Σε μια χρονιά που αναγκάζει τις ταινίες της να τραπούν σε φυγή (έστω ημερολογιακή), τα Μήλα του Χρήστου Νίκου έχουν την τύχη όχι μόνο να δηλώσουν «παρών», αλλά και από μια περίοπτη θέση: το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του σκηνοθέτη αποτελεί την ταινία έναρξης στο επίσημο διαγωνιστικό πρόγραμμα Orizzonti του φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας, που φέτος θα διεξαχθεί against all odds από τις 2 ως τις 12 Σεπτεμβρίου. Με πρωταγωνιστή τον Άρη Σερβετάλη, αφηγηματική οικονομία και dry χιούμορ, τα Μήλα συστήνουν μια γνώριμη αλλά ταυτόχρονα αλλόκοτη πραγματικότητα στην οποία ένας άντρας που πάσχει από απώλεια μνήμης εισάγεται σε πρόγραμμα αποκατάστασης, ειδικά σχεδιασμένο για να τον βοηθήσει χτίσει μια καινούργια ζωή.
Το 77ο Φεστιβάλ Βενετίας, στο οποίο είναι στραμμένα τα βλέμματα της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας που έχει παραλύσει από την πανδημία του κορονοϊού, επιλέγει για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνική ταινία ως έναρξη βασικού προγράμματός του, γεγονός που ο σκηνοθέτης θεωρεί μεγάλη τιμή. «Τελειώσαμε το post-production ακριβώς πριν την καραντίνα και είχαμε μια αγωνία σχετικά με το τι θα γίνει φεστιβαλικά με την ταινία. Είχαμε μια θετική ανταπόκριση από το Φεστιβάλ Καννών στου οποίου το επίσημο Διαγωνιστικό είχε περάσει η ταινία, αλλά λόγω της ακύρωσης, δεχτήκαμε πρόσκληση από την Βενετία και την προτιμήσαμε αντί να πάρουμε το label των Καννών», δηλώνει στην Popaganda.
Η πρωτότυπη ιδέα για τα Μήλα έχει τις ρίζες της σε μια προσωπική ιστορία που προέκυψε μετά από την απώλεια του πατέρα του σκηνοθέτη. «Προσπαθώντας να καταλάβω τι συμβαίνει με τους ανθρώπους και ξεχνούν τόσο εύκολα, έκανα την ιστορία πιο οικουμενική, σαν επιδημία», λέει ο Νίκου. Επίτηδες το look της ταινίας δεν παραπέμπει σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, αλλά σε ένα πιο αναλογικό παρελθόν: ο ήρωας χτίζει νέες αναμνήσεις πραγματοποιώντας καθημερινές αποστολές που είναι ηχογραφημένες από τους γιατρούς του κι αφού ολοκληρώσει την κάθε μια, βγάζει μια φωτογραφία Polaroid ως αποδεικτικό στοιχείο. Οι χαρακτήρες στα Μήλα επικοινωνούν, επίσης, με επιστολές ή έχουν παλιές τηλεοράσεις και κασετόφωνα. Για το σκηνοθέτη, ήταν μια εσκεμμένη απόφαση: «Η εκτεταμένη χρήση της τεχνολογίας έχει κάνει πιο τεμπέλικο το μυαλό μας, δεν χρειάζεται να αποθηκεύσεις κάτι στο μυαλό σου, τα πάντα μπορείς να τα αποθηκεύσεις στα προΐόντα της Apple», συμπληρώνει, προσφέροντας μια ειρωνική ανάγνωση του τίτλου.
Το σενάριο των Μήλων φέρει την υπογραφή του Χρήστου Νίκου και του Σταύρου Ράπτη, ο οποίος αποδίδει την επιτυχία του εγχειρήματος στο γεγονός ότι εκτός από συνεργάτες, είναι κυρίως φίλοι και έχουν κοινές αναφορές. «Δεν ξέραμε καν το είδος που θέλαμε να ακολουθήσουμε, αλλά στην πράξη ήταν εύκολο», λέει ο Ράπτης. «Είχε ξεκινήσει σαν κωμωδία, στη συνέχεια δεν ταίριαξαν τα κωμικά μέρη γιατί καταλάβαμε ότι η ιστορία ενός ανθρώπου με αμνησία που προσπαθεί να ξαναφτιάξει τη ζωή του είναι πιο σοβαρή». (Ο Νίκου συμπληρώνει: «Θα μπορούσε να γίνει μια τρελή “αμερικανιά”. Γράφαμε όλες τις σκηνές σαν κωμικές, τις ξεφτιλίζαμε, και μετά προσπαθήσαμε να βρούμε τη σωστή ισορροπία για να λειτουργήσει».)
