Η δραστήρια σολίστ από τη Γεωργία πρόκειται να ερμηνεύσει το Κοντσέρτο για πιάνο του Ρόμπερτ Σούμαν στις 19 Ιανουαρίου. Λίγο πριν την εμφάνισή της στο Μέγαρο Μουσικής, ανατρέχουμε σε όλα όσα την καθιστούν μια ξεχωριστή περίπτωση στη διεθνή μουσική σκηνή.
«Η μουσική είναι σαν την ίδια τη ζωή για εμένα. Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή χωρίς μουσική, γι’ αυτό επέλεξα να γίνω μουσικός!» Αυτή η φράση της, ίσως, κρύβει το μυστικό πίσω από την 58χρονη πλέον καριέρα της Ελισό Βιρσαλάτζε. Η Γεωργιανή πιανίστρια που ο θρυλικός Σβιατοσλάβ Ρίχτερ είχε χαρακτηρίσει κάποτε ιδανική ερμηνεύτρια του Σούμαν, συμπράττει με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στις 19 Ιανουαρίου. Με αφορμή την πολυαναμενόμενη εμφάνισή της στην Αθήνα, κάνουμε μια ανασκόπηση στη διαδρομή μιας από τις κορυφαίες πιανίστριες της εποχής μας. Η πρώτη επαφή με το πιάνο Γεννημένη στην Τιφλίδα της Γεωργίας, η Βιρσαλάτζε προέρχεται από οικογένεια γιατρών και επιστημόνων. Εξαίρεση αποτέλεσε η γιαγιά της, Αναστασία, που ήταν πιανίστρια και καθηγήτρια μουσικής.
Εμβληματική μορφή για την ιστορία της μουσικής παιδείας της χώρας της, η Αναστασία ήταν η πρώτη Γεωργιανή γυναίκα που απέκτησε ανώτατη μουσική εκπαίδευση. Κοντά της, μαθήτευσαν παραπάνω από 100 πιανίστες, μεταξύ των οποίων και ο Ντμίτρι Μπασκίροφ. Η εγγονή της περιγράφει την πρώτη της επαφή με τη μουσική να γίνεται μέσω των μαθημάτων που παρέδιδε η γιαγιά της: «Είχε μεγάλο ενδιαφέρον να ακούω τον κάθε μαθητή γιατί δεν καταλάβαινα. Δεν είχα ιδέα ποιος είχε το μεγαλύτερο ταλέντο αλλά όποτε κάποιος έπαιζε καλά εντυπωσιαζόμουν τόσο που κατέληγα να συμπαθώ τον ίδιο». Το πρώτο μάθημα γιαγιάς και εγγονής καθυστέρησε λίγο, καθώς η Αναστασία αναγνώριζε τη δυσκολία στο να έχει την εγγονή της ως μαθήτρια. Ο δρόμος προς την κορυφή Στην ηλικία των εννιά, η Ελισό άρχισε να μελετάει δίπλα στον καθηγητή Χάινριχ Νόιχαους, τον οποίον μαζί με τη γιαγιά της κατονομάζει μέχρι και σήμερα ως το άτομο που επηρέασε περισσότερο την τεχνική της. Μετά την αποφοίτησή της από το κρατικό ωδείο της Τιφλίδας, εγκαταστάθηκε στη Μόσχα και στα είκοσι αποφασίζει να λάβει μέρος στον Διεθνή Διαγωνισμό Τσαϊκόφσκι. Εκεί, κερδίζει την τρίτη θέση και σύντομα έγινε από τις πιο περιζήτητες σολίστ της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. «Δεν έγινα ποτέ μεγάλο όνομα μέσα σε μια νύχτα. Εξακολουθώ, όμως, να κάνω πράγματα και είχα το πλεονέκτημα να έχω χρόνο για τη δική μου προσωπική εξέλιξη. Ελπίζω στο μέλλον να συνεχίζω να δίνω συναυλίες και να εξελίσσομαι ακόμη περισσότερο», απαντά η Βιρσαλάτζε.
όταν την ρωτούν αν αισθάνεται πως δεν κατάφερε να κάνει την καριέρα που της άξιζε πραγματικά. Η διδασκαλία & ο Σούμαν Εκτός όμως από δραστήρια σολίστ, η Βιρσαλάτζε, συνεχίζοντας την παράδοση της γιαγιάς της, θεωρείται και μια εξαιρετική καθηγήτρια δίπλα στην οποία έχουν «ανθίσει» μερικοί από τους σπουδαιότερους σύγχρονους πιανίστες. Μερικοί από αυτούς είναι ο Μπόρις Μπερεζόφσκι, ο Αλεξέι Βολόντιν και ο Αλεξέι Ζούεφ. «Ο κάθε μαθητής είναι διαφορετικός. Όλοι, όμως, έχουν να πουν κάτι ενδιαφέρον. Η μεγαλύτερή μου επιβεβαίωση ως καθηγήτρια είναι οι μαθητές μου να καταλήγουν ικανοποιημένοι με όσα έχουν πετύχει», λέει η ίδια αποκλειστικά στην Popaganda. Παρόλο που απεχθάνεται τους όρους «αντρικό» και «γυναικείο» παίξιμο, έχει πει ότι οι γυναίκες συνήθως έχουν μια πιο λυρική προσέγγιση στα έργα, κάτι που δεν είναι κακό. Το όνομά της έχει συνδεθεί περισσότερο με τον Σούμαν, αλλά και με άλλους ρομαντικούς, όπως ο Σοπέν.
Για εκείνη, όμως, ο Μπετόβεν είναι αυτός που τα είπε όλα με τη μουσική του: «Αν καταφέρεις να αφομοιώσεις σωστά τον Μπετόβεν, θα μπορέσεις να κατανοήσεις και έργα άλλων συνθετών. Για παράδειγμα, στις σονάτες του υπάρχουν νυχτερινά του Σοπέν, πολλά θέματα και παραλλαγές του Σούμαν και του Μπραμς, μέχρι και Προκόφιεφ και στοιχεία τζαζ». Υπηρετώντας τη μουσική «Είμαι ευτυχισμένη που μέχρι και σήμερα αισθάνομαι τόσο συνδεδεμένη με τη μουσική. Πιθανότατα η μουσική είναι αυτή που κρατά σταθερές τις δυνάμεις μου γιατί αισθάνομαι μεγάλη πληρότητα όταν παίζω. Αν ερχόταν ποτέ η μέρα που θα σταματούσε να με συναρπάζει τόσο η μουσική, θα έκλεινα το καπάκι και θα αποχαιρετούσα δια παντός το πιάνο. Αλλά για όσο εξακολουθεί να με συναρπάζει, θα συνεχίσω να παίζω πιάνο για πάντα».
Και πράγματι, στα 81 της χρόνια, δίνει έναν εντυπωσιακό αριθμό εμφανίσεων ετησίως, ενώ η διεθνής κριτική δεν έχει πάψει να την αποθεώνει. Ποια είναι, όμως, η μεγαλύτερη ερμηνευτική δυσκολία σύμφωνα με μια κορυφαία σολίστ, που πρόλαβε να γνωρίσει μερικές από τις πιο εμβληματικές μουσικές μορφές του 20ού αιώνα; «Η απλότητα. Νομίζω ότι είναι το πιο δύσκολο να εκφραστεί. Υπάρχουν συνθέτες, όπως ο Σοπέν και ο Ραχμάνινοφ που γίνονται αποπνικτικοί αν προσθέσεις περισσότερες εκφράσεις που δεν υπάρχουν στην παρτιτούρα. Η ίδια η ουσία της μουσικής βρίσκεται στην απλότητα».
Ελληνική Μυθολογία Παρασκευή 19 Ιανουαρίου, 20:30 Περισσότερα εδώ Online αγορά εδώ
Νομίζω ότι είναι το πιο δύσκολο να εκφραστεί. Υπάρχουν συνθέτες, όπως ο Σοπέν και ο Ραχμάνινοφ που γίνονται αποπνικτικοί αν προσθέσεις περισσότερες εκφράσεις που δεν
υπάρχουν στην παρτιτούρα. Η ίδια η ουσία της μουσικής βρίσκεται στην απλότητα».