Byzantium *****
Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ιρλανδία, 2012, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Νιλ Τζόρνταν
Πρωταγωνιστούν: Σάουαρς Ρόναν, Τζέμα Άρτερτον, Σαμ Ράιλι
Διάρκεια: 118’
Δύο νεαρά (εμφανισιακά) θηλυκά βαμπίρ, η Κλάρα και η μικρότερη Έλινορ, αναζητούν νέο καταφύγιο στη Βρετανία για να καλυφθούν από τους καταδιώκτες τους. Η μοίρα θα τα φέρει έτσι ώστε ο πάλαι πότε ξενώνας Byzantium να γίνει η νέα τους οικία. Η Κλάρα θα αρχίσει να ξαναπουλά το κορμί της και να φέρνει νέες γυναίκες στο Byzantium για να δουλέψουν γι’ αυτή, ενώ η Έλινορ θα γνωρίσει τον Φρανκ, ένα αγόρι που θα την κάνει να θελήσει περισσότερο από ποτέ να σπάσει τη σιωπή της. Κοινότυπη σε σενάριο και εκτέλεση, σίγουρα καλύτερη από όλα τα πρόσφατα «ξαδελφάκια» της (Τζάρμους εξαιρουμένου).
Πάνε 20 χρόνια από τότε που ο Νιλ Τζόρνταν επανασύστησε στο κοινό τα βαμπίρ με τη διασκευή του στο Συνέντευξη με Έναν Βρικόλακα της Άν Ράις. Αν και η ταινία γυρίστηκε πριν από δύο χρόνια, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η επιστροφή του Τζόρνταν στις διασκευές σεναρίων με θέμα τα αιμοδιψή μα ευγενή πλάσματα της νύχτας, αποτελεί μια κίνηση είτε νοσταλγική για τα περασμένα μεγαλεία, είτε μια προσπάθεια επαναδραστηριοποίησης του προσωπικού του trademark. Μα αυτή τη φορά έχει να αντλήσει υλικό από μια κοινωνία η οποία θεωρεί πως τα βαμπίρ δε σκοτώνονται από το φως του ήλιου μα, αντ’ αυτού, το δέρμα τους λάμπει και εν ολίγοις στερούνται το σκοτάδι που συνόδευε τη γοητεία τους. Η πηγή του αυτή τη φορά θα είναι το A Vampire Story της Μόιρα Μπαφίνι, το οποίο θα μετονομαστεί σε Byzantium.
Το να χαλάσω λέξεις στο πως και το γιατί παρεκκλίνει τόσο πολύ η συγκεκριμένη εκδοχή των βαμπίρ από το γενικό κανόνα θα ήταν αχρείαστο, τόσους χειρότερους βιασμούς τους έχουμε δει τα τελευταία πέντε χρόνια (η προαναφερθείσα λάμψη). Βασική και μεγάλης σημασίας ένσταση είναι αυτή της ίδιας της παρουσίασής τους. Τα δύο θηλυκά, αν και από «γεννησιμιού» θλιμμένα, δεν μετέχουν πλήρως της βασανιστικής απογοήτευσης της κατάρας της αιωνιότητας, δεν είναι όντα αμιγώς γοτθικά στην ψυχή τους. Δεν δίνεται τόσο βάρος στο σκοτάδι των δύο πρωταγωνιστριών όσο, ας πούμε, στον αισθησιασμό της Κλάρα (μερικές φορές παράγοντας και κάποιες ενδιαφέρουσες εικόνες με αυτή στο κέντρο τους), ενώ τη συνεσταλμένη και μελαγχολική Έλινορ την ορίζει η αντίθεσή της με την Κλάρα. Μια επιλογή άτολμη αν σκεφτούμε τις ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες που τους παρέχει η ίδια τους η φύση.
Επιπλέον, είναι δύσκολο να πάρουμε εντελώς στα σοβαρά το ρομαντισμό που διαπνέει τη γλώσσα των πρωταγωνιστριών. Αν και, υποτιθέμενα, προέρχονται από μια άλλη εποχή και είναι η φυσική τους γλώσσα, η φανφάρα του σεναρίου το κάνει να φαίνεται ώρες-ώρες περισσότερο αμήχανο παρά αλλοτινό. Συν το ψευτοφεμινιστικό-επιφανειακό μήνυμα που ανεπιτυχώς προσπαθεί να μεταφέρει. Οι ερμηνείες από την άλλη κυμαίνονται σε διαφορετικά επίπεδα: η Τζέμα Άρτερτον ως σεξουαλική αιμορουφήχτρα με τσαγανό και μαύρο παρελθόν αναπτύσσει έναν πιο μελετημένα μητρικό χαρακτήρα, η Σάουαρς Ρόναν ενσαρκώνει με κατάλληλη αυτοσυγκράτηση το σιωπηλό μαρτύριο της Έλινορ, μα τις καλύτερες εντυπώσεις κερδίζουν ο Κάλεμπ Λάντρι Τζόουνς και ο Σαμ Ράιλι. Ο μεν αφομοιώνει πολύ καλά τα προβλήματα του χαρακτήρα του και έχει ένα παράδοξο ανδρισμό που πείθει, ο δε επανερμηνεύει -όχι με τόσο ασύλληπτα αποτελέσματα- μια πιο αριστοκρατική εκδοχή του σιωπηλού και ανέκφραστου ρόλου του ως Ιαν Κέρτις. Αν έπαιζε περισσότερο, ίσως και να ήταν αρκετά βελτιωμένη η ταινία.
Μα για να λέμε και τα πράγματα ως έχουν, είναι μια ταινία που, επιτέλους, σέβεται τη βαμπιρική μελαγχολία. Όχι στα ίδια επίπεδα με τους Εραστές του Τζάρμους, μα με mainstream δεδομένα, δεν απευθύνεται αποκλειστικά στο θηλυκό κοινό, δεν προωθεί το «κουκλεντές» πρότυπο για να πουλήσει και έχει ως σημείο αναφοράς τη θλίψη. Μπορεί κάπου να το χάνει στην πορεία και να μην δείχνει τους κυνόδοντές του όσο θα μπορούσε, μα τουλάχιστον παραμένει σοβαρότερο των άλλων. Έχει μεν αδύναμο σενάριο μα δεν το ξεφτιλίζει με σαπουνοπερικά κολπάκια. Συν του ότι έχει έναν κάποιο ρυθμό και μια ευχάριστη, παλαιακή ατμόσφαιρα. Με άλλα λόγια, μπορεί να μην σηκωθούμε να χειροκροτήσουμε, μα ούτε θα πούμε πως το παλούκι έχει μπει για τα καλά στην καρδιά του γένους.
Άνισο, μα με κάποιες καλές στιγμές, το Byzantium θα μπορούσε να είναι μια ανάσα ανακούφισης για το ιδίωμα των αμιγώς βαμπιρικών ταινιών. Αλλά αν το Twilight πούλησε κοριτσίστικο ρομάντσο με βαμπιρικό περιτύλιγμα και το Vampire Academy προσπάθησε να γίνει πιο κωμικό, αυτό παραμένει πιο πιστό στα πρότυπα των παππούδων του. Και γι’ αυτό περνάει έστω και ελάχιστα τη βάση με το μισό να πηγαίνει υπέρ του μαθητή.