Σε έναν ασυνήθιστο συνδυασμό, ο συν-σεναριογράφος είναι και casting director της ταινίας. «Γράφοντας τους χαρακτήρες με τον Χρήστο, συζητούσαμε και τα πρόσωπα», λέει ο Ράπτης. «Το σενάριο ήταν γραμμένο πάνω στον Άρη Σερβετάλη. Γνωρίζοντάς τον χρόνια, ξέραμε ότι κάποια πράγματα τα κάνει και ο ίδιος σαν άνθρωπος, π.χ. ότι χορεύει, κι χρησιμοποιήσαμε στοιχεία του χαρακτήρα του για τον ίδιο το ρόλο». Στα Μήλα συμπρωταγωνιστούν ο Αργύρης Μπακιρτζής στο ρόλο του επικεφαλής γιατρού και η Σοφία Γεωργοβασίλη ως μια γυναίκα που βρίσκεται στο ίδιο πρόγραμμα. Τη μουσική, καλά το καταλάβατε, την υπογράφει ο The Boy.
Το διεθνές ενδιαφέρον για τα Μήλα και τον Νίκου δεν περιορίζεται μόνο στη φεστιβαλική πορεία τους: πρόσφατα υπέγραψε συμφωνία με την CAA, ενώ εκπροσωπείται από τον μάνατζερ του Μπονγκ Τζουν-Χο (Παράσιτα), Ζερόμ Ντουμπόζ. Σίγουρα μια ανέλπιστη επιτυχία για τον αυτοδίδακτο σκηνοθέτη, που έμαθε τα tricks of the trade στο πλευρό ενός *τσεκάρει σημειώσεις* Γιώργου Λάνθιμου, που πριν από μια δεκαετία περίπου, ξεκίνησε τον δικό του δρόμο προς την εκτός των πυλών καλλιτεχνική αναγνώριση. «Αποφάσισα να δουλέψω σε μια ταινία σαν βοηθός για να δω πώς γίνεται η δουλειά στην πράξη», λέει ο Νίκου, αναφερόμενος στα πρώτα του βήματα. «Μια μέρα έτυχε να διαβάσω τη σύνοψη του Κυνόδοντα, μου άρεσε πάρα πολύ, αποφάσισα ότι ήθελα να δουλέψω σε αυτή την ταινία και ζήτησα ραντεβού με την εταιρεία παραγωγής. Για ένα περίεργο λόγο και χωρίς να έχω προηγούμενη εμπειρία και γνωριμίες, με προσέλαβαν. Ήμουν πολύ τυχερός». Ακολούθησαν άλλες 7 ταινίες, μεταξύ των οποίων και το Πριν τα Μεσάνυχτα του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, αλλά και η δική του μικρού μήκους KM. To επόμενο αγγλόφωνο project του με τον Ράπτη για λογαριασμό της CAA είναι μια αλληγορία για τον κόσμο και την αγάπη και το γράφουν μαζί με το βρετανό θεατρικό συγγραφέα Σαμ Στάινερ.
Παρά τις απρόσμενες δυσκολίες της, η φετινή σεζόν έχει αποδειχθεί θετική για το ελληνικό σινεμά και στα ταμεία, είτε με την ευρεία απήχηση μιας ταινίας σαν την Ευτυχία του Άγγελου Φραντζή είτε με το πείσμα που δείχνει στα ταμεία εδώ και μήνες η Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς του Γιάννη Οικονομίδη. Τα Μήλα θα κυκλοφορήσουν στην Ελλάδα τον ερχόμενο Νοέμβριο, ως προσβάσιμη πρόταση που όμως διατηρεί μια συγκεκριμένη αισθητική. «Ο Σταύρος κι εγώ θέλουμε να κάνουμε αφηγηματικό σινεμά, που φλερτάρει κάπου ανάμεσα στο mainstream και στο arthouse», σχολιάζει ο Νίκου. «Τα Μήλα έχουν μια ‘αμερικάνικη’ βάση, έχουν αρχή, μέση, τέλος, άσχετα αν σε ύφος παραπέμπουν σε πιο ευρωπαϊκή προσέγγιση».
Από το θολό μέχρι το αξέχαστο, μερικά Μήλα δρόμος.