, κύριε- ο Φίλιπ Γκλας». Πηγαίνει να αγοράσει μια φραντζόλα ψωμί σαν κοινός θνητός. Η άκρως ελλειπτική, κοφτή πρόζα του Άιβς γίνεται στίχος, σαν μουσική φράση του Γκλας. Καταλήγει σε μια κραυγή που ηλεκτρίζει την πλατεία: «Αγάπη/αγάπη/αγάπη», εκφέρουν μουσικά σαν μονωδοί ή χορωδοί, οι συνταρακτικοί ερμηνευτές: «Δεν ξέρω τίποτα/ χρειάζομαι ύλη/χρειάζομαι ψιλά/ χρειάζομαι γυναίκα». Τραγουδούν, κραυγάζουν, σπαράζουν. «Αγάπη/ δεν ξέρω τίποτα/ Χρειάζομαι ύλη. Ε, και λοιπόν;». Κενό, σιωπή, ρίγος στην πλευρά του κοινού.
Η σκηνοθέτιδα και ηθοποιός Σοφία Μαραθάκη έστησε μια παράσταση μεγάλης πνοής, ορόσημο στη σύγχρονη παραστασιολογία, συνθέτοντας μια σωματική και φωνητική παρτιτούρα για βιρτουόζους. Το μεγάλο ευτύχημα είναι ότι είχε «συνεργούς» τον Κωνσταντίνο Παπαθεοδώρου, τη Φωτεινή Παπαχριστοπούλου και το Γιώργο Σύρμα.
