«Έχω κλάψει με λυγμούς όταν τελείωσα την ανάγνωση του “Εκατό χρόνια μοναξιά”», είπατε κάποτε «όχι μόνον επειδή είχε τελειώσει, αλλά και επειδή δε θα το ξαναδιάβαζα ποτέ για πρώτη φορά». Μπορείτε να εξηγήσετε με λόγια τι σας γοήτευσε στο βιβλίο; Η φράση αυτή είναι μια παραλλαγή αυτής που είπε ο Γκαίτε όταν πρωτοπήγε στο Παρίσι: Έκλαιγε, όχι από χαρά αλλά από στεναχώρια και όταν τον ρώτησαν τι έχει είπε «είμαι δυστυχισμένος, γιατί δεν θα ξαναδώ ποτέ το Παρίσι για πρώτη φορά». Το «Εκατό Xρόνια Μοναξιά» είναι η πεμπτουσία του αφηγηματικού μυθιστορήματος. Το βρίσκω συγκλονιστικό. Καταφέρνει τα πάντα. Και βέβαια αυτό που είπα μου συμβαίνει και με τις ταινίες: Στεναχωριέμαι που δεν θα ξαναδώ ποτέ τη «Θυσία» του Ταρκόφσκι, την αγαπημένη μου ταινία όλων των εποχών, για πρώτη φορά. Για ΄μένα ο κινηματογράφος όπως τον θέλω εγώ, ο στοχαστικός, ο φιλοσοφικός, έχει τελειώσει με το θάνατο του Ταρκόφσκι.
Ε καλά, δεν βλέπετε και σήμερα σπουδαίες ταινίες; Εντάξει, μια κορυφαία ταινία είναι το “Magnolia” του Άντερσον. Αλλά ο Ταρκόφσκι για ‘μένα είναι κάτι μεταφυσικό. Δηλαδή, σκέφτομαι, αυτός ο άνθρωπος γύρισε αυτές τις εφτά ταινίες με αυτή τη σειρά και πέθανε. Στις δύο τελευταίες του ιδίως, τη «Νοσταλγία» και τη «Θυσία» σχεδόν πραγματεύεται το θάνατό του. Συγκλονιστικά πράγματα… Όπως ο Μότσαρτ: ήρθε στον κόσμο, έγραψε αυτά που έγραψε και πέθανε στα 31 του. Τι θα έγραφε αν είχε ζήσει; Μπορεί και τίποτα. Αυτά είναι μεταφυσικά πράγματα. Τα σκέφτομαι με δέος, υποκλίνομαι.
Την άνθηση του νέου ελληνικού κινηματογράφου πώς τη βλέπετε; Δεν είχε μαραθεί και ποτέ, μια χαρά ήτανε. Δε χρειάζεται να περιμένουμε δηλαδή να γίνει το μεγάλο κίνημα… Κοίταξε, τη δεκαετία του ’50 ο Κακογιάννης έβγαλε τέσσερα απανωτά αριστουργήματα: «Στέλλα», «Τελευταίο ψέμα», «Κυριακάτικο ξύπνημα» και «Το κορίτσι με τα μαύρα». Τεράστιες ταινίες. Μετά, το ’65-’66 έρχεται η γενιά του Αγγελόπουλου και του Βούλγαρη και συντελείται πραγματικά μια ανανέωση, η οποία διατηρήθηκε μέχρις ότου βγήκαν τα σημερινά φυντάνια, που φτιάχνουν επίσης πραγματικά αξιόλογες ταινίες. Δεν υπήρξε ποτέ ρεύμα, δεν υπήρξε σχολή.
Δεν υπήρξε μια κάμψη τη δεκαετία του ’90; Εντάξει, να το δεχτώ. Ίσως επειδή τότε έβγαιναν σιγά-σιγά οι σημερινοί Λάνθιμοι. Έχουμε πάρα πολύ ωραίες ταινίες, οι οποίες όμως πόρρω απέχουν από το να δημιουργήσουν ένα ρεύμα, όπως ας πούμε ήταν η nouvelle vague. Kι αυτό το “weird cinema” που μας κολλήσανε οι ξένοι, γενίκευση είναι. Δεν μπορείς να τα ρίχνεις όλα στο ίδιο καλάθι. Φταίνε βέβαια και κάποιοι σκηνοθέτες, οι οποίοι σπεύσανε να κάνουν «Κυνόδοντες», μη λέμε ονόματα…
Συμμετείχατε στα γυρίσματα της τελευταίας ταινίας του Αγγελόπουλου. Τι θυμάστε; Δεν τον είχα δει ποτέ πιο ήρεμο. Ήταν συμφιλιωμένος με κάτι, με τον εαυτό του, ο Θόδωρος. Τον ήξερα λίγο ιδιότροπο και ιδιόρρυθμο. Όταν με πήρε τηλέφωνο και μου ζήτησε με τη βαριά του φωνή να συμμετέχω σε μια σκηνή που προοριζόταν για πρώτη της ταινίας του, είπα «ωχ, θα με ταλαιπωρήσει». Τελικά κάναμε τρεις λήψεις και τελειώσαμε σε μία ώρα. Θυμάμαι ότι Σάββατο έγινε το γύρισμα και την Τρίτη σκοτώθηκε. Πολύ λυπήθηκα. Σημαντικός άνθρωπος, σημαντικός σκεπτόμενος Έλληνας. Δεν αγαπώ όλες τις ταινίες του, αλλά και μόνο το «Θίασο» να είχε κάνει…
Ας επιστρέψουμε σ’ εσάς. Τι άνθρωπος είστε; Ανήσυχος και φιλήσυχος. Και δουλεύω πολύ. Η ζωή είναι ένα ποδήλατο κι αν σταματήσεις το πετάλι, χάνεις την ισορροπία σου και πέφτεις.
Πού συχνάζετε; Μ’ αρέσει να πηγαίνω στο καφενείο και να παίζω κανένα χαρτάκι, καμιά πρέφα, αν και φεύγουν οι πρεφαδόροι ένας-ένας. Εκεί γράφω, δε γράφω σπίτι μου ποτέ. Πίσω από τις αποδείξεις που φέρνουν στις καφετέριες, πολλές φορές σημειώνω φράσεις. Το «360» το έγραψα όλο σε μια παραλία της Μυκόνου. Δεν είμαι άνθρωπος που αποφεύγει τον κόσμο, το αντίθετο, θέλω ν’ ακούω αυτή τη βοή της ζωής.
Ποιο είναι το πιο όμορφο πράγμα που έχετε δει; Η γέννηση του πρώτου μου παιδιού – δεν το συζητώ. Είναι συγκλονισμός αυτό το πράγμα. Έχω τρία παιδιά, αλλά το πρώτο είναι αλλιώς. Μια ζωή που ξαφνικά σπαρταράει μπροστά σου. Το ωραιότερο δημιούργημα που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, είναι να δώσει ζωή. Δεν μπορώ να φανταστώ τίποτ’ άλλο.
ΙNFO
Η νουβέλα «360» και οι επανεκδόσεις των συγγραμμάτων του Μπόρχες κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη.