Mikhail Bulgakov
Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα
Εκδόσεις Γράμματα, 1991
Για τον Μαίτρ και τη Μαργαρίτα έχουν γραφτεί παγκοσμίως τόσες παρουσιάσεις, αναλύσεις και κριτικές που για να τυπωθούν όλες τους πρέπει να έχει χρησιμοποιηθεί ελαφρώς περισσότερο μελάνι από το νερό που κάποτε συγκρατούσε η λίμνη Αράλη -πριν αρχίσει να αδειάζει, να συρρικνώνεται και να κατρακυλά θέσεις στη λίστα με τις μεγαλύτερες λίμνες του κόσμου. Ωστόσο, νομίζω ότι ίδια θα ήταν η πρόταση μου αν χρειαζόταν να ξεχωρίσω «ένα βιβλίο για το Φθινόπωρο», «ένα βιβλίο για τον Χειμώνα», «ένα βιβλίο για την Άνοιξη», ή «ένα βιβλίο για το Καλοκαίρι».
Ω, ναι, το Καλοκαίρι! Να κάθεσαι στη σκιά, σε συνθήκες απόλυτης ηρεμίας -όπως ο Πόντιος Πιλάτος κάτω από τους κίονες του περιστυλίου που χώριζε τις δύο πτέρυγες του ανακτόρου του Ηρώδη του Μέγα- και να ξεκινάς το διάβασμα, χωρίς να ξέρεις τι σε περιμένει (όπως, περίπου, και ο Ρωμαίος αξιωματούχος δεν ήξερε τι τον περίμενε όταν οι στρατιώτες έριχναν στα πόδια του δεμένο πισθάγκωνα τον νεαρό ταραξία που είχαν συλλάβει). Εκεί, στις πρώτες ακόμη σελίδες του βιβλίου, να γίνεσαι μάρτυρας της επίσκεψης ενός παράξενου γκριζοφορεμένου ξένου σε ένα πάρκο της σοβιετικής Μόσχας, και της συζήτησης του με 2 πολίτες οι οποίοι, αφού αρνηθούν την ύπαρξη του Θεού- θα προσπαθήσουν να πείσουν τον παράξενο ταξιδιώτη ότι δεν υπάρχει ούτε και ο διάβολος, αγνοώντας ότι μπροστά σε αυτόν ακριβώς τον τελευταίο στέκονται. Και μετά, καθώς συνεχίζεις την ανάγνωση, σαν κουβάρι που κατρακυλά με χάρη σε μια σκάλα η οποία ενώνει τον ουρανό με τα έγκατα της Γης, να ξετυλίγεται μπροστά σου η αφήγηση δύο ιστοριών μαγικά μπλεγμένων μεταξύ τους, και, ακάλεστος, να βρίσκεις τον εαυτό σου να κρυφοκοιτάζει μέσα από μια χαραμάδα τη δημιουργία ενός γοητευτικά παράδοξου κόσμου, όπου, πέρα από το «Καλό» και το «Κακό», συνυπάρχουν πολλά άλλα ζεύγη άκρως αντίθετων στοιχείων.
Στο «Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα» έφτασα τυχαία (αν και τελικά διατηρώ κάποιες επιφυλάξεις), πριν από περίπου μια δεκαετία, χωρίς να μου έχει μιλήσει κανείς για αυτό. Από τότε έχω χάσει τον λογαριασμό πόσες φορές πέρασε το κατώφλι του σπιτιού μου φρεσκοαγορασμένο, αφού ανέπτυξα τη συνήθεια, όχι μόνο να το προσφέρω ως δώρο σε γιορτές και γενέθλια ανυποψίαστων φίλων, αλλά και, κάθε τόσο, να χαρίζω το δικό μου αντίτυπο σε ανθρώπους στους οποίους το είχα προηγουμένως δανείσει για να το διαβάσουν, με αποτέλεσμα στη συνέχεια να το ξαναγοράζω για εμένα. Ξέρω ότι θα κάνω αυτή την αγορά αρκετές φορές ακόμη και, ενώ το σκέφτομαι και γράφω αυτές τις τελευταίες γραμμές, χαμογελώ σε έναν τεράστιο γάτο, παχύ σαν γουρουνόπουλο, μαύρο σαν κοράκι ή σαν την πίσσα, ο οποίος στέκεται στα δυο του πόδια και, ακουμπώντας στην κάσα της πόρτας, μου γνέφει καταφατικά και μου κλείνει το μάτι, εξακολουθώντας να κρύβει κάτι πίσω από την τριχωτή του πλάτη…
Άλλες προτάσεις:
Georges Perec, Ζωή (Οδηγίες Χρήσης), Εκδόσεις Ύψιλον, 1991
Italo Calvino, Πάλομαρ. Εκδόσεις Αστάρτη, 1985
Julio Cortazar, Το Κουτσό, Εκδόσεις Εξάντας, 1988
Charles Mingus, Χειρότερα κι από σκυλιά, Εκδόσεις Εξάντας, 1981
Ο Αχιλλέας Νασιάδης είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Συρτάρταρα» (το οποίο κυκλοφορεί υπογείως «κάπου εκεί έξω») και μέλος του container-rock συγκροτήματος Bog art.